Κοροναϊός: Ο αγώνας δρόμου για τους εμβολιασμούς και ο φόβος για μετάλλαξη «τέρας»

Οι αργοί ρυθμοί εμβολιασμών κατά του κοροναϊού σε παγκόσμια κλίμακα εγείρουν ανησυχία ότι ισχυρότερες μορφές μεταλλάξεων της Covid-19 θα μπορούσαν να διεισδύσουν σε κοινότητες σε όλο τον κόσμο, προτού επιτευχθεί ανοσία του πληθυσμού που θα μείωνε τον αντίκτυπο των παραλλαγμένων στελεχών.

Οι ΗΠΑ στοχεύουν τουλάχιστον να έχει εμβολιαστεί μερικώς το 70% των ενηλίκων έως τις 4 Ιουλίου, μια κίνηση που αναμένεται να επιταχύνει την αποκλιμάκωση νέων κρουσμάτων κοροναϊού. Ωστόσο, δεδομένου ότι μόνο το 8% των ανθρώπων παγκοσμίως έχουν λάβει μια δόση του εμβολίου, ο ιός θα συνεχίσει να μεταλλάσσεται.

«Υπήρξε υπερ-επιταχυνόμενη εξέλιξη του ιού τους τελευταίους μήνες. Ο ιός ήταν κάπως σταθερός για 10 μήνες και στη συνέχεια άρχισε να εισέρχεται σε αυτή την επιταχυνόμενη εξέλιξη. Τώρα, το πραγματικό ερώτημα είναι αν υπάρχει τρόπος όλο αυτό να γίνει ακόμη χειρότερο» διερωτάται στην ιστοσελίδα Axios.com ο διευθυντής του Scripps Research Translational Institute, Έρικ Τοπόλ.

Πώς λειτουργεί

Οι ιοί αντιμετωπίζουν «πιέσεις» που τους κάνουν να μεταλλάσσονται προκειμένου να εξαπλωθούν ευκολότερα στον πληθυσμό και να ξεφύγουν από την ανθρώπινη ανοσία, τονίζει η αναπληρώτρια καθηγήτρια οικολογίας και εξέλιξης στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, Σάρα Κόμπι.

«Βλέπουμε και τα δύο τώρα» προσθέτει.

Ποιες παραλλαγές βρίσκονται στο επίκεντρο

Σύμφωνα με τα στοιχεία του CDC, αυτή τη στιγμή υπάρχουν πέντε παραλλαγές που προκαλούν ανησυχία και οκτώ παραλλαγές που βρίσκονται υπό τη στενή εποπτεία των επιστημόνων στις ΗΠΑ.

Περισσότερο ανησυχητικές θεωρούνται τρεις παραλλαγές: η βρετανική (B.1.1.7), η βραζιλιάνικη  (P.1) και η νοτιοαφρικανική μετάλλαξη (B.1.351). Το CDC παρακολουθεί στενά διάφορες εκδόσεις της μετάλλαξης της Ινδίας (Β.1.617), η οποία ενδέχεται να συνδέεται με τη ραγδαία αύξηση των μολύνσεων εκεί και το ανθρωπιστικό δράμα που βιώνει η χώρα.

«Ήμασταν τυχεροί επειδή εμβολιάσαμε πριν την επίθεση της βρετανικής μετάλλαξης. Διαφορετικά θα είχαμε πρόβλημα» υπογραμμίζει ο κ. Τοπόλ.

Ο Τζος Σίφερ, ειδικός για τις μολυσματικές ασθένειες στο Κέντρο Έρευνας για τον Καρκίνο Fred Hutchinson, συμφωνεί ότι η μερική ανοσία της αγέλης προκαλεί μείωση του επιπέδου των νέων μολύνσεων στις ΗΠΑ παρά την επικράτηση της βρετανικής μετάλλαξης. «Ελλείψει εμβολιασμού, είναι πολύ πιθανό ότι πολλά μέρη στις Ηνωμένες Πολιτείες θα έμοιαζαν με την Ινδία αυτή τη στιγμή με τις νέες μεταλλάξεις» λέει.

«Κλειδί» ο γρήγορος εμβολιασμός

Όπως τονίζεται, ο γρήγορος εμβολιασμός θεωρείται κρίσιμος. «Ακόμα και με μερική προστασία μπορεί να επιτευχθεί υψηλότερος βαθμός ανοσίας της αγέλης» σημειώνει ο Σίφερ.

Ο ίδιος συμπληρώνει ότι τα «εργοστάσια» για τη δημιουργία νέων μεταλλάξεων είναι περιοχές που πλήττονται με σφοδρότητα από τον ιό. «Εάν υπάρξει νέα φρικτή παραλλαγή -που θα κατέστρεφε το 2022 και θα μας έφερνε πίσω σε πολύ σκοτεινές εποχές- είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα διεισδύσει σε μια περιοχή του κόσμου που πλήττεται τώρα με σφοδρότητα».

Σύμφωνα με τον Τοπόλ, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί, αλλά δεν έχει καταγραφεί μέχρι τώρα, είναι να υπάρξει μια μετάλλαξη με υψηλή μεταδοτικότητα και ισχυρή ανοσοδιαφυγή. «Θα το δούμε αυτό; Δεν ξέρω. Ας ελπίσουμε ότι ποτέ δεν θα δούμε αυτό το τέρας».

«Είναι σχεδόν αδύνατο να προβλέψουμε τι θα συμβεί στη συνέχεια» υποστηρίζει από την πλευρά του ο Σίφερ. Ο ίδιος επισημαίνει ότι «η πιθανότητα να έχουμε μια παραλλαγή χειρότερη από αυτές που αντιμετωπίζουμε τώρα είναι πολύ υψηλότερη εάν έχουμε μεγαλύτερο αριθμό μολύνσεων» όπως συμβαίνει στη Λατινική Αμερική, την Ινδία και την Ασία.

Οι μεταλλάξεις που έχουν «απομονωθεί» στην Ελλάδα

Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, συνολικά έχουν ελεγχθεί για μεταλλάξεις στην επικράτεια 11.585 δείγματα από εγχώρια κρούσματα από την έναρξη λειτουργίας του Εθνικού Δικτύου Γονιδιωματικής Επιτήρησης μεταλλάξεων SARS-CoV-2 μέχρι σήμερα.

Επί του συνόλου των ελεγχθέντων για μεταλλάξεις εγχώριων δειγμάτων, οι τρεις πιο συχνές μεταλλάξεις που έχουν απομονωθεί είναι:

• Η Β.1.1.7/UK lineage (Variant VOC_202012), με ποσοστό 66.34%
• Η B.1.1.318 (Variant_E484K) με ποσοστό 6.99%
• Η B.1.351/South Africa (Variant 501.V2) με ποσοστό 0.63%.
• Επιπλέον, έχουν απομονωθεί συνολικά 98 στελέχη με μεταλλάξεις από εισαγόμενα δείγματα, εκ των οποίων 93 αφορούν τη μετάλλαξη Β.1.1.7/UK lineage (Variant VOC_202012), 3 αφορούν τη μετάλλαξη B.1.351/South Africa (Variant 501.V2), 1 αφορά το στέλεχος VariantVUI202102/03 και 1 αφορά το στέλεχος Β.1.617.1.

Απαντώντας σε ερώτηση για τις μεταλλάξεις κατά τη χθεσινή ενημέρωση για την πανδημία, ο επίκουρος καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γκίκας Μαγιορκίνης, είπε πως «το στέλεχος 318 είναι ένα στέλεχος του οποίο η παλιά απομόνωση βρίσκεται στη Νιγηρία. Πρόκειται για ένα στέλεχος που έχει τη μετάλλαξη 484Κ, είναι μία μετάλλαξη η οποία σχετίζεται με ανοσολογική διαφυγή».

«Να ξεκαθαρίσω ότι αυτό το 10% που αναφέρεται σε διάφορα σημεία, δεν είναι το 10% των κρουσμάτων, αλλά το 10% ενός επιλεγμένου δείγματος μεταλλαγμένων» συμπλήρωσε και επεσήμανε  πως «δεν είναι ότι το 10% των κρουσμάτων στην Αττική αποδίδεται σε αυτό το στέλεχος, αλλά έχει γίνει μία επιλογή συγκεκριμένη, γιατί γίνεται διερεύνηση και περιχαράκωση του συγκεκριμένου στελέχους αυτή τη στιγμή. Και σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνονται στο 10% όλων των κρουσμάτων της Αττικής. Είναι ένας πολύ συγκεκριμένος πληθυσμός, ο οποίος αυτή τη στιγμή αναλύεται».

«Δεν γνωρίζουμε πόσο σημαντική είναι αυτή τη στιγμή. Να θυμίσω ότι και η αφρικάνικη, για την οποία στην αρχή λέγαμε ότι είναι πολύ επιθετική, δεν έχει αποδειχθεί. Η βρετανική αποδείχθηκε τελικά ότι είναι αρκετά επιθετική. Χρειάζεται χρόνος, το παρακολουθούμε. Σε κάθε περίπτωση, περιχαρακώνεται οποιαδήποτε περίεργη μετάλλαξη με επαρκή ιχνηλάτηση και επιδημιολογική επιτήρηση» κατέληξε.