Μια θεωρία του 19ου αιώνα εξηγεί γιατί οι καταναλωτές ίσως δεν ξοδέψουν υπερβολικά μετά την πανδημία

Οι καταναλωτές που είδαν τις αποταμιεύσεις τους να αυξάνονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας μπορεί να διστάσουν να το ρίξουν στα… έξοδα, καθώς η οικονομία ανακάμπτει, σύμφωνα με μια θεωρία του 19ου αιώνα.

Ο οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Πάμπλο Ερνάντες ντε Κος. έθεσε την προοπτική της λεγόμενης Ρικαρδιανής Ισοδυναμίας  την περασμένη εβδομάδα σε ομιλία του, η οποία άγγιζε το ζήτημα του πώς ο ρυθμός των καταναλωτικών δαπανών θα συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη.

Έχοντας πάρει το όνομά της από τον Βρετανό πολιτικό οικονομολόγο Ντέιβιντ Ρικάρντο, η θεωρία αναφέρει ότι τα νοικοκυριά υποθέτουν ότι θα πρέπει τελικά να πληρώσουν για τον προϋπολογισμό της κυβέρνησης.

Ο ντε Κος, ο οποίος είναι επικεφαλής της Τράπεζας της Ισπανίας, είπε ότι οι καταναλωτές ίσως κρατήσουν στάση αναμονής φοβούμενοι υψηλότερους φόρους μετά την αύξηση του δημόσιου χρέους ως αποτέλεσμα της υγειονομικής κρίσης.

«Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ότι στην Ισπανία και σε άλλες χώρες, ως συνέπεια της επιδείνωσης των δημόσιων οικονομικών, θα μπορούσε να συμβεί αυτό που εμείς οι οικονομολόγοι αποκαλούμε Ρικαρδιανή Ισοδυναμία», είπε.

Οι policy makers επιθυμούν να κατανοήσουν πώς θα συμπεριφερθούν οι ευρωπαίοι καταναλωτές μετά την πανδημία. Οι αποταμιεύσεις αυξήθηκαν εν μέρει επειδή η πρόσβαση στα ταξίδια και την διασκέδαση περιορίστηκε, ενώ ορισμένοι μισθοί εργαζομένων προστατεύονται από προγράμματα. Μια «απελευθέρωση» αυτών των καταθέσεων θα μπορούσε να τροφοδοτήσει την ανάκαμψη.

Το Bloomberg Economics εκτιμά ότι οι μεγαλύτερες οικονομίες της ευρωζώνης αύξησαν τις καταθέσεις κατά 387 δισ. ευρώ πέρυσι. Η Oxford Economics εκτιμά ότι τα νοικοκυριά της ευρωζώνης θα μπορούσαν να έχουν αφήσει στην άκρη μέχρι και 840 δισ. ευρώ ως τις αρχές του 2022.

Διαβάστε επίσης: Τι διδάσκει η Ιστορία για τις οικονομικές εκρήξεις μετά από πανδημίες

Η Ρικαρδιανή Ισοδυναμία ενδέχεται να μην ισχύσει. Η Marion Amiot, οικονομολόγος της S&P Global Ratings, σημειώνει ότι κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της ΕΕ περίπου πριν από μια δεκαετία, οι πολίτες μείωσαν το ποσοστό αποταμίευσής τους, ακόμη και όταν ορισμένες χώρες αύξησαν τους φόρους.

Όπως αναφέρει επίσης, όταν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ξεκίνησαν την άρση των πρώτων lockdowns πέρυσι, το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος μειώθηκε στο 17% το γ’ τρίμηνο από 25% το β’ τρίμηνο.

«Το ίδιο πράγμα είναι πιθανό να συμβεί όταν τα πράγματα εξομαλυνθούν φέτος», είπε. «Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτή η σχέση υπάρχει στη ζώνη του ευρώ», πρόσθεσε.

Eκτός του μπλοκ, η Τράπεζα της Αγγλίας διπλασίασε την εκτίμησή της για τo κατά πόσο θα μειωθούν οι αποταμιεύσεις των Βρετανών τα επόμενα τρία χρόνια, από 5% σε 10%.

Κάποια ζήτηση χάθηκε για πάντα

Ορισμένες κυβερνήσεις έχουν δείξει, ωστόσο, ότι αναγνωρίζουν τον κίνδυνο. Οι γαλλικές αρχές αναγνώρισαν ότι αυξήσεις στους φόρους μετά την κρίση θα καθυστερήσουν την οικονομική ανάπτυξη και θα αποτελέσουν πλήγμα για την καταναλωτική εμπιστοσύνη.

Ο υπουργός Οικονομικών Μπρούνο της Γαλλίας Λε Μερ είπε την περασμένη εβδομάδα ότι «έχουμε μειώσει τους φόρους και θα μείνουμε  σε αυτήν τη γραμμή: καμία αύξηση φόρου στη χώρα μας».

Η κυβέρνηση της Ισπανίας δήλωσε ότι θα αναστείλει τυχόν αυξήσεις φόρων έως ότου σταθεροποιηθεί η ανάκαμψη.

Ο Ερνάντες ντε Κος σημείωσε ότι η Ρικαρδιανή Ισοδυναμία είναι ένας μόνο παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη. Είπε επίσης ότι κάποια ζήτηση χάθηκε για πάντα – για παράδειγμα, οι ακυρωμένες διακοπές το 2020 δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι θα πάρουν επιπλέον διακοπές το 2021 – και οι αποταμιεύσεις στρέφονται προς τους πλουσιότερους που τείνουν να ξοδεύουν μικρότερο μερίδιο του πλούτου τους από όσους διαθέτουν χαμηλό εισόδημα.

Ωστόσο, ο οικονομολόγος Όλιβερ Ρακάου της Oxford Economics εκτιμά ότι οι ηλικιωμένοι, πλουσιότεροι άνθρωποι θα ξοδέψουν περισσότερα από τα αναμενόμενα. Αναλύοντας έρευνες καταναλωτών κατέληξε ότι τα νοικοκυριά με υψηλότερο εισόδημα αναφέρουν τη μεγαλύτερη αύξηση των προθέσεων για σημαντικές αγορές.

Υποστηρίζει ότι ο Ερνάντες ντε Κος πιθανότατα προσπαθεί να αποκρούσει οποιαδήποτε υπόδειξη ότι η νομισματική και δημοσιονομική στήριξη για την οικονομία θα πρέπει να αποσυρθεί πολύ σύντομα.

«Τα αποδεικτικά στοιχεία όχι ισχύει η Ρικαρδιανή Ισοδυναμία στην Ευρώπη δεν είναι απαραίτητα πολύ απλή (υπόθεση)», δήλωσε ο Ρακάου. «Θα ερμηνεύσω διατακτικά την προσοχή από την Τράπεζα της Ισπανίας καθώς θέλουν να προειδοποιήσουν ενάντια στην υπερβολική αισιοδοξία», είπε.