Γαλλία: στρατηγοί που οραματίζονται πραξικοπήματα με ακροδεξιά ατζέντα

Η 21^η Απριλίου είναι μια μαύρη επέτειος για τη Γαλλία. Μην πάει ο νους στη δική μας αντίστοιχη επέτειο. Αφορά ένα άλλο πραξικόπημα το 1961. Τότε που μια ομάδα ανώτατων αξιωματικών του Γαλλικού Στρατού στασίασαν και πρακτικά αποπειράθηκαν ένα πραξικόπημα εναντίον του στρατηγού ντε Γκωλ και της κυβέρνησής του, την οποία και κατηγορούσαν ότι ετοιμαζόταν να προδώσει τη «Γαλλική Αλγερία».

Και αυτό γιατί λίγο καιρό πριν είχε φανεί, με το δημοψήφισμα για την αυτοδιάθεση, ότι είχε ανοίξει ο δρόμος για την ανεξαρτησία της Αλγερίας και τη δεύτερη μεγάλη ήττα της Γαλλίας από αντιαποικιακό κίνημα, μετά από την από τους Βιετκόνγκ, στην τότε Ινδοκίνα.

Οι αξιωματικοί που οργάνωσαν το πραξικόπημα είχαν βαριά βιογραφικά, είχαν πάρει μέρος στην Αντίσταση, είχαν παρασημοφορηθεί, αλλά ταυτόχρονα ήταν υπεύθυνοι για τον «βρώμικο πόλεμο» στην Αλγερία, τότε που τα βασανιστήρια έγιναν καθημερινή πρακτική.

Ήταν ακόμη οι ίδιοι αξιωματικοί που καθοδηγούσαν την τρομοκρατική «Οργάνωση του Μυστικού Στρατού», τη διαβόητη OAS που θα είναι υπεύθυνη για μεγάλο πλήθος δολοφονιών, εκρήξεων και άλλων επιθέσεων σε υποστηρικτές της Αλγερίας, αριστερούς, αλλά και τους αξιωματικούς που προσπαθούσαν να ανακόψουν τη δράση της. Θα βάλουν βόμβα έως και στο ιατρείο του αριστερού αδελφού ενός από τους καθοδηγητές τους.

Αυτή την ημερομηνία φέτος διάλεξε μια ομάδα αξιωματικών, ανάμεσά τους και στρατηγοί σε εφεδρεία, που επέλεξαν να αναπαράγουν σε μια έκκλησή τους, που δημοσιεύτηκε σε ένα ακροδεξιό περιοδικό και την ιστοσελίδα του και η οποία ζητούσε υποστήριζε ότι η Γαλλία κινδυνεύει από τον αντιρατσισμό, τον ισλαμισμό, τις «ορδές των προαστίων» και ζητούσαν να ληφθεί δράση πριν ο «εμφύλιος πόλεμος βάλει τέλος σε αυτό το εντεινόμενο χάος».

Ένα κείμενο με όλη την ατζέντα της ακροδεξιάς

Το συγκεκριμένο διάβημα, γραμμένο από τον Ζαν-Πιερ Φάμπρ-Μπερναντάκ, έναν πρώην αξιωματικό του στρατού ξηράς και της χωροφυλακής (που στη Γαλλία είναι τμήμα των ενόπλων δυνάμεων) και πρώην υπεύθυνο της περιφρούρησης του Εθνικού Μετώπου, αποπνέει όλους τις κλασικές θέσεις της ακροδεξιάς.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το υπογράφει ανάμεσα στα άλλα ο απόστρατος στρατηγός Κριστιάν Πικεμάλ, που έχει αποταχθεί από την εφεδρεία μετά η συμμετοχή στις 6 Φεβρουαρίου 2016 σε μια διαδήλωση στο Καλαί «ενάντια στην ισλαμοποίηση της Ευρώπης». Ο Πικεμάλ όπως και ο στρατηγός Αντουάν Μαρτινέζ είναι, εκτός των άλλων υποστηρικτές της θεωρίας της «μεγάλης υποκατάστασης» του Ρενώ Καμύ, μιας θεωρίας συνωμοσίας που υποστηρίζει ότι είναι σε εξέλιξη ένα υποτιθέμενο σχέδιο για την αντικατάσταση των λευκών ευρωπαίων από  μετανάστες.

Η Λεπέν έσπευσε να το οικειοποιηθεί

Το κείμενο κέρδισε πολύ γρήγορα την υποστήριξη της Μαρίν Λεπέν, επικεφαλής του Εθνικού Συναγερμού, του διαδόχου κόμματος του Εθνικού Μετώπου.

Η υποστήριξη αυτή έρχεται σε αντίθεση με την υποτιθέμενη προσπάθειά της να απεκδυθεί την πολιτική κληρονομιά του πατέρα της Ζαν Μαρί Λεπέν, που ίδρυσε το Εθνικό Μέτωπο κατεξοχήν με κορμό πρώην μέλη και υποστηριχτές της OAS.

Όμως, η Λεπέν φαίνεται να θεωρεί ότι τέτοια διαβήματα επικοινωνούν το συνδυασμό αγανάκτησης, φόβου και βαθιά ριζωμένων ρατσιστικών αντιλήψεων που υπάρχουν ακόμη στην γαλλική κοινωνία, ακόμη και εάν παραπέμπουν σε λογικές πραξικοπημάτων.

Σε αυτό φαίνεται ότι μέτρησε εκτός όλων των άλλων και το γεγονός ότι σύμφωνα με μία δημοσκόπηση το 58% των Γάλλων υποστηρίζει τις θέσεις που εκφράζονται στο διάγγελμα των στρατιωτικών.

Βεβαίως, ο ίδιος ο Φάμπρ-Μπερναντάκ μέσω του μπλογκ του έσπευσε να κάνει κριτική στο διάβημα της Λεπέν, κατηγορώντας την εμμέσως για προεκλογική εκμετάλλευση.

Ωστόσο, οι ομοιότητες ως προς τη ρητορική των αξιωματικών και αυτή της Λεπέν είναι παραπάνω από εμφανείς, όπως και ο συντονισμός με τον πυρήνα των θέσεών της για τα προβλήματα της Γαλλίας

Η αντίδραση κυβέρνησης και πολιτικών κομμάτων

Η δημοσιοποίηση ενός κειμένου που το υπογράφουν αφενός ανώτατοι αξιωματικοί, έστω και εάν είναι σε εφεδρεία, αλλά και ενεργεία αξιωματικοί και στελέχη των ενόπλων δυνάμεων, προκάλεσε μεγάλο θόρυβο στη Γαλλία. Και αυτό παρά την αποτυχία του πραξικοπήματος του 1961, πάντα είναι ένα ευαίσθητο θέμα το ζήτημα του ρόλου του στρατού. Δεν είναι τυχαίο ότι τον Μάη του 1968 ο ντε Γκωλ πρώτα πέρασε από το Μπάντεν Μπάντεν και συνάντησε τον στρατηγό Μασύ, επικεφαλής των γαλλικών δυνάμεων στη Γερμανία και μετά επέστρεψε για να ανακοινώσει τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη εκλογών.

Η υπουργός ενόπλων δυνάμεων Φλοράνς Παρλύ θα μιλήσει για ένα ανεύθυνο διάβημα που παραβιάζει τις αρχές της ουδετερότητας και της υπακοής στην πολιτική εξουσία που οφείλουν να χαρακτηρίζουν τις ένοπλες δυνάμεις. Παράλληλα κατήγγειλε την Λεπέν για απόπειρα πολιτικοποίησης των ενόπλων δυνάμεων.

O στρατηγός Φρανσουά Λεκουάντρ, αρχηγός του γενικού επιτελείου, δήλωσε ότι οι απόστρατοι στρατηγοί σε εφεδρεία κινδυνεύουν να χάσουν αυτό το καθεστώς, ενώ οι ενεργεία αξιωματικοί θα αντιμετωπίσουν το ειδικό στρατιωτικό συμβούλιο.

Ο πρωθυπουργός Ζαν Καστέξ θα καταδικάσει το κείμενο υποστηρίζοντας ότι είναι αντίθετο στις αρχές της γαλλικής δημοκρατίας και θα επικρίνει την πολιτική εκμετάλλευσή του από τη Λεπέν.

Το κείμενο των αξιωματικών θα καταγγείλουν και οι ηγέτες της αντιπολίτευσης. Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν πέραν του να καταγγείλει τους αξιωματικούς θα κατηγορήσει την κυβέρνηση για απραξία απέναντι στους αξιωματικούς που είχαν εμφανώς παραβεί τον νόμο, ενώ ο Μπενουά Χαμόν από τους Σοσιαλιστές θα μιλήσει για «20 στρατηγούς που ρητά απειλούν τη Δημοκρατία με πραξικόπημα».

Μια πολλαπλά ανησυχητική εξέλιξη

Το ίδιο το διάβημα των στρατιωτικών μόνο ως ανησυχητικό μπορεί να θεωρηθεί. Όχι γιατί οι στρατιωτικοί στη Γαλλία εμπνέονται από ακροδεξιές και αυταρχικές απόψεις. Τέτοιες απόψεις τείνουν να αποτελούν κατά κάποιο τρόπο την «ανεπίσημη ιδεολογία» των περισσότερων επαγγελματικών στρατών στον κόσμο. Ιδίως όταν μιλάμε για έναν στρατό με μακρά – και αρκετά κακόφημη… – αποικιακή ιστορία, που και σήμερα ακόμη διεξάγει επιχειρήσεις στην Αφρική. Αλλά γιατί εδώ φαίνεται μια διάθεση να περάσουν το κατώφλι των «απόψεων» και να περάσουν στις πράξεις. Μια τέτοια σχετική αυτονόμηση που θυμίζει, σε ένα άλλο επίπεδο, την επίσης τάση πολιτικοποίησης των αξιωματικών (που επίσης σε μεγάλο ποσοστό έχουν ακροδεξιές αντιλήψεις) που είχε φανεί και σε φαινόμενα όπως οι διαδηλώσεις τους. Και βέβαια υπάρχει το συνολικότερο θέμα της κυριαρχίας ρατσιστικών, ισλαμοφοβικών και αντιμεταναστευτικών απόψεων σε σημαντικό μέρος της γαλλικής κοινωνίας.

Η προεκλογική εκστρατεία και η προσπάθεια του Μακρόν να οχυρωθεί προς τα δεξιά

Είναι σαφές ότι η γαλλική κυβέρνηση, ενόψει μάλιστα και των εκλογών του 2022, που φαίνεται ότι θα οδηγήσουν σε αναμέτρηση στον δεύτερο γύρο ανάμεσα στον Μακρόν και την Λεπέν, να κατοχυρώσει τον πολιτικό της χώρο. Εξ ου και η προσπάθεια να αποδώσει στην ακροδεξιά πολιτικό διάθεση πολιτικής εκμετάλλευσης ενός διαβήματος που αποπνέει έντονα την αίσθηση πραξικοπήματος.

Ωστόσο την ίδια στιγμή, είναι ο ίδιος ο Μακρόν που έχει πάρει πρωτοβουλίες που σίγουρα «συντονίζονται» με τα όσα αναφέρουν οι στρατιωτικοί. Ο νόμος για τον «σεπαρατισμό» που επικυρώνει την ισλαμοφοβία και πλευρές του ρατσισμού είναι ενδεικτικός. Το ίδιο και η ένταση της αστυνομικής καταστολής που έχει καταγραφεί με διάφορους τρόπους. Ακόμη και η επιλογή του να παραβιάσει ουσιαστικά το «δόγμα Μιτεράν» και να παραδώσει στην Ιταλία ακροαριστερούς πολιτικούς φυγάδες που βρίσκονταν για δεκαετίες στη Γαλλία, στο ίδιο πλαίσιο μιας διεκδίκησης και πλευρών της δεξιάς πολιτικής και ρητορικής παραπέμπει.