Εμβόλια mRNA: Ελπίδες για λύση και στους επιθετικούς όγκους εγκεφάλου

Λύση σε σοβαρές λοιμώξεις, όπως αυτή του κοροναϊού που προκάλεσε την πανδημία που ζούμε όλοι μας, υπόσχεται να δώσει η νέα τεχνολογία των εμβολίων mRNΑ εμβολίων, όμως η εφαρμογή τους ελπίζεται ότι θα συμβάλει και στην αντιμετώπιση «δύσκολων» μορφών καρκίνου με κορυφαία περίπτωση αυτήν των γλοιοβλαστωμάτων, των πιο επιθετικών όγκων εγκεφάλου, που μπορούν όμως να βρεθούν και στο υπόλοιπο κεντρικό νευρικό σύστημα.

Σε εξέλιξη βρίσκονται 34 κλινικές μελέτες για την ανάπτυξη τέτοιων εμβολίων, όμως μόνο μία από αυτές βρίσκεται στο τελικό στάδιο ΙΙΙ και αφορά τον νέο κοροναϊό. Το μεγαλύτερο ερευνητικό ενδιαφέρον εστιάζεται στα γλοιοβλαστώματα, για τα οποία διενεργούνται 7 κλινικές μελέτες, ενώ ακολουθεί η έρευνα για τον νέο κοροναϊό με άλλες 3 κλινικές μελέτες. Η διερεύνηση όμως εμβολίων για ογκολογικές παθήσεις, επεκτείνεται και σε μία που αφορά την οξεία μυελοειδή λευχαιμία και άλλη μία για το μελάνωμα, ενώ στον τομέα των σοβαρών λοιμώξεων, μελετάται και η ανάπτυξη εμβολίου για τον μεγαλοκυτταροϊό.

Γενικά, τα εμβόλια εκπαιδεύουν τον οργανισμό μας να πολεμήσει έναν πραγματικό εχθρό, ένα αντιγόνο. Στην περίπτωση των εμβολίων mRNA, αυτά μπορούν να λειτουργήσουν όχι μόνο προληπτικά, αλλά και θεραπευτικά, στέλνοντας το μήνυμα στα κύτταρά μας για το τι αμυντικό μηχανισμό πρέπει να δημιουργήσουν για να πολεμήσουν την ασθένεια.

Η μεγαλύτερη δυσκολία σε αυτά τα εμβόλια όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, είναι η δημιουργία του προτύπου πάνω στο οποίο θα «χτιστεί» το εμβόλιο. Από κει και πέρα, οι διαδικασίες παραγωγής είναι και ταχύτερες και φθηνότερες σε σύγκριση με τα παραδοσιακά εμβόλια. Ταυτόχρονα δε, είναι και πιο ασφαλή για τους ασθενείς, αφού δεν περιέχουν λοιμογόνους παράγοντες.

Τα RNA εμβόλια χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες. Τα πιο απλά, περιέχουν ένα mRNA μέρος του γονιδίου του παθογόνου οργανισμού που εισάγεται με ένεση στον οργανισμό και προκαλεί την παραγωγή αντιγόνων. Στα πιο σύνθετα, μαζί με το μέρος του RNAτου παθογόνου οργανισμού συνδέεται και πρόσθετο RNA από φορέα ο οποίος θα διασφαλίσει ότι θα αναπαραχθεί μόλις το εμβόλιο εισχωρήσει στα κύτταρα. Η τρίτη κατηγορία αφορά τα εμβόλια που σε δοκιμαστικό σωλήνα εισάγονται δενδριτικά κύτταρα που εξάγονται από το αίμα του ασθενή, μεταφέρονται στο εμβόλιο RNA και επανεισάγονται στον οργανισμό του, για να προκαλέσουν μια αντίδραση του ανοσοποιητικού του συστήματος.

Το γλοιβλάστωμα

Το γλοιοβλάστωμα αποτελεί μια επιθετική μορφή καρκίνου που συνήθως εντοπίζεται στον εγκέφαλο, όμως μπορεί να εμφανιστεί και σε ολόκληρο το κεντρικό νευρικό σύστημα, συμπεριλαμβανομένου και του νωτιαίου μυελού.

Πρόκειται για όγκους που ενσωματώνονται στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αφαιρεθούν ολοκληρωτικά. Οι ασθενείς αποκτούν άμεσα συμπτώματα όπως ναυτία, έμετος και έντονους πονοκεφάλους από την πίεση που αυξάνεται στο εσωτερικό του εγκεφάλου, όμως παράλληλα μπορεί να εμφανίσουν αδυναμία, αλλαγές στις αισθήσεις τους, δυσκολίες ισορροπίας και επιπληπτικές κρίσεις, ανάλογα με το σημείο στο οποίο βρίσκεται ο όγκος.

Η συχνότητα στην Ευρώπη υπολογίζεται σε περίπου 3,2 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού, έχοντας ήδη προσβάλλει περίπου 22.100 ανθρώπους. Τα γλοιοβλαστώματα αποτελούν το 16% των πρωτογενών όγκων του κεντρικού νευρικού συστήματος και το κόστος τους υπολογίζεται σε 43.000 ευρώ ανά ασθενή, χωρίς να υπολογίζεται το έμμεσο κοινωνικό και οικονομικό κόστος που επιφέρουν.

Το πιο δυσάρεστο όμως, είναι ότι μόνο το 25% των ασθενών επιζεί μετά από ένα χρόνο από τη διάγνωση και μόνο 5% επιβιώνει μετά την πάροδο πενταετίας.

Η ελπίδα

Τα νέας τεχνολογίας εμβόλια μπορεί να αποδειχθούν σωτήρια για τις ζωές των ασθενών με γλοιοβλάστωμα, είτε γιατί θα θεραπεύουν την ασθένεια, είτε γιατί θα μπορούν να την προλάβουν, επιτρέποντάς τους να ζήσουν περισσότερο, με καλή ποιότητα ζωής και μάλιστα χωρίς την αγωνία της επιβίωσης που βιώνουν οι ίδιοι και το οικογενειακό τους περιβάλλον.  Θα μπορούν επίσης να απαλλαγούν από το βάρος της χημειοθεραπείας και των επιπλοκών της, να μειώσουν τις νοσηλείες και τις επιπτώσεις των χειρουργικών επεμβάσεων, αλλά και από το οικονομικό βάρος των θεραπειών.

Αντίστοιχα τα συστήματα υγείας θα μπορέσουν να μειώσουν το βάρος που δέχονται από την ανάγκη για χειρουργικές επεμβάσεις, παρηγορητική περίθαλψη και νοσηλεία, μειώνοντας τους χρόνους αναμονής για την παροχή υπηρεσιών υγείας.

Η έρευνα μέχρι στιγμής έχει δείξει από την εφαρμογή της κλασσικής χημειοθεραπείας σε συνυασμό με τρεις δόσεις mRNA εμβολίου κατά του γλοιοβλαστώματος, επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου κατά 25,3 μήνες και συνολική επιβίωση 41,1 μηνών, ενώ σε άλλη μελέτη χωρίς τη χημειοθεραπεία, η επιβίωση χωρίς εξέλιξη της νόσου έφτασε τους 15,2 μήνες και η συνολική επιβίωση τους 23,6 μήνες, χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες στο ανοσοποιητικό των ασθενών.