Υποθήκες

Ο λίνδιος Κλεόβουλος, γιος του Ευαγόρα, είπε:

Μέτρον άριστον.

Το μέτρο είναι ό,τι το καλύτερο.

Βία μηδέν πράττειν.

Τίποτε να μην κάνεις με τη βία.

Γαμείν εκ των ομοίων· εάν γαρ εκ των κρειττόνων, δεσπότας, ου συγγενείς κτήση.

Η γυναίκα σου να είναι από τη δική σου τάξη· γιατί αν είναι από ανώτερη, θα αποκτήσεις αφεντικά, όχι συγγενείς.

Ο αθηναίος Σόλωνας, γιος του Εξηκεστίδη, είπε:

Μηδέν άγαν.

Ποτέ, καμιά υπερβολή.

Άρχεσθαι μαθών, άρχειν επιστήση.

Μόνο αν μάθεις να άρχεσαι, θα ξέρεις να άρχεις.

Τα αφανή τοις φανεροίς τεκμαίρου.

Από τα φανερά να συμπεραίνεις τα αφανή.

Ο λακεδαιμόνιος Χίλωνας, γιος του Δαμάγητου, είπε:

Γνώθι σαυτόν.

Κοίταξε να γνωρίσεις τον εαυτό σου.

Επί τα δείπνα των φίλων βραδέως πορεύου, επί δε τας ατυχίας ταχέως.

Στα δείπνα των φίλων σου να πηγαίνεις σιγά σιγά, στις ατυχίες τους γρήγορα.

Η γλώσσα σου μη προτρεχέτω του νου.

Η γλώσσα σου να μην προτρέχει της διανοίας σου.

Ο μιλήσιος Θαλής, γιος του Εξαμία, είπε:

Φίλων παρόντων και απόντων μέμνησο.

Τους φίλους σου να τους θυμάσαι και όταν είναι κοντά σου και όταν βρίσκονται μακριά σου.

Οίους αν εράνους ενέγκης τοις γονεύσι, τούτους αυτούς εν τω γήρα παρά των τέκνων προσδέχου.

Ό,τι πρόνοιες λάβεις για τους γονείς σου, τέτοιες να περιμένεις κι εσύ στα γηρατειά σου από τα παιδιά σου.

Δίδασκε και μάνθανε το άμεινον.

Δίδασκε και μάθαινε το καλύτερο.

Ο λέσβιος Πιττακός, γιος του Υρράδιου, είπε:

Καιρόν γνώθι.

Μάθε να διακρίνεις την κατάλληλη στιγμή.

Δεινόν συνιδείν το μέλλον, ασφαλές το γενόμενον.

Δύσκολο πολύ να διακρίνεις το μέλλον· σίγουρο είναι ό,τι έγινε.

Κτήσαι αίδια· ευσέβειαν, παιδείαν, σωφροσύνην, φρόνησιν, αλήθειαν, πίστιν, εμπειρίαν, επιδεξιότητα, εταιρείαν, επιμέλειαν, οικονομίαν, τέχνην.

Να αποκτάς πράγματα που δεν φθείρονται από τον χρόνο: ευσέβεια, παιδεία, σωφροσύνη, φρόνηση, αλήθεια, πίστη, πείρα, επιτηδειότητα, συνεργασία, επιμέλεια, νοικοκυροσύνη, τέχνη.

Ο πριηνεύς Βίαντας, γιος του Τεύταμου, είπε:

Βραδέως εγχείρει· ο δ’ αν άρξη, διαβεβαιού.

Μη βιάζεσαι να αναλάβεις κάτι· ό,τι όμως αρχίσεις, να μένεις σταθερός σ’ αυτό.

Λάλει καίρια.

Να μιλάς τη στιγμή που πρέπει.

Κτήσαι εν μεν νεότητι ευπραξίαν, εν δε τω γήρα σοφίαν.

Στα νιάτα σου κοίταζε να κερδίζεις τα μέσα για μια άνετη ζωή, στα γηρατειά σοφία.

Ο κορίνθιος Περίανδρος, γιος του Κύψελου, είπε:

Ευτυχών μεν μέτριος ίσθι, ατυχών δε φρόνιμος.

Όταν ευτυχείς, να είσαι μετρημένος· όταν δυστυχείς, φρόνιμος.

Σεαυτόν άξιον παρασκεύαζε των γονέων.

Φρόντιζε να κάνεις τον εαυτό σου άξιο των γονέων σου.

Φίλοις ευτυχούσι και ατυχούσιν ο αυτός ίσθι.

Με τους φίλους σου να είσαι ίδιος, στις ευτυχίες και στις δυστυχίες τους.

*Δημητρίου Φαληρέως των επτά σοφών αποφθέγματα («Οι Επτά Σοφοί», Ανθολόγιο Στοβαίου 3.1.172, μτφρ Δημήτριος Λυπουρλής, εκδ. Ζήτρος, 2004).

Στο ίδιο πνεύμα με τις προεκτεθείσες απόψεις του Φάνη Ι. Κακριδή για μια διαφορετική προσέγγιση των Αρχαίων Ελληνικών, αλλά και για ένα Λύκειο που θα μορφώνει αντί απλώς να καταρτίζει, πολύτιμες υποθήκες που μας άφησαν οι περίφημοι επτά σοφοί της αρχαιότητας, ηθικές επιταγές με ιδιαίτερη βαρύτητα και διαχρονική αξία.