Υπόθεση Νέας Σμύρνης: Επαναπροσδιορίζοντας την παρενόχληση: Οι γυναίκες υψώνουν τη φωνή τους

Η αθλιότητα του περιστατικού στη Νέα Σμύρνη είναι δύο πολύ σημαντικά πράγματα: Κάτι που συμβαίνει συστηματικά, αφενός και που είναι μεγάλη στιγμή για τις γυναίκες, αφετέρου. Ο νεαρός που ακολούθησε την 25χρονη μέχρι την είσοδο του σπιτιού της προβάλλοντας το πέος του όχι απλά δεν την “γλίτωσε”, αλλά εντοπίστηκε και αντιμετωπίζει κατηγορίες.

Πριν μερικά χρόνια δεν είχαμε την ευκαιρία να χαίρουμε τέτοιας αντιμετώπισης. Όχι επειδή η αστυνομία μας αγνοούσε, ας πούμε, αλλά επειδή μας αγνοούσε ο ποινικός και π ηθικός κώδικας. Το γεγονός ότι το περιστατικό της Νέας Σμύρνης είναι ανατριχιαστικό, σοκαριστικό συμβαίνει ακριβώς επειδή πλέον οι γυναίκες μιλούν, δημοσιοποιούν και καταγγέλλουν.

Από την Ελένη Τοπαλούδη έως το #metoo

Η φρικώδης δολοφονία και ο βιασμός της Ελένης Τοπαλούδη ήταν πιθανότατα η τελευταία σταγόνα. Ο φόβος, η οργή και η φρίκη εντυπώθηκαν στο συλλογικό μας ασυνείδητο, δημιουργώντας σιγά σιγά εστίες φωτιάς.

Η υπόθεση Τοπαλούδη πήρε γρήγορα χαρακτηριστικά προσωπικής μάχης για τις γυναίκες. Η δημοσίευση των αποτροπιαστικών λεπτομερειών άγγιξε την κοινωνία κάτω από την επιφάνεια του δέρματος κι όταν πλέον φτάσαμε στη δίκη, η κοινή γνώμη απαιτούσε την τιμωρία των δραστών.

Οι γυναίκες ήταν οργισμένες. Η τοπική κοινωνία συγκάλυπτε τους δράστες, ορισμένες φωνές προσπάθησαν -όπως πάντα- να επιρρίψουν ευθύνες στο θύμα, αλλά έπαυσαν βιαίως.  Έξω από το δικαστήριο γινόταν διαμαρτυρίες και μέσα στο δικαστήριο ήταν δύο φιγούρες που χαράχτηκαν στο νου της κοινωνίας: Η μητέρα και η εισαγγελέας, η οποία παραβαίνοντας τους τυπικούς κανόνες, τοποθετήθηκε συναισθηματικά, πολιτικά πάνω στο θέμα του βιασμού και απαίτησε δικαιοσύνη.

Η δολοφονία της Ελένης Τοπαλούδη συνέβη το 2018 και το 2019  ο νέος Ποινικός Κώδικας από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση και ξεσήκωσε τεράστιες αντιδράσεις για το κομμάτι του βιασμού και της παρενόχλησης. Ωστόσο, η δημόσια διαβούλευση βρήκε ευήκοα ώτα: Και βάσει νόμου πλέον ο βιασμός είναι οποιαδήποτε γενετήσια πράξη που δεν έχει σαφή συναίνεση. Γίνεται μέσα στα σπίτια, γίνεται από συζύγους, φίλους, συντρόφους, Οι “δράκοι” είναι πρόσωπα που γνωρίζουμε.

Έτσι, αυτές οι αναταραχές στην ελληνική κοινωνία -αναταραχές κατά πλειοψηφία ανάμεσα στον γυναικείο πληθυσμό, αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς-, έφεραν πριν λίγους μήνες κάτι που ήταν μάλλον αναπόφευκτο: Η θαρραλέα Σοφία Μπεκατώρου μίλησε δημόσια για τον βιασμό της από μέλος της ομοσπονδίας της. Η χρυσή Ολυμπιονίκης στην Κωπηλασία “αδειάστηκε” από την ομοσπονδία, της ζητήθηκαν και εξηγήσεις για την καθυστερημένη καταγγελία (καθώς άποψη έχουν και όσοι δε χρειάζεται απαραιτήτως να έχουν-, αλλά παρέδωσε τη σκυτάλη σε μία θύελλα: Ξεκίνησε το ελληνικό #metoo με καταγγελίες εις βάρος του Γιώργου Κιμούλη και αποκορύφωμα το τεράστιο σκάνδαλο Λιγνάδη.

Η ελληνική κοινωνία βγήκε από το καβούκι της κι οι αποδείξεις βρίσκονται στις μικρές μάχες.

Όταν οι γυναίκες μιλάνε

Η μεγαλύτερη νίκη του ελληνικού #metoo ήταν η απελευθέρωση της οργής των γυναικών, όχι μόνο των διάσημων γυναικών, αλλά όλων μας: Τους τελευταίους μήνες διαβάζουμε στα κυρίως στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά και από γυναίκες δημοσιογράφους, τις δικές τους εμπειρίες βίας. Βιασμού. Μικρά κορίτσια με ανατριχιαστικές ιστορίες, μεγαλύτερες γυναίκες, ακόμα και περίπτωση γυναίκας που κακοποιήθηκε από άλλη γυναίκα όχι μόνο είδαν το φως τη δημοσιότητα, αλλά κοίταξαν και τους βιαστές τους στα μάτια: Με όνομα και επώνυμο και τα θύματα και οι θύτες.

Χρειάστηκε, ωστόσο, να μπορέσουμε να προσδιορίσουμε πλέον τον βιασμό για να καταφέρουμε να φτάσουμε στον προσδιορισμό της παρενόχλησης. Η Σοφία Μπεκατώρου, τα ενήλικα θύματα του Λογνάδη, εγώ, εσύ, εμείς δεν βιαστήκαμε κατά το στερεότυπο, δε μας επιτέθηκε ένας ημιάγριος άγνωστος τη νύχτα στο παρκο. Βιαστήκαμε από ανθρώπους που μέναμε στο ίδιο σπίτι, συναντήσαμε εκούσια, γνωρίζαμε. Η τεράστια ανακούφιση για όλες μας είναι το τέλος των εξηγήσεων: Ναι, πλέον μας πιστεύουν πως είμαστε θύματα βιασμού.

Χρειάστηκαν χρόνια, αίματα και κορμιά για να μπορέσει η 25χρονη Δανάη από τη Νέα Σμύρνη να πετύχει νομικές κυρώσεις για τον άνθρωπο που την τρομοκράτησε μέχρι να φτάσει σπίτι της. Γιατί το κορίτσι αυτό είναι θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης, αλλά ίσως αν ήταν δέκα χρόνια πριν να μην είχε δικαιωθεί.

Δεν ξέρω καμία γυναίκα που να μην της έχει συμβεί κάτι αντίστοιχο. Αυτοκίνητα που σε ακολουθούν στα σκοτεινά στενά, άντρες που μενουν πίσω από την κλειστή πόρτα της εισόδου της πολυκατοικίας, αφού πρώτα σε ακολούθησαν, και αυνανίζονται -μου συνέβη δύο φορές πριν 11 χρόνια. “Φίλους” που μας στρίμωξαν σε κάποια γωνία -ήμουν 15 την πρώτη φορά. Και ήταν μόνο πριν λίγους μήνες που πήγα να καταγγείλω συστηματική διαδικτυακή παρενόχληση στο τμήμα και βρήκα ανταπόκριση. Αυτά πριν δέκα χρόνια δεν υπήρχαν, όχι με την ίδια ευκολία, όχι χωρίς τον φόβο ότι θα μας πούνε “υπερβολικές’, “τρελές”, “υστερικές”.

Τώρα υπάρχει μια αχτίδα φωτός για εμάς, όμως. Πιστεύω ότι ξεκίνησε από την υπόθεση της Ελένης Τοπαλούδη όλη η αντιστροφή του κλίματος. Και όσο για τους άντρες; Ναι, πάντα υπάρχουν αυτοί που θα πούνε “για την κακοποίηση των ανδρών δεν λέτε τίποτα”, Θα πούνε ότι έχουμε ισότητα, θα πούνε, ακόμα και ιστορίες όπου η γυναίκα “το έπαιξε θύμα για να τους δυσφημίσει”. Υπάρχουν και γυναίκες που θεωρούν ότι αν ενσωματώσουν πατριαρχικές αντιλήψεις, θα γίνουν πιο… συμπαθείς.

Ευτυχώς, δε χρειάζεται να γενικεύουμε, είναι, εξάλλου, η αρχή του φασισμού αυτή. Κι είναι και το άλλο, δεν αλλάζουν μόνο οι συνειδήσεις των γυναικών, είμαστε όλοι παιδιά της ίδιας κοινωνίας. Αλλάζουν οι συνειδήσεις των ανθρώπων που είναι διατεθειμένοι να πολεμήσουν για ένα νέο, όμορφο, δίκαιο στοίχημα. Στο τέλος της ημέρας, για κάθε ανόητο -εγκληματικό, θα πω- επιχείρημα τέτοιου είδους, έχουμε απόδειξη τις μελανιές μας και, κυρίως, το τέλος της τρομοκρατίας.

Βρισκόμαστε πια στο κατώφλι μιας ιστορικής αλλαγής για το γυναικείο κίνημα κι αυτή είναι μια στιγμή σπουδαίας ομορφιάς.