«Εντός, Εκτός και Επί τα Αυτά»: Καινούργιο βιβλίο από την Ειρήνη Μουντράκη

Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στο βιβλίο Εντός, Εκτός και Επί τα Αυτά της Ειρήνης Μουντράκη γράφτηκαν από τη συγγραφέα μέσα σε ένα διάστημα περίπου δεκαπέντε ετών και με διαφορετικές αφορμές. Η σύνθεσή τους διατρέχει όψεις της ιστορίας του θεάτρου και αποτυπώνει ανάγλυφα προσωπικές αναγνώσεις και θέσεις για τη δραματολογία και τους συγγραφείς αλλά και για το θέατρο γενικότερα.

Ο τίτλος, Εντός, Εκτός και Επί τα αυτά, υποδεικνύει την επιμέρους κατανομή των κειμένων σε τρεις ενότητες. Στο πρώτο μέρος, το Εντός, περιλαμβάνονται κείμενα για δεκαπέντε έλληνες συγγραφείς που σημάδεψαν με τη γραφή και το έργο τους το θέατρο του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα και των δύο πρώτων δεκαετιών του 21ου αιώνα: Λούλα Αναγνωστάκη, Γιώργος Διαλεγμένος, Γιώργος Μανιώτης, Μάριος Ποντίκας, Γιάννης Σολδάτος, Μαρία Λαϊνά, Λεία Βιτάλη, Μιχάλης Ρέππας – Θανάσης Παπαθανασίου, Βασίλης Κατσικονούρης, Άκης Δήμου, Σάκης Σερέφας, Λένα Κιτσοπούλου, Γιάννης Μαυριτσάκης, Πένυ Φυλακτάκη.

Το Εκτός περιλαμβάνει δεκατέσσερα κείμενα για την παγκόσμια δραματουργία. Μια διαδρομή από τον 16ο αιώνα μέχρι και έργα της πρόσφατης εσοδείας του παγκοσμίου θεάτρου, με το κύριο βάρος στους συγγραφείς του 20ού αιώνα. Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Άφρα Μπεν, Κάρλο Γκολντόνι, Άντον Τσέχωφ, Γκαμπριέλε ντ΄ Αννούντσιο, Άρθουρ Μίλλερ, Τενεσί Ουίλιαμς, Σάμουελ Μπέκετ, Ευγένιος Ιονέσκο, Ζαν Ζενέ, Χάρολντ Πίντερ, Ντέιβιντ Μάμετ, Άριελ Ντόρφμαν, Φρανσίς Βεμπέρ, Άντονι Νίλσον, Κόνορ Μακφέρσον, Λέοπολντ φον Ζάχερ-Μαζόχ.

Το τρίτο μέρος, Επί τα αυτά, περιέχει δεκατρία κείμενα που καλύπτουν θέματα όπως η κριτική, το ελληνικό έργο, η κυπριακή δραματουργία, η λογοτεχνία στο θέατρο, το μουσικό θέατρο, το φαινόμενο της παρενδυσίας, ο ρόλος του δραματολόγου, η σημασία των επιχορηγήσεων.

Από το προλογικό σημείωμα

Τα θέατρα και τα βιβλία είναι οι «χώροι» που έχω περάσει, και συνεχίζω να περνάω, το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου. Πηγαίνω από το ένα στο άλλο, μελετώ και τροφοδοτούμαι από αυτήν την αέναη αναζήτηση της ουσίας και του πυρήνα της ύπαρξής μας. Όσο με γοητεύει η διαδικασία της πράξης, των δοκιμών, της γόνιμης πορείας που οδηγεί στην παράσταση άλλο τόσο με σαγηνεύει η μελέτη των θεατρικών κειμένων, η ανάλυσή τους, η προσπάθεια να ξεκλειδωθούν οι κόσμοι που φέρουν, να ανακαλυφθούν οι ήρωες, να τα δούμε μέσα στη διαχρονία, να τα κατανοήσουμε και μέσα από αυτά να κατανοήσουμε τον κόσμο και την ύπαρξή μας. H δική μου ζωή στο θέατρο είναι γεμάτη από διαβάσματα, κείμενα, έργα, θεατρικούς ήρωες, πρόβες και παραστάσεις. Είναι κυρίως όμως γεμάτη από τους ανθρώπους του θεάτρου – συγγραφείς, θεατρολόγους, σκηνοθέτες, ηθοποιούς, σκηνογράφους, τεχνικούς – και τη συνεχόμενη αγωνία τους, τις προσπάθειες, τη διαρκή αναζήτηση, την πρόσκαιρη ικανοποίηση και τη μόνιμη αμφισβήτηση που οδηγεί σε νέες περιπέτειες, σε νέες προκλήσεις. Άλλωστε, το θέατρο μπορεί να γεννιέται από την ανάγκη να υμνηθεί ένας θεός όμως γρήγορα γίνεται τέκνο της ελεύθερης σκέψης και μία από τις βασικές αποστολές που αναλαμβάνει είναι να συνδράμει τον μικρό θεό, τον άνθρωπο, να συλλάβει τον κόσμο στο σύνολό του, την ίδια του την ύπαρξη μέσα σε αυτόν και να συμβάλλει σε μια πολυπόθητη λύτρωση από πάθη, φόβους, αγωνίες αλλά και ματαιοδοξίες. Με λίγα λόγια να εξυμνήσει αυτόν τον μικρό θεό σε όλες του τις εκφάνσεις.

Τα κείμενα που έγραψα στη διάρκεια όλων αυτών των ετών είναι αποτέλεσμα αυτής της δραστηριότητας μεταξύ θεωρίας και πράξης. Κείμενα που γράφτηκαν με αφορμή παραστάσεις που ανέβηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια και έχουν εκδοθεί σε θεατρικά προγράμματα. Κείμενα που αποτελούν προλογικά σημειώματα για εκδόσεις θεατρικών έργων. Άλλα προέρχονται από ομιλίες που έκανα στην Ελλάδα και το εξωτερικό σε συνέδρια και σε θεατρικές συναντήσεις. Κάποια γράφτηκαν για δημοσίευση σε εφημερίδες, περιοδικά ή συλλογικούς τόμους. Αισθάνθηκα την ανάγκη να ανασύρω κάποια από αυτά και να τα συλλέξω σε έναν τόμο, καθώς ενώ γράφτηκαν σε διαφορετικές στιγμές της ζωής μου και με διαφορετικές αφορμές, η σύνθεσή τους ακολουθεί την ιστορία της δραματολογίας και άλλα σχετικά θέματα ενώ ταυτόχρονα αποτυπώνει ανάγλυφα προσωπικές μου αναγνώσεις και θέσεις στα κείμενα, τους συγγραφείς ή ζητήματα άλλα θεατρικά. Η επιλογή των κειμένων αποδείχθηκε μια μεγάλη πορεία ανασκόπησης, καταβύθισης και προσωπικής αναμέτρησης αλλά και μια γόνιμη διαδικασία που μου χάρισε νέες προοπτικές στην ανάγνωσή τους. Επέλεξα να μην τα ομογενοποιήσω αλλά να διατηρήσω τον αρχικό χαρακτήρα τους. Ο τίτλος, Εντός, Εκτός και Επί τα αυτά, διόλου θεατρικός, «παίζει» με αυτή τη διττή μου επαγγελματική παρουσία, υποδεικνύοντας παράλληλα την επιμέρους κατανομή των κειμένων αυτών σε τρεις ενότητες.

Η Ειρήνη Μουντράκη είναι απόφοιτος, κάτοχος μεταπτυχιακού και αριστούχος διδάκτωρ του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε επίσης Ιταλική Τέχνη και Γλώσσα στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνο ως υπότροφος. Είναι υπεύθυνη Δραματολογίου, Βιβλιοθήκης, Αρχείου και Διεθνών Σχέσεων στο Εθνικό Θέατρο, όπου εργάζεται ως ειδικός καλλιτεχνικός συνεργάτης από το 1999. Εμπνεύστρια, δημιουργός και υπεύθυνη του Greek Play Project (GPP), της δίγλωσσης διαδικτυακής πλατφόρμας για τη μελέτη, ενίσχυση και προώθηση του σύγχρονου ελληνικού έργου (greek-theatre.gr). Διδάσκει στα Μεταπτυχιακά Προγράμματα των Τμημάτων Θεατρικών Σπουδών στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Πελοποννήσου. Είναι Πρόεδρος της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Επιχορηγήσεων Ελεύθερου Θεάτρου του Υπουργείου Πολιτισμού (2017-σήμερα). Είναι Αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Θεάτρου και Παραστατικών Τεχνών.