Τα σημάδια από τα καρφιά

Πρόσφατα ο Χρήστος Γεωργιάδης, ένας από εκείνους που θα χαρακτηρίζαμε ανεπιφύλακτα ως φιλελεύθερους σκεπτικιστές πολίτες, δημοσίευσε στο φεϊσμπουκικό του προφίλ μια λίστα με απορίες «σχετικά με τη σταύρωση και την ανάσταση του Ιησού» που, καθώς σχολιάζει ο ίδιος, «μου έχουν μείνει από τη χριστιανική μου κατήχηση και, ακόμα τώρα, δεν μπορώ να βρω απαντήσεις που να μου φαίνεται ότι στοιχειωδώς στέκουν…». Η λίστα είναι σχοινοτενής και διακρίνεται από ορθολογική αγνότητα, συνέπεια και διαύγεια· κάλλιστα θα μπορούσε να την έχει συντάξει κι ένας εύστροφος πιτσιρικάς με ατίθαση ιδιοσυγκρασία, από αυτούς που πάντοτε ταλανίζουν τους κατηχητές και τους ρασοφόρους.

Ελλείψει χώρου, δεν μπορώ να μεταφέρω εδώ αυτούσια τη λίστα του Γεωργιάδη, αλλά σταχυολογώ ενδεικτικά μερικά από τα ερωτήματά του: «Σε τι χρειαζόταν η θυσία του Ιησού; Γιατί δεν μπορούσε ο θεός απλώς να συγχωρήσει τους ανθρώπους, όπως κάνουμε κι εμείς συχνά μεταξύ μας; Σε τι συνίστατο η θυσία του Ιησού; Μας λένε συχνά οι χριστιανοί ότι «πέθανε για μας». Ο Ιησούς όμως, ως θεός, είναι αθάνατος, σωστά; Οπότε τι ακριβώς εννοούμε όταν λέμε πως πέθανε; Και υπό ποια έννοια συνιστά αυτό θυσία εκ μέρους του; (…) Υπό ποια έννοια η ανάσταση του Ιησού, ό,τι κι αν σημαίνει, συνιστά «νίκη επί του θανάτου»; Δηλαδή πώς ακριβώς κάποιος αθάνατος «νικάει τον θάνατο»; Τι του κάνει ακριβώς του θανάτου που… δεν το είχε πάθει ο θάνατος από πριν; Αν υποθέσουμε ότι με την νίκη του αυτή επί του θανάτου, ο Ιησούς κατέστησε αθάνατους κι εμάς τους ανθρώπους, τι σημαίνει αυτό, ότι πριν δεν υπήρχε αιώνια ζωή και δημιουργήθηκε τότε; Δηλαδή όλοι όσοι είχαν πεθάνει μέχρι τότε είχαν πεθάνει… τελείως και ξαφνικά… ξαναφτιάχτηκαν… αλλά πεθαμένοι … απλώς ώστε να μπορέσουν να ζήσουν και την αιώνια ζωή; Γιατί η νίκη επί του θανάτου απαιτούσε τον θάνατο του Ιησού; Δηλαδή μόνο με την ομοιοπαθητική μέθοδο μπορούσε ο θάνατος να ηττηθεί; Προληπτικός τρόπος δεν ήταν διαθέσιμος; Ο μόνος τρόπος να νικήσω μια αρρώστια, για παράδειγμα, είναι πρώτα να αρρωστήσω; Να την νικήσω με το να αποφύγω να την πάθω, με εμβόλιο π.χ., δεν παίζει;».

Η λίστα του Γεωργιάδη συνεχίζεται με πιο σκληρές «απορίες λογικής», στο ίδιο ανελέητο περιπαικτικό μοτίβο. Είναι προφανές ότι ανάλογες λίστες θα μπορούσαν να συνταχθούν και για τη δογματική όλων των υπολοίπων θρησκειών. Το ορθόδοξο χριστιανικό δόγμα δεν κατέχει κάποια προνομιούχο θέση στον διαχρονικό αγώνα εναντίον του ορθού λόγου· τουναντίον, περιφρονεί τον ορθό λόγο (παρότι αραιά και πού τον επικαλείται, προσχηματικά συνήθως και περιστασιακά, προκειμένου να καταλήξει πάλι σε κάτι εξωφρενικά παράλογο)τουλάχιστον όσο και τα λοιπά θρησκευτικά δόγματα, χριστιανικά ή μη. Αυτό δεν συμβαίνει τυχαία. Δεν είναι, με άλλα λόγια, ένα είδος «ορθολογικού τροχαίου ατυχήματος» ή μια αναγκαστική «παράκαμψη» από τον ορθολογισμό, όποτε οι θρησκείες τα «βρίσκουν σκούρα» μαζί του. Είναι μια προγραμματική δέσμευσή τους. Ο πρώτος και θεμελιώδης όρος στο «ιδιωτικό συμφωνητικό» που προσκαλούν τον εκάστοτε πιστό να υπογράψει. Ο όρος εκ των ων ουκ άνευ.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλες οι θρησκείες, πριν, ταυτόχρονα ή μετά την εμφάνιση του χριστιανισμού, απευθύνονται κατά βάθος στον «πρακτικό άνθρωπο». Καμία από όσες έχουν επιβιώσει μέχρι σήμερα – του χριστιανισμού συμπεριλαμβανομένου – δεν προήλθε από παρθενογένεση. Oλες οικειοποιήθηκαν στοιχεία από προγενέστερές τους – συχνά «κόπι πάστε», όπως θα μας έλεγε ο Πολάκης – και για δες τώρα, φίλε μου, σατανική σύμπτωση: προτιμούσαν εκείνα ακριβώς τα στοιχεία που θα διευκόλυναν ή θα επιτάχυναν τη μαζική εξάπλωσή τους. Εάν στη διευκόλυνση/επιτάχυνση της εξάπλωσης συνέβαλε κατά καιρούς η ομαδική σφαγή των αλλόθρησκων, ήταν ευπρόσδεκτη· καμία θρησκεία, εντούτοις, δεν προπαγάνδιζε την ομαδική αυτοκτονία – καμία, εν πάση περιπτώσει, που να άφησε πίσω της επιζώντες για να παραλάβουν τη σκυτάλη των προπαγανδιστών.

Oλες οι θρησκείες διέδωσαν και διαδίδουν ένα οικουμενικό μήνυμα ανακούφισης και τρομοκράτησης των πιστών. Το μήνυμα, εκ πρώτης όψεως αντιφατικό και αλληλοαναιρούμενο, εξυπηρετεί έναν διττό «πρακτικό» στόχο: να προσφέρει βάλσαμο στους πιστούς, αλλά να κρατάει και τα μπόσικα. Είναι ένα μήνυμα με τόσο μεγάλη επιτυχία διαχρονικά, τόσο φοβερό σουξέ, ώστε έσπευσαν να το ενστερνιστούν και οι απανταχού πολιτικοί, εξ ορισμού αδίστακτα όντα σε διαρκή ετοιμότητα να υιοθετήσουν οτιδήποτε πιασάρικο. Θυμάστε τη ρήση του αείμνηστου Ευάγγελου Αβέρωφ; «Το πρόβατο που φεύγει από το (κομματικό) μαντρί το τρώει ο λύκος». Είναι ωμά σαφής. Μετά την απομάκρυνση εκ της στάνης, ουδέν λάθος αναγνωρίζεται.

Η παραμονή στη στάνη εξασφαλίζεται, όχι μονάχα με τη μετάγγιση της πεποίθησης στους πιστούς ότι «έξω» παραμονεύει ο «λύκος», αλλά και με την κατάπνιξη εν τη γενέσει της κάθε αμφιβολίας που μπορεί εν δυνάμει να διαταράξει τη γαλήνη του κοπαδιού. Φυσικά, διαφορετικές εποχές επιβάλλουν διαφορετικά δραστικά μέτρα παραδειγματισμού: άλλοτε αρκεί μια αυτάρεσκη απάντηση από το αρμόδιο Γραφείο Αιρέσεων της Iεράς Συνόδου και άλλοτε κρίνεται ότι δεν επαρκεί η δημόσια καύση όποιου σπέρνει καινά δαιμόνια, αλλά επιβάλλεται και ο δημόσιος διαμελισμός του. Οι ιθύνοντες γνωρίζουν ποιο φάρμακο είναι πλέον κατάλληλο για την περίσταση. Τη δουλειά τους θα τους μάθουμε τώρα;

Iσως δεν υπάρχει πιο χρήσιμος μπούσουλας για την αντιμετώπιση των σκεπτικιστών από το επεισόδιο με τον απόστολο Θωμά, τον επονομαζόμενο και Aπιστο, όπως το αφηγείται ο ευαγγελιστής Ιωάννης. «Εωράκαμεν τὸν Κύριον», λένε στον απόντα Θωμά οι άλλοι δέκα απόστολοι (ο Ιούδας έχει ήδη κρεμαστεί), που μόλις προ ολίγου αντίκρισαν ολοζώντανο τον αναστηθέντα Χριστό. Ο Θωμάς δεν εντυπωσιάζεται ιδιαίτερα από αυτή καθαυτή την ανάσταση, αλλά ως γνήσιος σκεπτικιστής, υπό τον φόβο πιθανόν ότι μπορεί να κυκλοφορούν και σωσίες, αποκρίνεται: «Εὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω». Οκτώ ημέρες αργότερα, ο Χριστός εμφανίζεται πάλι κι επιτρέπει στον Θωμά να δει και να αγγίξει τα σημάδια από τη σταύρωση. Ο Ιησούς γνωρίζει ότι ο Θωμάς, ως δισυπόστατο «πρακτικό» πλάσμα ευπιστίας/καχυποψίας, θα πιστέψει μονάχα εάν πάρει πρώτα έγκριση από την όραση και την αφή του. Αυτή είναι και η νάρκη που ο Χριστός οφείλει να εξουδετερώσει, προς όφελος όλων των θρησκειών του κόσμου. Μόλις ο Θωμάς τσεκάρει, ο Χριστός θα τον μαλώσει: «Οτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες». Για τον παγκόσμιο παραλογισμό, είναι εφεξής η πιο πολύτιμη παρακαταθήκη.