Τουρκία: Ποινικοποίηση της δημοσιογραφίας

«Γνωρίζουμε ότι υπό αυτή την κυβέρνηση δεν υπάρχει στην ουσία ανεξάρτητη, αμερόληπτη και αντικειμενική δημοσιογραφία», λέει ο πρώην αρχισυντάκτης του αντιπολιτευτικού σταθμού Olay TV Σουλεϊμάν Σαριλάρ. Ο μικρός τηλεοπτικός σταθμός άρχισε να λειτουργεί στις 30 Νοεμβρίου του 2020. Μέσα σε μόλις 26 μέρες αναγκάστηκε ωστόσο να κλείσει λόγω της αφόρητης πολιτικής πίεσης.

Παρόμοια είναι η μοίρα πολλών μικρών και μεγαλύτερων μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία. Στην κατάταξη των Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα RSF, η Τουρκία καταλαμβάνει τη 153η θέση σε συνολικά 180 χώρες. Η θέση οφείλεται και στις πολυάριθμες συλλήψεις δημοσιογράφων. Σύμφωνα με τον τουρκικό σύλλογο «Πρωτοβουλία Ειρήνης για την Απελευθέρωση Δημοσιογράφων» μέχρι τα τέλη Μαρτίου κρατούνταν στις φυλακές συνολικά 70 δημοσιογράφοι.

Υπολογίζεται ότι στη Τουρκία το 95% των μέσων ενημέρωσης βρίσκονται υπό τον έλεγχο επιχειρήσεων προσκείμενων στο ισλαμικό συντηρητικό κυβερνών κόμμα ΑΚΡ. Τα τελευταία χρόνια οι πιέσεις σε βάρος ανεξάρτητων μέσων αυξάνονται ολοένα.

Φερέφωνο της Άγκυρας ιδιωτικά και δημόσια ΜΜΕ

Ο επικεφαλής της τουρκικής συνδικαλιστικής οργάνωσης DiSK Φαρούκ Ερέν επισημαίνει ότι η υπονόμευση των μέσων ενημέρωσης από τη κυβέρνηση ξεκίνησε το 2008. Τότε βγήκαν στο σφυρί η εφημερίδα Sabah και ο τουρκικός τηλεοπτικός σταθμός ATV στη προσκείμενη στη κυβέρνηση επιχείρηση Calik Holding.

«Από εκεί και έπειτα η κυβέρνηση αποκτούσε ολοένα και μεγαλύτερη επιρροή στα μέσα ενημέρωσης. Η πιο πρόσφατη κίνηση φίμωσης των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης ήταν ο έλεγχος του μεγαλύτερου ομίλου τηλεπικοινωνιών της Τουρκίας, της Dogan Media από την οικογένεια Ντεμιρερέν γνωστή για τις στενές σχέσεις με το ΑΚΡ», τονίζει ο Φαρούκ Ερέν για να προσθέσει: «Σήμερα η μεγάλη πλειοψηφία των τουρκικών μέσων ενημέρωσης ελέγχονται από τη κυβέρνηση. Ακόμα και η δημόσια τηλεόραση TRT, η οποία θα έπρεπε να είναι ανεξάρτητη έχει γίνει φερέφωνο της Άγκυρας».

Ακόμα και το Ανώτατο Συμβούλιο Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης RTÜK, η ρυθμιστική αρχή για τους ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς έχει μεταβληθεί σε όργανο παρακολούθησης και ελέγχου, ισχυρίζονται επικριτές της κυβέρνησης. Ας σημειωθεί ότι για να αποκτήσουν άδεια λειτουργίας οι σταθμοί θα πρέπει να εγκριθεί η αίτησή τους από το πανίσχυρο RTÜK. Ένα μέσο πίεσης, του οποίου κάνει συχνά χρήση η τουρκική κυβέρνηση.

Το 5% των ΜΜΕ αντιστέκεται χάρη στο διαδίκτυο

Ο πρόεδρος του DiSK τονίζει ότι όταν μέσα ενημέρωσης δεν συμμορφώνονται με τις υποδείξεις της κυβέρνησης το Ανώτατο Συμβούλιο Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης έχει τη δυνατότητα να τους αφαιρέσει την άδεια λειτουργίας για ορισμένο χρονικό διάστημα ή να επιβάλλει τσουχτερά πρόστιμα.

Η Σιμπέλ Γκούνες γενική γραμματέας της Τουρκικής Δημοσιογραφικής Ομοσπονδίας αποτιμά ωστόσο θετικό ότι αντικυβερνητικά μέσα ενημέρωσης δεν έχουν καταθέσει τα όπλα: «Ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, που αντιστοιχούν στο 5% του συνόλου των μέσων ενημέρωσης, καταφέρνουν παρά τις αντίξοες συνθήκες να βρουν δίοδο επικοινωνίας με το κοινό τους αναγκάζοντας τη κυβέρνηση να πάρει θέση».

Η γγ. της Τουρκικής Δημοσιογραφικής Ομοσπονδίας αναφέρεται κυρίως σε διαδικτυακά εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία δεν χάνουν ευκαιρία να επικρίνουν τα κακώς κείμενα της διακυβέρνησης Ερντογάν. Τα εν λόγω μέσα αποκαλούνται συχνά αντικυβερνητικά. Όμως η Σιμπέλ Γκούνες αποφεύγει το χαρακτηρισμό και εξηγεί: «Χρησιμοποιείται συχνά από κυβερνητικούς σε μια προσπάθεια απαξίωσης, αλλά και εξίσωσής του με τρομοκρατικές οργανώσεις». Και η γγ. υπογραμμίζει ότι η μετάδοση ειδήσεων για το έργο της κυβέρνησης δεν κάνει τους δημοσιογράφους αντιπολιτευόμενους, αλλά δημοσιογράφους».

Ούνκερ Πελίν, Ντάνιελ Μπελούτ

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος