Ο σύγχρονος τρόπος ζωής μπορεί να φέρει μέχρι και μεταμόσχευση ήπατος

Παχυσαρκία, υπέρταση, υψηλή χοληστερίνη και τριγλυκερίδια, διαβήτης τύπου 2 και κάπνισμα, είναι η … συνταγή για καταστροφή του ήπατος εκεί γύρω στα 50. Το 18% του πληθυσμού στην Ευρώπη, περίπου 10 εκατομμύρια άνθρωποι, πάσχουν από ηπατίτιδα που δεν οφείλεται στο αλκοόλ, αλλά στη λιπώδη διήθηση στο ήπαρ. Η λιπώδης διήθηση προκαλεί φλεγμονή και οδηγεί σε ίνωση του ήπατος και στη συνέχεια σε κίρρωση.

Το 27,6% των Ευρωπαίων πάσχει από λιπώδη διήθηση του ήπατος και στο 64% αυτών, η ασθένεια έχει προχωρήσει σε μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα.

Και οι δύο παθήσεις δεν έχουν συμπτώματα, οπότε ανακαλύπτονται τυχαία κατά τη διερεύνηση άλλων παθήσεων του ασθενή, όπως παχυσαρκία, καρδιαγγειακά νοσήματα, αντίσταση στην ινσουλίνη, μεταβολικό σύνδρομο και διαβήτης τύπου 2.

Με την πάροδο του χρόνου, η σοβαρή στεατοηπατίτιδα μπορεί να απαιτήσει μεταμόσχευση ήπατος λόγω κίρρωσης, στο 4-10% των ασθενών, όμως μόνο οι μισοί θα μπορέσουν τελικά να προχωρήσουν στη μεταμόσχευση εξαιτίας των συνοδών παθήσεων που συνυπάρχουν. Η νόσος οδηγεί σε ασκήτη, αιμορραγίες ή ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.

Θεραπείες για την ώρα δεν υπάρχουν, οπότε οι οδηγίες προς τους ασθενείς, αφορούν την τροποποίηση της δίαιτας με στόχο την απώλεια βάρους, όμως οι παρεμβάσεις που απαιτούνται για την περίθαλψη όταν τα πράγματα έχουν προχωρήσει, κυμαίνονται από 4.000-13.000 ευρώ, κατ΄ έτος ανά ασθενή.

Άγνοια διαχείρισης

Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως, είναι ότι οι πολίτες δεν γνωρίζουν κάν την ύπαρξη αυτής της νόσου, με το 72% των ασθενών να μαθαίνουν γι΄ αυτήν όταν γίνεται η διάγνωση από τον γιατρό, το 70% να μην γνωρίζει ότι ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής προκαλεί εναπόθεση λίπους στο ήπαρ και πάνω από τους μισούς να μην έχουν ενημερωθεί για τις επιπτώσεις και τη διαχείριση που θα πρέπει να ακολουθήσουν για την εξέλιξη της νόσου τους.

Θεραπείες νέας γενιάς

Η έρευνα για την φαρμακευτική αντιμετώπιση της νόσου περιλαμβάνει τουλάχιστον πέντε κατηγορίες φαρμακευτικών σχημάτων με μεγαλύτερη έμφαση στους ενεργοποιημένους  υποδοχείς των πολλαπλασιαστών των υπεροξυσωμάτων (PPARs) με 13 κλινικές μελέτες και τους υποδοχείς Farnesoid X (FXRs) με 8 κλινικές μελέτες.

Οι πρώτοι υποδοχείς PPARs, ρυθμίζουν την έκφραση των γονιδίων που εμπλέκονται στο μεταβολισμό των λιπιδίων, την ρύθμιση της ενέργειας και της φλεγμονής. Οι υπο-ομάδες των PPARs α, β και δ, μειώνουν τον μεταβολισμό των λιπών, την παραγωγή λιπιδίων και τη φλεγμονή.

Η ενεργοποίηση των υποδοχέων Farnesoid X μειώνουν το μεταβολισμό υδατανθράκων και λιπιδίων και ενεργοποιούν την ανάπτυξη και αναγέννηση του ήπατος ύστερα από τραυματισμό του. Με τον τρόπο αυτό μπορούν επίσης να μειώσουν την ίνωση του ήπατος, αναλαμβάνοντας προστατευτικό ρόλο έναντι του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος.

Οι υπόλοιπες θεραπείες  αφορούν:

• τους αγωνιστές GLP -1 που ενεργοποιούν τους υποδοχείς γλυκογόνου και GLP-1, τους κυρίαρχους υποδοχείς ορμονών του εντέρου, και παρέχουν καλύτερη διαχείριση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και την απώλεια βάρους.
• τους αγωνιστές των υποδοχέων β της θυρεοειδικής ορμόνης μειώνοντας τα επίπεδα της LDL χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων και άλλων μεταβολικών παραγόντων, μειώνοντας την παρουσία λίπους στο ήπαρ και της τοξικότητας που αυτό συνεπάγεται.
• τους αναστολείς της κετοεξωκινάσης που ρυθμίζουν την δράση της φρουκτόζης στο μεταβολισμό των ασθενών. Λιγότερα σάκχαρα μετατρέπονται σε λίπος και λιγότερο λίπος αποθηκεύεται στα ηπατικά κύτταρα, αποτρέποντας την μετάβαση από τη λιπώδη διήθηση στην ηπατίτιδα.
• διάφορες άλλες θεραπείες με αναστολείς, θεραπευτικά RNA σχήματα κλπ.

Σε δύο χρόνια

Περισσότερες από 10 θεραπείες αναμένονται την επόμενη διετία, καθώς 12 κλινικές μελέτες βρίσκονται ήδη σε φάση ΙΙΙ και οι τέσσερις από αυτές σε επιταχυνόμενη διαδικασία έγκρισης. Συνολικά σε εξέλιξη βρίσκονται 105 κλινικές μελέτες.

Επιβάρυνση στα συστήματα υγείας

Οι υπό ανάπτυξη θεραπείες στοχεύουν στην ανατροπή της ίνωσης, αναστρέφοντας την πορεία της νόσου και εμποδίζοντας να φτάσει ο ασθενής σε τελικά στάδια, όπου υποφέρει από ασκήτη, εσωτερικές αιμορραγίες ή ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα. Μάλιστα μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να αποτρέψει το 15% των μεταμοσχεύσεων που γίνονται σήμερα, δηλαδή περίπου 13.500 τέτοιες περιπτώσεις στην Ευρώπη, σε ετήσια βάση και οι οποίες έχουν αυξηθεί κατά 500% την τελευταία 10ετία.

Μαζί με τη μείωση των μεταμοσχεύσεων μειώνονται και οι μετεγχειρητικές επιπτώσεις, αλλά και η εξέλιξη της ασθένειας που μόνο για 5 ημέρες νοσηλείας το κόστος υπολογίζεται περί τις 4.000 ευρώ. Συνολικά το κόστος της νόσου στην Ευρώπη εκτιμάται σε 9,4 δισ. ετησίως με το μεγαλύτερο ποσοστό να αφορά το κόστος της μεταμόσχευσης που ξεπερνά τις 80.000 ευρώ ανά ασθενή.