Ρωσία: Το «όγδοο θαύμα του κόσμου» και η ταραχώδης ιστορία του

Φωτεινό και εύθραυστο, το κεχριμπάρι ανέκαθεν προκαλούσε το δέος. Το απολιθωμένο ίζημα, που προστατευόταν από την πρωσική νομοθεσία ήδη από τον 13^ο αιώνα, ήταν περιζήτητο για την κατασκευή αυτοκρατορικών και θρησκευτικών αντικειμένων σε ολόκληρη την Ανατολική Ευρώπη. Το Κεχριμπαρένιο Δωμάτιο, μια σειρά από πάνελ αποτελούμενα από έξι τόνους κεχριμπαριού, τοποθετημένα σε τοίχους επενδυμένους με φύλλα χρυσού και στολισμένα με μωσαϊκά και καθρέφτες, ήταν σύμφωνα με το BBC ένας παιάνας στην ομορφιά και το κύρος του υλικού.

Σχεδιασμένο για τους βασιλείς της Πρωσίας και της Ρωσίας, χαμένο στον πόλεμο με τη Γερμανία και εντέλει αναγεννημένο σε ένα παλάτι της Αγίας Πετρούπολης, το δωμάτιο παραμένει μέχρι σήμερα τόσο μυστηριώδες και επιβλητικό, όσο και το ίδιο το ήλεκτρον από το οποίο αποτελείται.

Το Κεχριμπαρένιο Δωμάτιο αρχικά σχεδιάστηκε στις αρχές του 18^ου αιώνα, ως ένα πολυτελές δωμάτιο-έκθεμα μεγέθους 16 τ.μ., για τον Φρειδερίκο Α’, Βασιλιά της Πρωσίας. Το 1715, το δωμάτιο δωρίστηκε στον Τσάρο της Ρωσίας, Πέτρο Α’, μέχρι εντέλει να μετακινηθεί στο Παλάτι της Αικατερίνης, κοντά στην Αγία Πετρούπολη.

Προκειμένου να ταιριάζει με τα μεγάλα δωμάτια του παλατιού, ο Ιταλός αρχιτέκτονας Φρανσέσκο Μπαρτολομέο Ραστρέλι κλήθηκε να επεκτείνει το δωμάτιο. Υπό την καθοδήγησή του, τα αρχικά πάνελ ενσωματώθηκαν σε ένα δωμάτιο μεγέθους 55 τ.μ., διακοσμημένο με –τι άλλο- ακόμη περισσότερο κεχριμπάρι, κηροπήγια, μωσαϊκά και σκαλιστά αγάλματα. Αυτό το επίτευγμα του Ρωσικού Μπαρόκ έχει χαρακτηριστεί «όγδοο θαύμα του κόσμου».

Όταν οι Ναζί εισέβαλαν στη Ρωσία το 1941, απέσπασαν το κεχριμπαρένιο δωμάτιο και το μετέφεραν στο κάστρο Κένιχσμπεργκ που βρισκόταν στο γερμανικό κρατίδιο της Πρωσίας.

Σύμφωνα με τον Ανατόλι Βαλουέφ του Μουσείου Τέχνης και Ιστορίας του Καλίνινγκραντ, το Κένιχσμπεργκ ήταν «μια βάση μεταφοράς αντικειμένων πολιτιστικής αξίας, τα οποία αποθηκεύονταν στην πόλη μέχρι την περαιτέρω μεταφοράς τους σε άλλα μέρη της Γερμανίας». Όμως όταν ο Κόκκινος Στρατός κατέλαβε την πόλη το 1945, δεν εντόπισε κανένα ίχνος του Κεχριμπαρένιου Δωματίου.

Κάποιοι πίστεψαν ότι το δωμάτιο ίσως είχε καταστραφεί από πυρκαγιά, «όμως δεν εντοπίστηκε κανένα ίχνος καμένου κεχριμπαριού», όπως εξηγεί στο BBC ο Βαλουέφ. «Και θεωρήθηκε ότι το δωμάτιο εντέλει επιβίωσε και ήταν κρυμμένο σε κάποιο σημείο του υπογείου του κάστρου ή το είχαν μεταφέρει κάπου αλλού».

Η έρευνα για το χαμένο δωμάτιο συνεχίστηκε. Το 1946, το Κένιχσμπεργκ προσαρτήθηκε από τη Ρωσία και μετονομάστηκε σε Καλίνινγκραντ. Δυο εκτεταμένες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν, κατέληξαν στο μηδέν. Σοβιετικοί ειδικοί συνέχισαν να ερευνούν εκατοντάδες τοποθεσίες σε όλη την πόλη και στα ερείπια του κάστρου. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 2000, ομάδες με πιο προηγμένο εξοπλισμό συνέχισαν την έρευνα και ανακάλυψαν έργα τέχνης και κοσμήματα σε ένα κρυμμένο τμήμα του υπογείου του κάστρου. Όμως και πάλι, κανένα ίχνος του Κεχριμπαρένιου Δωματίου.

Ακόμη και αν το Κεχριμπαρένιο Δωμάτιο είχε εντοπιστεί, σύμφωνα με την Τατιάνα Σουβόροβα του Τοπικού Μουσείου Κεχριμπαριού του Καλίνινγκραντ, το πιθανότερο είναι πως δεν θα ήταν παρά μια σκιά του εαυτού του. «Το κεχριμπάρι είναι ένα ιδιαίτερο υλικό», επεσήμανε μιλώντας στο BBC. «Είναι αρκετά εύθραυστο και αλλοιώνεται με το πέρασμα του χρόνου», συνέχισε, ενώ ακόμη και αν τελικά κατάφερναν να το ανακαλύψουν «το γεγονός θα ήταν εξαιρετικά ευτυχές, αλλά θα ήταν ένα ιστορικό γεγονός και όχι ένα έργο τέχνης. Επειδή τέτοιου είδους έργα κατασκευάζονταν από εύθραυστα υλικά, απαιτούν και πολύ προσεκτικό χειρισμό – δηλαδή ένα περιβάλλον μουσείου».

Καθώς οι ελπίδες για τον εντοπισμό του έσβηναν, η Σοβιετική Ένωση στράφηκε σε μια άλλη λύση: Το 1979, άρχισε να ανακατασκευάζει το δωμάτιο, βάσει δυο αντικειμένων που είχαν διασωθεί: Το ένα ήταν ένα κουτί με ευρήματα από το δωμάτιο. Και το άλλο, 86 αυθεντικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες του χώρου που είχαν τραβηχτεί λίγο πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η ανακατασκευή διήρκεσε 23 χρόνια, όμως πλέον το Κεχριμπαρένιο Δωμάτιο στέκει και πάλι περήφανο στο Παλάτι της Αικατερίνης στο Κρατικό Μουσείο Τσαρσκόγιε Σέλο στην Αγία Πετρούπολη. Με τους τοίχους του να γυαλίζουν με τις πορτοκαλί και χρυσαφένιες ανταύγειες του, το νέο Κεχριμπαρένιο Δωμάτιο διατηρεί, όπως αναφέρει το BBC, όλη την αίγλη του αρχικού «όγδοου θαύματος».