Συνεπιμέλεια: Πέρασε επί της αρχής το νομοσχέδιο – Οι απόψεις των φορέων

Με τις ψήφους της πλειοψηφίας εγκρίθηκε επί της αρχής, στην αρμόδια κοινοβουλευτική επιτροπή, το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης για τη συνεπιμέλεια.

Υπέρ της αρχής του νομοσχεδίου τάχθηκαν οι βουλευτές της ΝΔ. Καταψήφισαν ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΜέΡΑ25.

Επιφυλάχθηκαν για την συζήτηση στην Ολομέλεια το Κίνημα Αλλαγής, η Ελληνική Λύση και το ΜέΡΑ25.

Είχε προηγηθεί μια μαραθώνια συνεδρίαση, κατά την οποία ακούστηκαν οι θέσεις των φορέων που είχαν κληθεί στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης.

Συγκεκριμένα, η Ελληνική Ψυχολογική Εταιρεία (ΕΛΨΕ), μέσω της εκπροσώπου της, Μαριέττας Παπαδάτου Παστού, επεσήμανε ότι πλήθος επιστημονικών ερευνών συγκλίνουν στο ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες στις οποίες ακολουθείται η πρακτική της συνεπιμέλειας, εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης, άγχους και γενικότερα ψυχικής δυσφορίας, χαμηλότερη επιθετικότητα και προβλήματα συμπεριφοράς, μειωμένη χρήση αλκοόλ και ουσιών, καλύτερη σχολική πρόοδο και καλύτερη γνωστική ανάπτυξη, καλύτερη σωματική υγεία, χαμηλότερα ποσοστά καπνίσματος και καλύτερες σχέσεις με πατέρες, μητέρες, γιαγιάδες και παππούδες. «Ακόμη και όταν υπάρχουν συνεχιζόμενες συγκρούσεις, τα παιδιά για τα οποία εφαρμόζεται συνεπιμέλεια έχουν καλύτερα αποτελέσματα σε πολλούς δείκτες ευεξίας», είπε η κ. Παπαδάτου.

Παιδοψυχιατρική Εταιρεία Ελλάδος: η εκπρόσωπός της, Κατερίνα Χάρη, είπε ότι δεν πρέπει να υπάρχει οριζόντια και άκαμπτη ρύθμιση της επιμέλειας των παιδιών, αλλά σε κάθε περίπτωση, η απόφαση του δικαστηρίου να εξατομικεύεται. «Να υπάρχουν και να προβλέπονται όλες οι μορφές επιμέλειας, χωρικής και λειτουργικής, αλλά σε κάθε περίπτωση, να εξετάζονται οι ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε οικογένειας και του κάθε παιδιού που βρίσκεται σε ένα συγκρουσιακό διαζύγιο, δηλαδή, η διαθεσιμότητα των γονέων, η καταλληλότητα των γονέων, η σχέση τους πριν το χωρισμό, το πώς βιώνουν τη ζωή τους μετά το χωρισμό, το πώς μοίραζαν τις ευθύνες και τους ρόλους τους μέσα στην οικογένεια, ποιοι ήταν οι ρόλοι τους, ποιες ήταν οι σχέσεις που είχαν ο καθένας με τα παιδιά ή με το παιδί που πρόκειται να εξεταστεί και βέβαια, παράγοντες που έχουν να κάνουν με το ίδιο το παιδί», ανέφερε η κυρία Χάρη.

Σύνδεσμος Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδος: η εκπρόσωπος του Συνδέσμου, Όλγα Βερικάκη, είπε ότι σε περιπτώσεις έντονων συγκρουσιακών διαζυγίων ή διενέξεων μεταξύ των γονέων, είναι απαραίτητη η παρέμβαση μιας κοινωνικής υπηρεσίας, στελεχωμένη κατά τα πρότυπα και άλλων χωρών. Υπογράμμισε επίσης την ανάγκη οριζόντιας στήριξης στους γονείς.

Σωματείο Γυναικείων Δικαιωμάτων, το «Μωβ»: η εκπρόσωπος του Σωματείου, Αναστασία Γκολιομύτη, τόνισε ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Δικαιοσύνης «αγνόησε επιδεικτικά τις εκκλήσεις των γυναικείων οργανώσεων για διάλογο» και προειδοποίησε ότι «το νομοσχέδιο δεν θεραπεύει το συμφέρον του παιδιού. Αντίθετα, δημιουργεί μεγαλύτερα προβλήματα στην ήδη δυσχερή κατάσταση για τα παιδιά και τις μητέρες, στην περίπτωση των συναινετικών διαζυγίων ή των χωρισμών». Υπογράμμισε επίσης ότι θα έπρεπε να υπάρξει μέριμνα για την ίδρυση των οικογενειακών δικαστηρίων.

Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδος: η εκπρόσωπος της ΟΓΕ, Χριστίνα Σκαλούμπακα, είπε ότι με το νομοσχέδιο δεν προστατεύονται τα δικαιώματα του παιδιού. Ζήτησε απόσυρση διατάξεων, όπως αυτή που προβλέπει εξίσου γονική μέριμνα, καθώς και η διάταξη για τη διανομή του χρόνου του παιδιού με τον κάθε έναν από τους δύο γονείς, που δεν λαμβάνει υπόψη ούτε την καθημερινότητα του παιδιού, ούτε τις ιδιαίτερες συνθήκες ζωής και εργασίας των γονέων. «Δεν μπορεί πρακτικά να υλοποιηθεί το μαχητό τεκμήριο επικοινωνίας στο 1/3 του συνολικού χρόνου του παιδιού, όταν ο ένας γονέας είναι εμποροϋπάλληλος και ο άλλος εργάζεται σε τηλεφωνικό κέντρο. Δηλαδή, ζουν σε συνθήκες εργασιακού μεσαίωνα με ακανόνιστα και κυλιόμενα ωράρια», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Συνήγορος του Πολίτη: ο Ανδρέας Ποττάκης είπε ότι το νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια είναι απαίτηση της ελληνικής κοινωνίας και τόνισε τη σημασία της κοινής φροντίδας και ανατροφής του παιδιού και από τους δύο γονείς και του ισότιμου ρόλου τους.

Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων: ο γενικός γραμματέας της Ένωσης, Παντελής Μποροδήμος, είπε ότι είναι αναγκαίοι όροι επιτυχούς αναμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου, η συγκρότηση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης ειδικής υπηρεσίας παιδοψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών, η οποία θα συνεπικουρεί τους δικαστές, όταν κρίνεται αναγκαίο, σε υποθέσεις που αφορούν σχέσεις γονέων και τέκνων. Επίσης, σε περιπτώσεις αντιδικίας γονέων για θέματα γονικής μέριμνας και επικοινωνίας, να υπάρχει προηγούμενη αξιολόγηση των αναγκών του παιδιού και συμβουλευτική των γονέων από υπηρεσία ψυχικής υγείας του δημοσίου και να γίνονται ειδικά επιμορφωτικά σεμινάρια, σε σταθερή βάση, από δικαστικούς λειτουργούς που υπηρετούν σε τμήματα οικογενειακού δικαίου.

Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου: η εκπρόσωπός της, Αικατερίνη Τρίμμη, υπογράμμισε την αναγκαιότητα της εξατομικευμένης προσέγγισης για την αξιολόγηση του βέλτιστου συμφέροντος των παιδιών, ενός εκάστου των παιδιών, λαμβάνοντας υπόψη τη γνώμη του παιδιού και τις πραγματικές του ανάγκες, προκειμένου για την ορθή άσκηση και προστασία των δικαιωμάτων του. Ζήτησε επίσης να διαμορφωθούν οι κατάλληλες δομές, που θα στελεχώνονται από παιδοψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς για τη διερεύνηση της καταλληλότητας.

Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών: ο καθηγητής Αστικού Δικαίου του ΑΠΘ, Αναστάσιος Βαλτούδης, είπε ότι «πρόκειται για νομοθετική επιλογή τεράστιας σημασίας, θα παραμερίσει την επικρατούσα νομολογία των δικαστηρίων μας, βάσει της οποίας την αποκλειστική επιμέλεια αποκτά ο ένας γονέας, ο δε άλλος, ακόμη και αν αποδειχθεί ότι αγαπάει το παιδί του και είναι ικανός να το ανατρέφει, περιορίζεται σε ένα απισχνασμένο δικαίωμα επικοινωνίας, χωρίς καμία ουσιαστική συμμετοχή στην ανατροφή και τη ζωή του παιδιού του». Είπε επίσης ότι υπάρχει μια ευελιξία μέχρι τη ρύθμιση γονικής μέριμνας. «Πρώτα οι γονείς καλούνται να συμφωνήσουν, αν δεν συμφωνήσουν μπορεί να ακολουθήσει διαμεσολάβηση, εάν αυτή αποτύχει, μπορούν να προσφύγουν στο δικαστήριο, το ίδιο το δικαστήριο μπορεί να διατάξει εκ νέου διαμεσολάβηση, δηλαδή υπάρχει ευελιξία στη διαδικασία. Από άποψη ουσίας, το δικαστήριο μπορεί να επιφυλαχθεί για την έκδοση οριστικής απόφασης και να διατάξει πραγματογνωμοσύνη παιδοψυχιατρική του παιδιού ή ψυχιατρική των δύο γονέων», ανέφερε ο κ. Βαλτούδης.

Ολομέλεια Προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας: ο εκπρόσωπός της, Δημήτρης Δημητρουλόπουλος, επεσήμανε ότι θεσπίζονται κριτήρια που αλλοιώνουν τον παιδοκεντρικό χαρακτήρα της έννοιας του συμφέροντος του τέκνου, όπως αυτό ορίζεται στον Αστικό Κώδικα. «Θεωρούμε ότι πρώτα από όλα θα πρέπει να προταχθεί και να ελεγχθεί και να λαμβάνεται υπόψη, η καταλληλότητα των γονέων, η επάρκειά τους και η ικανότητά τους να ανταποκρίνονται στις ανατροφικές ανάγκες και στην άσκηση του συγκεκριμένου λειτουργήματός τους», είπε ο κ. Δημητρουλόπουλος, που πρόσθεσε, όμως: «Δεν είμαστε αντίθετοι με την εξακολούθηση της άσκησης της επιμέλειας και από τους δύο γονείς. Κάθε άλλο, θεωρούμε ότι ανταποκρίνεται στα νέα δεδομένα και ήταν πραγματικά ενοχλητικό το γεγονός ότι μέχρι σήμερα τα δικαστήρια συνήθιζαν να απονέμουν την επιμέλεια του παιδιού περίπου ως έπαθλο στον έναν από τους δύο γονείς».

Παράλληλα, προειδοποίησε ότι η ισόχρονη επιμέλεια θα προκαλέσει πολύ σοβαρά προβλήματα: «Διαφωνούμε στην καθιέρωση της ισόχρονης επιμέλειας. Θεωρούμε ότι η πρόβλεψη της εξίσου εξακολούθησης άσκησης της επιμέλειας θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα. Ουσιαστικά, με τον τρόπο αυτό εισάγεται η υποχρεωτική εναλλασσόμενη κατοικία, για την οποία εμείς έχουμε έντονους προβληματισμούς. Θεωρούμε ότι προέχει η ανάγκη της ύπαρξης ενός σταθερού περιβάλλοντος και ως σταθερό περιβάλλον, δεν είναι μόνον το ψυχικό περιβάλλον που αναφέρθηκε στην αρχή, αλλά είναι και το περιβάλλον στο οποίο διαβιώνει και αναπτύσσει την προσωπικότητά του το παιδί». Δήλωσε επίσης αντίθετος με την εισαγωγή του τεκμηρίου του 1/3 της επικοινωνίας, γιατί δεν λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε περίπτωσης.

Σύλλογος Συνεπιμέλεια-Συμβούλιο Κοινής Ανατροφής Ελλάδος: ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου, Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος, τάχθηκε υπέρ της κοινής γονικής μέριμνας και της κοινής επιμέλειας. Είπε ότι δεν είναι ορθή η διάκριση των γονέων, του γονέα με τον οποίο διαμένει το παιδί και του γονέα με τον οποίο επικοινωνεί το παιδί. «Κανένας γονιός δεν πρέπει να επικοινωνεί, δε νοείται να επικοινωνεί με το παιδί του. Ο γονέας το ανατρέφει», ανέφερε χαρακτηριστικά. Πρόσθεσε επίσης ότι «κακώς απαγορεύεται η εναλλασσόμενη διαμονή του παιδιού στα δύο σπίτια των δύο γονιών του κατά την διαδικασία συναινετικού διαζυγίου. Τάχθηκε επίσης υπέρ της εισαγωγής σχεδίων ανατροφής των παιδιών. «Καλούνται οι γονείς με αυτά να διατυπώνουν εγγράφως προκαταβολικά την γνώμη τους για την ανατροφή του παιδιού. Αυτό το πράγμα θα βοηθούσε τους γονείς, τον δικηγόρο, τον διαμεσολαβητή και τον δικαστή να επιλύουν τυχόν σημεία διαφωνίας και έτσι να λειτουργήσει η κοινή επιμέλεια», ανέφερε ο κ. Παπαρρηγόπουλος.

Ενεργοί Μπαμπάδες: ο εκπρόσωπος τους, Δημήτρης Δουλιώτης, είπε ότι «η συγκεκριμένη νομοθέτηση είναι η σημαντικότερη των τελευταίων δεκαετιών». «Το παρόν νομοσχέδιο εστιάζει στα παιδιά μας και το αυτονόητο κατ’ εμάς δικαίωμά τους όπως μεγαλώνουν και ανατρέφονται και από τους δύο γονείς τους ισόχρονα και από κοινού», είπε ο κ. Δουλιώτης ο οποίος κατέθεσε παρατηρήσεις για «βελτιώσεις» σε επιμέρους άρθρα και τόνισε ότι «το παρόν νομοσχέδιο δεν είναι πεδίο μάχης των φύλων, αλλά μια μοναδική ευκαιρία απαρχής, μιας νέας πιο πολιτισμένης και υγιούς κοινωνίας για την Ελλάδα».

Σύλλογος ΓΟΝ.ΙΣ: η εκπρόσωπος του Συλλόγου Γονεϊκή Ισότητα για το παιδί, Ελένη Μητσοπούλου, είπε ότι η μεταρρύθμιση στην κατεύθυνση της κοινής επιμέλειας είναι η επιβεβλημένη ανταπόκριση της πολιτείας στις απαιτήσεις της σημερινής κοινωνικής πραγματικότητας. Μεταξύ άλλων επισήμανε ότι θα πρέπει να τηρηθεί η ρητή αναφορά του μαχητού τεκμηρίου ενός τρίτου, που εκφράζει περίπου το 35% του χρόνου του τέκνου. «’Ανευ της ρητής αυτής αναφοράς, θα είχαμε μείωση του χρόνου της επικοινωνίας, ενώ αυτό που είναι η ουσία της κοινής ανατροφής, είναι η πραγματικότητα. Δηλαδή, ο χρόνος που στην πραγματικότητα περνάει το παιδί και με τους δύο γονείς. Μάλιστα, θα έπρεπε να γίνεται συσταλτική ερμηνεία από τα δικαστήρια, σε ότι αφορά την τυχόν μείωση του χρόνου. Δηλαδή, δεν είναι δυνατόν να γίνεται επίκληση του συμφέροντος του παιδιού αορίστως και να έχουμε σμίκρυνση του χρόνου αυτού», ανέφερε η κ. Μητσοπούλου.

ΧΕΝ: η εκπρόσωπος της Χριστιανικής Ένωσης Νεανίδων, Όλγα Γκίνη, ανέφερε ότι το νομοσχέδιο αλλοιώνει τον παιδοκεντρικό χαρακτήρα του ισχύοντος δικαίου. Όπως προειδοποίησε η «εξίσου» άσκηση γονικής μέριμνας είναι ο έμμεσος τρόπος για να αρχίσει να επιβάλλεται οριζόντια η υποχρεωτική συνεπιμέλεια, που δεν συναντάται σε κανένα άλλο δίκαιο και αφαιρεί από το φυσικό δικαστή την εξουσία να κρίνει εξατομικευμένα τα δεδομένα κάθε υπόθεσης και να αποφασίσει με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον του παιδιού. Ανέφερε επίσης ότι οι διατάξεις του νομοσχεδίου έρχονται σε αντίθεση με τη «Διεθνή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Παιδιού», που ρητά απαγορεύει την εκ του νόμου, υποχρεωτική συνεπιμέλεια, χωρίς να ερευνάται προηγουμένως εάν εξυπηρετείται το συμφέρον του παιδιού. Επίσης ότι το νομοσχέδιο παραβιάζει και τη «Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης», που ρητά απαγορεύει τη διαδικασία διαμεσολάβησης στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. «Είναι ξεκάθαρη η πρόθεση του νομοθέτη να μεταθέσει το επίκεντρο από την προάσπιση των συμφερόντων του παιδιού στην διασφάλιση των δικαιωμάτων των γονέων και δη αυτών που διαμαρτύρονται ότι τόσα χρόνια τα δικαστήρια εκδίδουν «φασόν» αποφάσεις και αναθέτουν αποκλειστικά την επιμέλεια στη μητέρα», είπε η εκπρόσωπος της ΧΕΝ.

Εταιρεία Οικογενειακού Δικαίου: η εκπρόσωπός της, καθηγήτρια Αστικού Δικαίου, Κατερίνα Φουντεδάκη, είπε ότι διατάξεις του νομοσχεδίου όπως αυτές που οδηγούν στην ισόχρονη εναλλασσόμενη κατοικία του παιδιού, είναι αντίθετες με τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού. Η ίδια μετείχε στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή που είχε συσταθεί, αλλά όπως είπε σήμερα «βλέπουμε ένα άλλο σχέδιο νόμου», που αλλοιώνει τον παιδοκεντρικό χαρακτήρα του ισχύοντος συστήματος. «Στις χώρες που υπάρχει η συνεπιμέλεια, με την έννοια της συναπόφασης και όχι της υποχρεωτικής εναλλασσόμενης κατοικίας, υπάρχουν οικογενειακά δικαστήρια, υπάρχουν προνοιακές δομές, δεν είναι εγκαταλελειμμένη η οικογένεια στη μοίρα της», ανέφερε επίσης η κυρία Κουντεδάκη και επεσήμανε (σ.σ. μετά από ερώτηση που της υποβλήθηκε) ότι «θα επηρεάσει ο διαφορετικός τόπος και η διαφορετική κατανομή του χρόνου επικοινωνίας με το παιδί, είτε κατά 50%, είτε κατά 30%, τη διατροφή, διότι ένας γονέας, ο οποίος περνούσε 4 ημέρες με το παιδί του, τώρα θα περνάει 14 ημέρες με το παιδί του και είναι προφανές ότι δεν μπορεί να πληρώνει την ίδια διατροφή, γιατί θα έχει περισσότερα έξοδα εκείνος και λιγότερα έξοδα ο άλλος».

Κεντρική Επιτροπή Διαμεσολάβησης: ο εκπρόσωπος της, Κυριάκος Οικονόμου, αναφέρθηκε στην αναγκαιότητα διενέργειας διαμεσολάβησης επί των οικογενειακών διαφορών από οικογενειακούς διαμεσολαβητές.

Η στάση των κομμάτων

Να σημειωθεί ότι αντιδράσεις για το νομοσχέδιο εξέφρασαν από την αρχή τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης, αλλά και βουλευτές της κυβέρνησης.

Πέραν της Νέας Δημοκρατίας, υπέρ του νομοσχεδίου έχει τοποθετηθεί και η Ελληνική Λύση. Ωστόσο και μέσα στο κυβερνών κόμμα, υπάρχουν αντιρρήσεις. Η πιο ηχηρή ήρθε από τη βουλευτή, Όλγα Κεφαλογιάννη που, με άρθρο της στην εφημερίδα Εστία, τάχθηκε ουσιαστικά κατά των κρίσιμων σημείων του σχετικού νομοσχεδίου.

Κατά του νομοσχεδίου έχει τοποθετηθεί το ΚΙΝΑΛ, με την πρόεδρό του, Φώφη Γεννηματά, να υποστηρίζει ότι  το ισχύον Οικογενειακό Δίκαιο «είναι από τα πλέον προοδευτικά στην Ευρώπη ακόμη και σήμερα. Με παιδοκεντρικό χαρακτήρα και υπέρ της ισότητας των φύλων. Είναι απόλυτα σύμφωνο με το Σύνταγμά μας και το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Κατοχυρώνει πλήρως τα δικαιώματα των γονιών σε εξίσου επιμέλεια των παιδιών, μετά από δική τους συμφωνία. Άρα, δεν απαιτούνται ριζικές αλλαγές.».

Και ο ΣΥΡΙΖΑ έχει τοποθετηθεί κατά. Όπως έχει δηλώσει ο Τομεάρχης Δικαιοσύνης του κόμματος, Θεόφιλος Ξανθόπουλος: «Πρόκειται για άκρως προβληματικό νομοσχέδιο. Αντί να αντιμετωπίσει θέματα και δυσλειτουργίες που τυχόν έχουν προκύψει, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να πολώσει την ελληνική κοινωνία. Το ν/σ αλλάζει το βασικό περιεχόμενο των ισχυουσών διατάξεων, που από «παιδοκεντρικές» καθίστανται «γονεοκεντρικές».  Απαιτείται η άμεση απόσυρσή του».

Την έντονη επιφύλαξή του έχει διατυπώσει και το ΚΚΕ, ενώ και το ΜέΡΑ25 έχει εκφράσει την αντίθεσή του, με τον εκπρόσωπο Τύπου του κόμματος, Μιχάλη Κριθαρίδη, να δηλώνει πως «δεν χρειάζεται ένα νομοσχέδιο με ρυθμίσεις αντιεπιστημονικές και αναχρονιστικές, που συνιστούν ένα ακόμα βήμα προς την πατριαρχία με οριζόντιες αλλαγές και δεν βοηθούν ούτε τους γονείς, ούτε τα παιδιά».

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ