Συναισθηματισμοί

Οπως είχε επιμελώς αφήσει να διαρρεύσει, ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν προχώρησε στην αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων του 1915 από το καθεστώς των Νεοτούρκων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για μια ιστορική κίνηση, για μια σειρά λόγων. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι ο Μπάιντεν το τόλμησε, σε αντίθεση με πολλούς προκατόχους του. Θα είναι επιπλέον πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, κάποιος από τους διαδόχους του να το πάρει πίσω – αν και σε μια χώρα που ανέδειξε στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα τον Ντόναλντ Τραμπ τα πάντα θα μπορούσαν να θεωρηθούν πιθανά. Παράλληλα, άλλες χώρες ίσως παρακινηθούν να πράξουν το ίδιο, ακολουθώντας το αμερικανικό παράδειγμα.

Στην Ελλάδα επικράτησε μια εντυπωσιακή ευφορία για την κίνηση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών. Ενα μέρος αυτής εστιάστηκε στην αναφορά της προεδρικής δήλωσης σε «Κωνσταντινούπολη» και όχι «Ιστανμπούλ». Οι συμβολισμοί στην πολιτική δεν μπορούν και δεν πρέπει να περνούν απαρατήρητοι. Με την πιθανότητα η ακόλουθη διαπίστωση να δυσαρεστήσει όσους τη διαβάσουν, η υπερβολική επένδυση στους συμβολισμούς ενέχει τον κίνδυνο να αρχίσουμε και πάλι να χτυπάμε τις καμπάνες όπως με την εκλογή του Τζίμι Κάρτερ – πριν ξυπνήσουμε από τον λήθαργο της υπερβολής και δούμε ότι το αμερικανικό εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία είχε αρθεί.

Το σπουδαιότερο, ίσως, λάθος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι ότι προσλαμβάνει τη γεωπολιτική αντιπαράθεση μέσα από μια διάθλαση αντιλήψεων που περνούν μέσα από ένα τουρκικό πρίσμα. Ορισμένες φορές μάλιστα η εξωτερική πολιτική της Αθήνας μοιάζει να είναι πρώτα αντιτουρκική και μετά ελληνική. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι τουρκικές μετοχές είναι σήμερα πολύ πεσμένες στο αμερικανικό πολιτικό χρηματιστήριο, και ιδιαίτερα στο Κογκρέσο. Ωστόσο, ας μη γελιόμαστε. Αν η Ελλάδα δεν διαμορφώσει τη δική της σαφή άποψη για τις σχέσεις που θέλει να έχει τόσο με τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και με την Τουρκία, η καταφυγή στο συναίσθημα δεν πρόκειται να οδηγήσει πουθενά. Οι δε επικλήσεις περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να εντάσσονται στο απαραίτητο πλαίσιο που τα ορίζει, κατά βάση, ως εργαλείο πολιτικής, όχι ως Ευαγγέλιο.

Η πρωτοβουλία της Ουάσιγκτον πρέπει να προσεγγιστεί για αυτό που πραγματικά είναι: μια κίνηση στη σκακιέρα της εξελισσόμενης θεσμικής αναδιάταξης των αμερικανοτουρκικών σχέσεων έπειτα από την τραγική τετραετία Τραμπ. Η κρίσιμη παρτίδα (μέχρι την επόμενη) θα είναι η συνάντηση του Τζο Μπάιντεν με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο στις Βρυξέλλες – με την πολυαναμενόμενη δίκη για την υπόθεση Halkbank να έχει ξεκινήσει νωρίτερα. Σε αυτή την εικόνα, με το παρασκήνιο να οργιάζει, δεν υπάρχει χώρος για υπερβολικούς συναισθηματισμούς.