Ταμείο Ανάκαμψης: Μεγαλύτερη από τις αρχικές προβλέψεις η ώθηση στην οικονομία της Ε.Ε.

Η ώθηση της πληττόμενης από την πανδημία ευρωπαϊκής οικονομίας, από την ύψους 800 δισ. ευρώ χρηματοδότηση της ΕΕ , τα επόμενα πέντε χρόνια, βρίσκεται σε καλό δρόμο για να βοηθήσει την περιοχή να ανακάμψει κοντά στα επίπεδα της αναπτυξιακής της πορείας πριν από την κρίση, εκτιμούν οικονομολόγοι.

Οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν υποβάλει σχέδια, για να διαθέσουν το μερίδιό τους στα τεράστια ποσά επιχορηγήσεων και δανείων που προσφέρουν οι Βρυξέλλες, ώστε να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της οικονομικής ζημίας που προκλήθηκε από την πανδημία Covid-19.

Τα σχέδια, υποστηριζόμενα από ένα άνευ προηγουμένου πρόγραμμα συλλογικού δανεισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που έχουν αναλάβει τα κράτη μέλη, επικεντρώνονται σε μεγάλο βαθμό στις επενδύσεις σε πράσινα και ψηφιακά έργα, καθώς και σε μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα.

Η Morgan Stanley εκτιμά ότι, το έργο της ΕΕ θα ενισχύσει το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν της ευρωζώνης κατά 3,5% και ο Jacob Nell, επικεφαλής των ευρωπαϊκών οικονομικών στην αμερικανική επενδυτική τράπεζα, δήλωσε ότι αυτό θα βοηθήσει το μπλοκ να «επιστρέψει στην προ-πανδημική τάση ανάπτυξης».

Η Επιτροπή πρόκειται να παρουσιάσει τη δική της αξιολόγηση των οικονομικών προοπτικών την Τετάρτη. Το Ταμείο Ανάκαμψης , γνωστό ως EU Next Generation, εξαιρέθηκε σε μεγάλο βαθμό από την προηγούμενη αξιολόγησή της, που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο επειδή δεν υπήρχαν επαρκείς λεπτομέρειες από τα κράτη μέλη.

Οι προβλέψεις των οικονομολόγων ποικίλλουν πολύ, αλλά οι περισσότεροι που έχουν εξετάσει τα εθνικά σχέδια, που έχουν υποβληθεί μέχρι τώρα στις Βρυξέλλες πιστεύουν ότι θα δώσουν σημαντική ώθηση στην ανάπτυξη, η οποία ενδέχεται να είναι μεγαλύτερη από ό,τι είχαν προβλέψει η ΕΕ ή οι ίδιες οι χώρες.

«Υπάρχουν συντηρητικές παραδοχές από τις κυβερνήσεις της ΕΕ σχετικά με το κατά πόσο οι επενδύσεις αυτές θα αποτελέσουν πολλαπλασιαστή», δήλωσε η Marion Amiot, ανώτερη οικονομολόγος για την Ευρώπη του οργανισμού αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας S&P Global Ratings.

Ενώ οι περισσότερες χώρες εκτιμούν ότι κάθε 100 ευρώ που επενδύονται, θα προκαλούσαν αύξηση 40 ευρώ στο ΑΕΠ, η S&P εκτιμά ότι τα χρήματα θα δημιουργούσαν τουλάχιστον μία αύξηση ένα προς ένα, πιθανώς και παραπάνω.

Η S&P προέβλεπε ότι οι επιχορηγήσεις ύψους 400 δισ. ευρώ από την ΕΕ θα αυξήσουν το ΑΕΠ της περιοχής κατά 1,5% έως 4,1% τα επόμενα πέντε χρόνια, ανάλογα με το πόσα πραγματικά κονδύλια δαπανώνται και πόσο καλά χρησιμοποιούνται.

Ωστόσο, η Amiot θεωρεί ότι ο συνολικός αντίκτυπος είναι πιθανό να είναι υψηλότερος, επειδή η S&P δεν έχει προσμετρήσει ότι κανένα από τα 386 δισεκατομμύρια ευρώ των προσφερόμενων δανείων της ΕΕ θα αναληφθεί, ούτε έχει υπολογίσει σε οποιαδήποτε ώθηση από τις μεταρρυθμίσεις του δημόσιου τομέα.

Αυτό φαίνεται ήδη συντηρητικό, διότι από τις 14 χώρες που έχουν υποβάλει μέχρι τώρα σχέδια στις Βρυξέλλες, πέντε έχουν ζητήσει δάνεια άνω των 150 δισ. Ευρώ. Κάποιοι που δεν ζήτησαν δάνεια, όπως η Ισπανία, δήλωσαν ότι σκοπεύουν να το πράξουν σε μεταγενέστερο στάδιο.

Επιπλέον, αρκετές χώρες συμπληρώνουν τα χρήματα από τις Βρυξέλλες με κονδύλια από τους εθνικούς προϋπολογισμούς τους, συμπεριλαμβανομένων περίπου 60 δισεκατομμυρίων ευρώ στη Γαλλία και λίγο πάνω από 30 δισ. ευρώ στην Ιταλία.

Το ΔΝΤ πρόσθεσε μόνο μια «σχετικά συντηρητική» αύξηση 0,75 εκατοστιαίων μονάδων κατά το ΑΕΠ στις τελευταίες ευρωπαϊκές προβλέψεις του για κάλυψη της χρηματοδότησης της ΕΕ. Ωστόσο, δήλωσε ότι «ο πραγματικός αντίκτυπος του ΑΕΠ θα μπορούσε να είναι διπλάσιος ή μεγαλύτερος εάν τα χρήματα δαπανηθούν καλά και συνοδεύονται από τις απαραίτητες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις».

Ο Nell της Morgan Stanley είπε ότι αρκετές χώρες φάνηκαν να έχουν «χαμηλό πήχυ» για το ποσό της επιπλέον ανάπτυξης, που θα μπορούσαν να παράξουν τα σχέδιά τους, προσθέτοντας:

«Καταλαβαίνω γιατί το έκαναν αυτό, επειδή είναι καλύτερο να υποτιμήσουμε παρά να υπερβάλλουμε».

Το σχέδιο της Ελλάδας, το οποίο κέρδισε επαίνους στις Βρυξέλλες για το συνεκτικό σχεδιασμό του, προέβλεψε αύξηση 7% στο ΑΕΠ έως το 2026. Ωστόσο, η Morgan Stanley υπολόγισε ότι η Ελλάδα θα βιώσει αύξηση πλησιέστερη στο 12%, ενώ η S&P δήλωσε ότι θα μπορούσε να φτάσει το 18% – το υψηλότερο από οποιαδήποτε χώρα.

Ο Nell είπε ότι μερικές από τις μεγαλύτερες αβεβαιότητες σχετικά με το πρόγραμμα περιελάμβαναν, πόσο αποτελεσματικά και πόσα από τα χρήματα θα δαπανηθούν. Κατά τα έξι έτη έως το 2020, οι χώρες της ΕΕ κατά μέσο όρο ξόδεψαν μόνο πάνω από τα μισά χρήματα που είχαν διατεθεί από τις Βρυξέλλες.

Ωστόσο, το λεγόμενο ποσοστό απορρόφησης της χρηματοδότησης της ΕΕ ήταν πλησιέστερο στο 90 τοις εκατό τα έξι χρόνια μετά την οικονομική κρίση του 2008, υποδηλώνοντας ότι οι χώρες πάνε καλύτερα στο να βάζουν χρησιμοποιούν κονδύλια, όταν βρίσκονται σε κάμψη παρόμοια με την σημερινή.

Εφόσον η οικονομία της ΕΕ συρρικνώθηκε 6,2 τοις εκατό πέρυσι, με το ΑΕΠ να πέφτει κατά το ένα δέκατο τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ισπανία, η περιοχή έχει μείνει πίσω από τους κύριους εμπορικούς της εταίρους ΗΠΑ και Κίνα. Οι προοπτικές για την ευρωπαϊκή οικονομία, ωστόσο, έχουν αυξηθεί πρόσφατα, εν μέρει λόγω των αναμενόμενων μετακυλήσεων από το πρόγραμμα δημοσιονομικής τόνωσης ύψους 1,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων των ΗΠΑ.

Με τις ευρωπαϊκές εκστρατείες εμβολιασμού να επιταχύνονται μετά από μια ασταθή έναρξη εφέτος, ενώ μειώνονται τα λοκντάουν σε ορισμένες χώρες, πρόσφατες έρευνες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά της ΕΕ διαπίστωσαν ότι η εμπιστοσύνη τους ανέκαμψε σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από ότι πριν από την πανδημία. Ως αποτέλεσμα, οι οικονομολόγοι παρακολουθούν για να δουν αν η Κομισιόν αναβαθμίζει τις προβλέψεις της για ανάπτυξη της ΕΕ κατά 3,7% το 2021 και 3,9% το 2022.

Μόλις η Κομισιόν λάβει τα σχέδια «ανάκαμψης και ανθεκτικότητας» όλων των χωρών της ΕΕ, έχει δύο μήνες για να τα αξιολογήσει. Τα κράτη μέλη καλούνται να καθορίσουν πολύ λεπτομερή ορόσημα και στόχους που πρέπει να επιτευχθούν για την πραγματοποίηση εκταμιεύσεων μετρητών της ΕΕ.

Για ορισμένους, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, οι μεταρρυθμίσεις περιλαμβάνουν αναθεωρήσεις των κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις που διασφαλίζουν ότι τα χρήματα δαπανώνται σωστά.

Ωστόσο, το πρόγραμμα έρχεται σε μια στιγμή που αυξάνονται οι ανησυχίες για τη διαφθορά και το κράτος δικαίου σε ορισμένα κράτη μέλη. Για παράδειγμα, τα σκάνδαλα δαπανών τα τελευταία χρόνια που συνδέονται με ευρωπαϊκά ταμεία έχουν συμπεριλάβει το γραφείο καταπολέμησης της απάτης της ΕΕ, που καλεί την Ουγγαρία να επιστρέψει χρήματα για γραμμή μετρό λόγω ανησυχιών για απάτη και διαφθορά.

Τον περασμένο μήνα, ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της επιτροπής Valdis Dombrovskis επέμεινε σε συνέντευξή του στους Financial Times ότι εγκαθιδρύθηκε ένα «ισχυρό σύστημα» για να εξασφαλιστεί η ορθή χρήση της κοινοτικής χρηματοδότησης. Η παρακολούθηση του προγράμματος θα αποτελέσει τεράστιο βάρος για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, δεδομένης της δραματικής επέκτασης της ροής χρημάτων από τις Βρυξέλλες στα ταμεία των κρατών μελών.

Το πρόγραμμα Next Generation της ΕΕ ορίζεται σε μέγιστο ποσό 800 δισ. Ευρώ, εκ των οποίων τα μισά θα έχουν τη μορφή επιχορηγήσεων. Το συνολικό μέγεθος θα εξαρτηθεί από την ζήτηση δανείων από την επιτροπή, η οποία ενδέχεται να μην απευθύνεται σε ορισμένες χώρες που έχουν χαμηλότερο κόστος δανεισμού. Αυτό είναι επιπλέον του κανονικού επταετούς προϋπολογισμό 2021-27 της ΕΕ, ο οποίος φτάνει 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ.