Με λόγια σταράτα

Η λέξη «εξέλιξη», ενώ θα έπρεπε να προβληματίζει, όσο υψηλό και αν είναι το σημείο που έχει αγγίξει η ανοδική της πορεία, έχει καταλήξει αντίθετα σε ένα πρώτης τάξεως καθησυχαστικό ώστε να εμφανίζει συχνά ως πραγματοποιημένο κάτι που παραμένει ένα ζητούμενο, και μάλιστα προβληματικό σε σχέση με το πότε και το πώς θα υλοποιηθεί. Δεν έχει παρά να σκεφτεί κανείς το θέμα «τηλεόραση» για να αισθανθεί χειροπιαστή τη διάψευση ανάμεσα στο τι προοιωνιζόταν μια τόσο σαρωτική εφεύρεση, όσο αυτή της τηλεόρασης, και στο τι τελικά επικράτησε ως καθεστώς. Ενα καθεστώς μάλιστα που καμιά επανάσταση δεν φαίνεται να μπορεί να ανατρέψει στον αιώνα τον άπαντα.

Αναλογιστείτε σε ποιον βαθμό άνθρωποι που βασανίζονταν οπουδήποτε γης, πριν από την εμφάνιση της τηλεόρασης, θα αισθάνονταν να ανακουφίζονται με την προοπτική της, καθώς θα πίστευαν πως θα ήταν αδύνατον να συνεχίζουν να βασανίζονται αν γινόταν όλος ο υπόλοιπος κόσμος που δεν βασανίζεται να πληροφορηθεί τις δοκιμασίες τους. Δεν θα μπορούσε να χωρέσει ο νους τους ότι θα ήταν δυνατόν να γίνουν γνωστά τα βάσανά τους και να μην ξεσηκωθεί η κοινή συνείδηση σε σημείο που, έστω και με αργούς ρυθμούς, θα οδηγούσε στην απαλλαγή και ίσως και στην κατάργηση των ταλαιπωριών οπουδήποτε και αν εκδηλώνονταν.

Μια προσδοκία και μια ελπίδα καθόλου ανεδαφικές, αφού και σήμερα ακόμη συνεχίζουμε να πιστεύουμε πως είναι κάτι τελείως διαφορετικό να διαβάζεις ή να μαθαίνεις πως «κάτι» συμβαίνει κάπου στον κόσμο – αν το «κάτι» μπορεί να εικονογραφήσει το τρομακτικό μέγεθος που συνιστούν η πείνα, η φτώχεια, η εξαθλίωση, το σωματικό βασανιστήριο – και άλλο να το βλέπεις με τα ίδια σου μάτια. Θα αποδεικνυόταν δηλαδή η τηλεόραση το καταλυτικότερο μέσον προκειμένου η ανθρωπότητα να αναδειχθεί ως μια συμπαγής κοινότητα – όπως και είναι – που θα καταργούσε τις αβυσσαλέες διαφορές και ανισότητες στις ζωές των ανθρώπων, αφού θα αισθάνονταν όλοι πως δεν υπήρχε περίπτωση να κινδυνέψει ένα κομμάτι της ολότητας και να μείνουν ανέπαφα τα υπόλοιπα.

Εγινε το ακριβώς αντίθετο. Το ένα κομμάτι να βασανίζεται, να πεινάει, να διψάει, να αφανίζεται σε τοπικούς πολέμους, να διώκεται, να μεταναστεύει μέσα σε συνθήκες δραματικές και το άλλο κομμάτι να παρακολουθεί το τι συμβαίνει μέσω τηλεόρασης και, χωρίς βέβαια να απολαμβάνει το «θέαμα», να νιώθει στη ραχοκοκαλιά του το ρίγος και την ανακούφιση ότι το ίδιο έχει εξαιρεθεί της φριχτής πραγματικότητας που προβάλλεται μπροστά του. Με την πρόσθετη αποστροφή ως συμπλήρωμα στην οργή που προκαλεί ό,τι ήδη περιγράψαμε, να παριστάμεθα μάρτυρες μιας ανήκουστης μετάθεσης σάμπως και η τηλεόραση εφευρέθηκε για να μας πληροφορήσει για το γνωστό από αιώνες, πώς τσιγαρίζεται το κρεμμύδι ή πώς κόβονται σε φέτες η ντομάτα και το αγγούρι. Αν υπάρχει Θεός!