Οντεμίρα, η «Μανωλάδα» της Πορτογαλίας

Στις αρχές του χρόνου δοκιμάστηκε σκληρά από το δεύτερο κύμα της πανδημίας. Τώρα, καταγράφοντας τα λιγότερα νέα κρούσματα κοροναϊού ημερησίως στην Ευρώπη, η Πορτογαλία βγαίνει από το σκληρό lockdown, ανοίγει την οικονομία της και ετοιμάζεται να υποδεχθεί τουρίστες.

Ωστόσο, 200 χιλιόμετρα νότια της Λιβασόβας, στον νοτιοανατολικό δήμο της Οντεμίρα με τις πανέμορφες ακτές στον Ατλαντικό και το υπέροχο φυσικό τοπίο, σήμανε συναγερμός για μία νέα εστία έξαρσης της Covid-19.

Μακράν, τα περισσότερα κρούσματα ήταν σε εργάτες στις αγροτικές καλλιέργειες της περιοχής. Στην πλειονότητά τους πρόκειται για οικονομικούς μετανάστες από το Νεπάλ και την Ινδία.

Τα ποσοστά μολύνσεων διαπιστώθηκε ότι ήταν 30πλάσια από τον εθνικό μέσο όρο, απόρροια των άθλιων συνθηκών διαβίωσης των αλλοδαπών εργατών, μόνιμων και εποχικών.

Η περιοχή μπήκε σε σκληρή καραντίνα. Η αστυνομία απέκλεισε χωριά. Οι επιχειρήσεις έκλεισαν. Και οι εργάτες που δεν είχαν μολυνθεί μεταφέρθηκαν σε τουριστικό οικολογικό θέρετρο, που επίταξε προσωρινά η πορτογαλική κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της νέας υγειονομικής κρίσης.

Έπειτα από δύο εβδομάδες, τα μέτρα έδειξαν να αποδίδουν. Η καραντίνα ήρθη την Τετάρτη και στην περιοχή γίνονται με εντατικούς πλέον ρυθμούς εμβολιασμοί του πληθυσμού και διαγνωστικά τεστ.

Η υγειονομική κρίση, ωστόσο, ανέδειξε μία δεύτερη. Αυτή των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας των μεταναστών στα χωράφια και στα θερμοκήπια της Οντεμίρα.

Στα εγχώρια ΜΜΕ άρχισε να γίνεται λόγος για διακίνηση ανθρώπων και δουλεία.

Ένοχο μυστικό

Οι άθλιες συνθήκες «ήταν κοινό μυστικό εδώ και πάνω από μία δεκαετία», αναφέρουν πορτογαλικά δημοσιεύματα. 

Εκτός από το φυσικό κάλλος της και τουριστικός προορισμός, η Οντεμίρα έχει γίνει τα τελευταία χρόνια σημείο αναφοράς και ως προς την καλλιέργεια και τις εξαγωγές φρούτων και λαχανικών, σε μία βιομηχανία αξίας 250 εκατομμυρίων ευρώ το 2020.

Πλέον, από τους 26.000 κατοίκους της, πάνω από 9.600 είναι οικονομικοί μετανάστες, κυρίως από το Νεπάλ και την Ινδία (υπήρξε τον 16ο αιώνα πορτογαλική αποικία).

Τουλάχιστον άλλοι 3.000 καταφθάνουν στην περιοχή την εποχή της συγκομιδής, λέει ο δήμαρχος της Οντεμίρα, Ζοζέ Αλμπέρτο Γκεχέιρο.

Εξ αυτών, κατήγγειλε τις προάλλες, τουλάχιστον οι 6.000 ζουν και εργάζονται σε απαράδεκτες συνθήκες.

Πολλοί, μάλιστα, λένε ότι έχουν υπογράψει σύμβαση με τους ιδιοκτήτες της φάρμας όπου δουλεύουν, αλλά με γραφεία εύρεσης εργασίας.

«Τοπικοί επιχειρηματίες αναφέρουν ότι μεσάζοντες τους προσφέρουν χιλιάδες ευρώ για την πρόσληψη μεταναστών», γράφει το Politico.

Σύμφωνα με το πορτογαλικό δίκτυο TVI, οι οικονομικοί μετανάστες που έρχονται στην Οντεμίρα (και κατ’ επέκταση στην Ευρώπη) από την Ασία πληρώνουν 12.000-17.000 ευρώ για να εξασφαλίσουν μία θέση εργασίας, αγνοώντας ότι μέρος των χρημάτων τους καταλήγουν τις τσέπες των ιδιοκτητών στις φάρμες που δουλεύουν.

«Σεβόμαστε τους κανόνες»

«Η συντριπτική πλειονότητα των εταιρειών σέβονται τους κανόνες», δήλωσε στο δίκτυο SIC ο Λουίς Μεσκίτα Τζίας, πρόεδρος της AHSA, της τοπικής ένωσης παραγωγών οπωροκηπευτικών και ανθέων.

Τα μέλη της ένωσης ασφαλίζουν και πληρώνουν κανονικά τους εργάτες τους, σύμφωνα με την συλλογική σύμβαση με τα συνδικάτα, που ορίζει ως κατώτατο μισθό τα 665 ευρώ το μήνα.

«Υπάρχουν ορισμένες εξαιρέσεις, οι οποίες είναι σοβαρές και πρέπει να τιμωρηθούν», τόνισε ο Τζίας, «όμως αυτές δεν πρέπει να στιγματίσουν ολόκληρο τον κλάδο»…

Νέα μέτρα

Αμέσως μετά το νέο ξέσπασμα της πανδημίας στην περιοχή, πριν από δύο εβδομάδες, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα είχε στηλιτεύσει την κατάσταση στην Οντεμίρα ως «τεράστιο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Τώρα, με την υπόθεση να έχει πάρει στο εσωτερικό της χώρας μεγάλες διαστάσεις, ο Κόστα ανακοίνωσε νέα μέτρα.

«Είτε είναι εποχικοί, είτε μόνιμοι εργάτες, κάτοικοι ή με άδεια διαμονής για εργασία, όλοι χρειάζονται στέγαση που σέβεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια», δήλωσε ο Πορτογάλος πρωθυπουργός από την Οντιμέρα.

«Αυτός είναι ένας θεμελιώδης κανόνας», τόνισε, «και δεν υπάρχουν εξαιρέσεις».

Ανακοίνωσε συμφωνία με τοπικούς παραγωγούς φρούτων για την κατασκευή βελτιωμένων καταλυμάτων για εποχιακούς εργάτες, έως τις αρχές του 2022, καθώς και μία δεύτερη συμφωνία με τον δήμο της Οντιμέρα για την παροχή στέγασης στους μακροχρόνια απασχολούμενους στα θερμοκήπια και στις φάρμες της περιοχής.

Και τα δύο προγράμματα, διευκρίνισε, θα στηριχθούν οικονομικά από την κυβέρνηση, με τη διάθεση και ευρωπαϊκών κονδυλίων.

Πάντως, για τις αρχές και τους κατοίκους της Οντιμέρων και των γύρω περιοχών, μέρος των οποίων αποτελεί ζώνη προστασίας της φύσης, υπάρχουν μυριάδες προβλήματα -από τη εντατικοποίηση και συνεχή επέκταση των αγροτικών καλλιεργειών, έως τη μείωση των αποθεμάτων νερού- που απαιτούν επειγόντως λύση, με την επιβολή αυστηρού ρυθμιστικού πλαισίου.