Σπόγγοι εντοπίστηκαν για πρώτη φορά να κινούνται στον βυθό

Η κρατούσα αντίληψη που θέλει τους ενήλικες σπόγγους να περνούν όλη τη ζωή τους στο ίδιο σημείο καταρρίπτεται μετά την ανακάλυψη των πρώτων σφουγγαριών που σέρνονται στον βυθό.

Οι σπόγγοι, μια από τις αρχαιότερες ομάδες ζώων, εμφανίστηκαν πριν από περίπου 600 εκατομμύρια χρόνια και θεωρούνται πιθανοί πρόγονοι όλων των υπόλοιπων ζώων, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου (ένας άλλος υποψήφιος για τον τίτλο του προπάππου μας είναι τα κτενοφόρα, ζελατινώδη θαλάσσια πλάσματα που θυμίζουν μέδουσες αλλά δεν είναι).

Οι προνύμφες των σπόγγων κολυμπούν, όμως οι ενήλικοι σπόγγοι είναι εδραία ζώα. Εξάλλου δεν έχουν λόγο να μετακινούνται, δεδομένου ότι είναι διηθηματοφάγοι, δηλαδή συλλέγουν την τροφή τους απλά φιλτράροντας το νερό.

Τουλάχιστον αυτό πίστευαν οι βιολόγοι μέχρι τώρα.

Το 2016, στη διάρκεια αποστολής στην Αρκτική με το ερευνητικό σκάφος Polarstern, γερμανοί ερευνητές χρησιμοποίησαν υποβρύχια κάμερα για να μελετήσουν το οικοσύστημα της υποθαλάσσιας οροσειράς του Λανγσεθ, σε βάθος 700 έως 1.000 μέτρων, μια ελάχιστα μελετημένη περιοχή που καλύπτεται από ένα μόνιμο στρώμα επιπλέοντος πάγου.

Εκεί εντόπισαν έναν από τους πυκνότερους πληθυσμούς σπόγγων που έχει ανακαλυφθεί οπουδήποτε στον πλανήτη, αποτελούμενο κυρίως από τα είδη Geodia parva, Geodia hentscheli και Stelletta rhaphidophora.

Στις εικόνες που συλλέχθηκαν οι ερευνητές διέκριναν μυστηριώδη καφέ ίχνη που εκτείνονταν πίσω από τους σπόγγους, οπότε άρχισαν να υποψιάζονται ότι τα ζώα κινούνταν στο βυθό.

Όπως διαπιστώθηκε, τα ίχνη σχηματίζονταν από «σκληρίτες», βελόνες από πυρίτιο ή ανθρακικό ασβέστιο που σχηματίζουν τον εσωτερικό σκελετό των σπόγγων.

Ισχυρά ρεύματα νερού που θα μπορούσαν να μετακινούν τους σπόγγους δεν καταγράφηκαν στην περιοχή. Διαπιστώθηκε επίσης ότι τα σφουγγάρια δεν κατρακυλούσαν απλά στις πλαγιές της οροσειράς, αφού τα ίχνη έδειχναν ότι τα ζώα μπορούν να κινούνται και προς τα πάνω.

Όπως αναφέρει η ερευνητική ομάδα στην έγκριτη επιθεώρηση Current Biology, η πιθανότερη εξήγηση είναι ότι οι σπόγγοι βυθίζουν τις βελόνες τους στον βυθό και μετά τραβούν το σώμα τους προς το μέρος τους για να μετακινηθούν, αφήνοντας πίσω τους μια γραμμή από σπασμένους σκληρίτες.

Και όπως φαίνεται οι μετακινήσεις των σπόγγων δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, αφού τα χαρακτηριστικά καφέ ίχνη βρέθηκαν στο 70% των εικόνων που εξετάστηκαν.

Μέχρι σήμερα, ενδείξεις μετακίνησης είχαν καταγραφεί μόνο σε σπόγγους που καλλιεργούνται στο εργαστήριο, το φαινόμενο όμως ουδέποτε είχε παρατηρηθεί στη φύση.

Παραμένει ωστόσο ασαφές για ποιο λόγο τα σφουγγάρια της Αρκτικής σέρνονται στον βυθό. Μια εξήγηση είναι ότι αναγκάζονται να αλλάζουν θέση επειδή η τροφή σπανίζει στα παγωμένα, σκοτεινά νερά της οροσειράς. Μια άλλη υπόθεση είναι ότι τα σφουγγάρια δημιουργούν ίχνη από βελόνες προκειμένου να έχουν οι απόγονοί τους διαθέσιμη επιφάνεια για να εδραιωθούν.

Σύμφωνα μάλιστα με τους ερευνητές, δεν αποκλείεται να υπάρχουν κι αλλού στον κόσμο σφουγγάρια που σέρνονται. Σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην Αρκτική, στις περισσότερες περιοχές του κόσμου ο βυθός καλύπτεται συνεχώς από ιζήματα, τα οποία ίσως κρύβουν τα χαρακτηριστικά ίχνη πριν γίνουν αντιληπτά.