Ο κοροναϊός έδειξε όλα τα προβλήματα της ιατρικής με αποδείξεις

Το πρόβλημα της θεραπείας βάσει αποδεδειγμένων στοιχείων αναδείχθηκε με τον μέγιστο δυνατό τρόπο από την έλευση του νέου κοροναϊού. Από την αρχή της πανδημίας, οι γιατροί αναζητούσαν μέσα για να διαχειριστούν τους ασθενείς τους με οτιδήποτε φαινόταν βιολογικά λογικό, αφήνοντας πίσω τους την ιατρική βάσει αποδείξεων από τις κλινικές μελέτες.

Με την πανδημία να διανύει το δεύτερο χρόνο της, η υγειονομική κρίση που έχει προκαλέσει μέχρι στιγμής, ανέδειξε ταυτόχρονα και τις μεγαλύτερες αδυναμίες της ιατρικής βάσει αποδείξεων.

Το γεγονός επισημαίνει ο Σάιμον Κάρλευ γιατρός επείγουσας ιατρικής σε νοσοκομείο του Μάντσεστερ, αλλά και άλλοι ειδικοί που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της πανδημίας. Όλοι τους παρατηρούν πως ακόμη και οι πρώιμες μελέτες για την αντιμετώπιση της πανδημικής ασθένειας δεν είχαν ομάδα ελέγχου για σύγκριση των αποτελεσμάτων από τις διάφορες θεραπείες που επιχειρούνταν, ενώ ακόμη και τα άτομα που μετείχαν στις μελέτες αυτές ήταν πολύ λίγα ώστε να αντληθούν δεδομένα που δεν θα άλλαζαν στη συνέχεια.

«Ξεκινούσαμε να χορηγούμε στους ασθενείς φάρμακα που λογικά φαινόταν ότι θα ήταν καλή ιδέα γιατί από τη μια πλευρά θέλεις να κάνεις οτιδήποτε είναι δυνατό για κάποιον που είναι βαριά άρρωστος, όμως την ίδια στιγμή γνωρίζεις ότι είναι επικίνδυνο να συμπεραίνεις ότι ένα φάρμακο θα έχει αποτέλεσμα, τη στιγμή που πολλά υποσχόμενες θεραπείες αποδεικνύονται αναποτελεσματικές ή ακόμη και επιβλαβείς για τους ασθενείς σε κλινικές μελέτες» επισημαίνει ο Κάρλευ και οι συνεργάτες του οι οποίοι προχώρησαν και σε σχετική δημοσίευση στο επιστημονικό περιοδικό Emergency Medicine.

Οι ερευνητές έχουν καταγράψει πάνω από 2.900 κλινικές μελέτες σχετικές με την COVID-19, όμως στην πλειονότητά τους ήταν είτε πολύ μικρές, είτε δεν ήταν καλά σχεδιασμένες ώστε να μπορούν τα αποτελέσματά τους να χρησιμοποιηθούν.

Επανάληψη

Σχετικό άρθρο στο επιστημονικό περιοδικό Nature επισημαίνει ότι παρά τις προσπάθειες για σύνθεση των διαθέσιμων δεδομένων σε φάρμακα, μάσκες και άλλα βασικά ζητήματα για την αντιμετώπιση της νόσου,  συχνά καταλήγουν σε επανάληψη. Και την ίδια στιγμή, φωτεινά παραδείγματα καλής πρακτικής οδήγησαν σε προαγωγή της ιατρικής με ενδελεχή έρευνα, όπως για παράδειγμα οι μελέτες που έδειξαν ότι η κορτιζόνη βοηθά, ενώ η υδροξυχλωροκίνη, όχι.

Τον ερχόμενο Οκτώβριο, οι ειδικοί της υγείας διεθνώς θα συζητήσουν επί τριήμερο τι μάθαμε ως τώρα από την πανδημία σε ότι αφορά την συλλογή αποδεικτικών στοιχείων σε περιόδους υγειονομικών κρίσεων. «Η πανδημία είναι ένα στρες τεστ που αποκάλυψε τα ελαττώματα στο σύστημα παραγωγής αποδείξεων», επεσήμανε ο Έλι Ακλ, κλινικός επιδημιολόγος και ειδικός εσωτερικής παθολογίας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυττού, επισημαίνοντας την ανάγκη για άμεσες αλλαγές, ώστε να προλάβουμε την επόμενη κρίση.

Η εφαρμογή ιατρικής βάσει αποδείξεων είναι σχετικά πρόσφατη, αφού γιατροί που σήμερα είναι εν ενεργεία, δεν διδάχθηκαν τα περί κλινικών μελετών, αντίθετα η ιατρική συμβουλή ήταν ζήτημα άποψης και εμπειρίας, κάτι που σημαίνει ότι ακολουθούνται οι συμβουλές των γηραιοτέρων.

Το άρθρο κάνει λόγο για τις μελέτες SOLIDARITY του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας με 12.000 άτομα σε 30 χώρες και RECOVERY του Ηνωμένου Βασιλείου, με 40.000 άτομα σε 180 κέντρα που άλλαξαν την ιατρική πρακτική σε μια νύχτα, με τον Κάρι Τικίνεν, ουρολόγο από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι να σημειώνει πως οι μελέτες αυτές έθεσαν τις προδιαγραφές, ώστε να προετοιμάζουμε ευρείας κλίμακας εθνικά ή διεθνή πρωτόκολλα όταν οι πανδημίες χτυπούν.

Από την άλλη πλευρά, όταν ενδελεχείς κλινικές μελέτες καθυστερούν ή είναι δύσκολο να προχωρήσουν, η πανδημία έδειξε ότι παραμένει δυνατή η ιατρική συμβουλή. Χαρακτηριστικά, η Τρις Γκρίναλγκ, ερευνήτρια και γιατρός στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έδειξε την ενόχλησή της απέναντι σε αυτούς που ήθελαν αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία από τυχαιοποιημένες μελέτες προκειμένου να υποδείξουν την ευρεία χρήση της μάσκας, παρότι υπήρχαν πληθώρα στοιχείων που έδειχναν την αποτελεσματικότητά τους και μάλιστα χωρίς πιθανές βλάβες, όπως ένα πειραματικό φάρμακο.

«Το θέμα είναι σύνηθες στον τομέα της Δημόσιας Υγείας», επισημαίνει ο Ντέιβιντ Όγκιλβι επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, σημειώνοντας πως στην ιατρική βάσει αποδείξεων, οι ερευνητές συλλέγουν στοιχεία από τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες μέχρι να δοθεί πράσινο ή κόκκινο φως. Όμως σε πολλές περιπτώσεις τέτοιες μελέτες είναι αδύνατες.

«Και την ίδια στιγμή, είναι συνταρακτικό πόση διαφορά μπορούν να κάνουν οι αποδείξεις, δηλαδή η επιστήμη. Όταν βγαίνουν τα αποτελέσματα και βλέπεις ότι η κορτιζόνη θα σώσει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές παγκοσμίως, τότε αυτό είναι φανταστικό!», επισημαίνει καταλήγοντας ο Κάρλευ.