Η ευκαιρία της πανδημίας

Κατά έναν τρόπο που δείχνει περίεργος, αλλά δεν είναι, ο Τζο Μπάιντεν υπήρξε εκ των πρωταγωνιστών ακόμη και στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών. Ουκ ολίγοι από τους ομιλητές φρόντισαν να εντάξουν τον 46ο πρόεδρο των ΗΠΑ στις παρεμβάσεις τους, να κρίνουν τις επιλογές και τις προθέσεις του, να ερμηνεύσουν τις αναφορές του. Προφανώς δικαιολογείται, αφού ο 78χρονος Μπάιντεν αποτελεί ξαφνικά ένα φρέσκο πρόσωπο στη διεθνή πολιτική σκακιέρα και επιχειρεί να διαγράψει όσα διαμόρφωσε η θητεία Τραμπ.

Για τον Τζόζεφ Στίγκλιτς, οι πρώτες 100 ημέρες του Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο «ήταν εντυπωσιακές». Ο νομπελίστας οικονομολόγος βρήκε το πρόγραμμα ανάκαμψης που παρουσίασε φιλόδοξο μεν, αλλά λιγότερο ουτοπικό απ’ όσο πιστεύουν αρκετοί, καθώς «είναι πολύ καλά σχεδιασμένο» και μπορεί να δώσει ξανά ώθηση στην Αμερική. Η δομημένη ατζέντα του νέου αμερικανού προέδρου στηρίζεται σε μια σειρά σοβαρών νομοθετημάτων – συνεπώς δεν βρίσκεται στον αέρα.

Σε μια πρόγευση κι ενός εγχώριου ανταγωνισμού, στον Μπάιντεν προσέτρεξε και ο Αλέξης Τσίπρας – «η ομιλία του στο Κογκρέσο ήταν μια ιστορική ομιλία, ακριβώς γιατί βάζει τέλος σε έναν κύκλο πολλών ετών νεοφιλελεύθερου υποδείγματος», είπε στο ίδιο φόρουμ. Για τον Γιώργο Παπανδρέου, η νέα σελίδα που επαγγέλλεται ο αμερικανός πρόεδρος αποτελεί «λαμπρό παράδειγμα προοδευτικής πολιτικής» και η Ευρώπη όχι μόνον δεν πρέπει να κλείσει τα μάτια, αλλά είναι σκόπιμο να ακολουθήσει. Σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή συνταγή που επικεντρώνεται στη διαχείριση της πανδημίας, υγειονομικά και οικονομικά, η προσέγγιση Μπάιντεν είναι ολιστική, περιλαμβάνοντας ταυτόχρονα μέτρα για την πανδημία, τη δημόσια υγεία, τις υποδομές, τη φορολογία, τη φτώχεια, τις κοινωνικές ανισότητες. Η νέα ομάδα του Λευκού Οίκου, πρωτίστως ο επικεφαλής της, φαίνεται ότι αντιμετωπίζουν την πανδημία ως ευκαιρία για μια συνολική επανεκκίνηση της Αμερικής. Αυτό όντως απουσιάζει από το ευρωπαϊκό αντίδοτο.

Ακόμη και με την πρόταση για την προσωρινή άρση της πατέντας των εμβολίων, ο Μπάιντεν προσπερνά την Ευρώπη από τα αριστερά. Ο Γιώργος Παπανδρέου επικρότησε στο Φόρουμ των Δελφών, σχολιάζοντας ότι «κανείς δεν είναι ασφαλής μέχρι όλοι να είναι ασφαλείς». Και είναι πρόδηλο ότι η άρση της πατέντας θα μπορούσε να εξασφαλίσει τα εμβόλια για όλους. Η ευρωπαϊκή αντίσταση στην πρόταση φορτώνει νέα βάρη στις Βρυξέλλες, έστω κι αν οι αποφάσεις έρχονται από το Βερολίνο.

Είναι, ωστόσο, αυτές οι πρωτοβουλίες που ο Τζο Μπάιντεν κερδίζει ανά τον πλανήτη υποστηρικτές και εξελίσσεται σε μια περίπτωση πολιτικού που εκπλήσσει και συναρπάζει; Οι εξαγγελίες του δείχνουν, αναμφίβολα, μια νέα κατεύθυνση και μια ετοιμότητα διακυβέρνησης, αλλά στην περίπτωσή του περισσότερο λειτουργεί η βεβαιότητα που καταγράφεται εντός κι εκτός ΗΠΑ ότι μπορεί να αποδειχθεί ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών που έκανε πιο πολλά από τους προκατόχους του επειδή δεν είχε τίποτα να χάσει. Υπό αυτή την έννοια, η ηλικία του Μπάιντεν μπορεί να αποδειχθεί το μεγάλο πλεονέκτημά του – ένας «παππούς» που προχωρεί χωρίς συμβιβασμούς και ανοίγει νέους δρόμους. Ακόμη και σε σύγκριση με τον Ομπάμα, η προοδευτική Αμερική έχει αρχίσει να βάζει υπέρ του Μπάιντεν μεγαλύτερα στοιχήματα. Η δική του αντιπροεδρία στα οκτώ χρόνια της θητείας Ομπάμα προσέφερε, πέραν της εμπειρίας, και μια πολύτιμη προίκα σε μια νέα προεδρία που – σοφότερη πια – θέλει να αλλάξει τα πράγματα.

Με τον Μπάιντεν ως παράδειγμα, μπορεί συνακόλουθα να αλλάξει και η συζήτηση για το ηλικιακό χάσμα και τις συνέπειές του – και στην πολιτική. Οι νεότεροι δεν είναι αυτονόητο ότι θα αποδειχθούν ικανότεροι επειδή η δική τους φυσική ενέργεια μπορεί να επιταχύνει τις εξελίξεις και τις αλλαγές. Οι μεγαλύτεροι δεν είναι επίσης αυτονόητο ότι έχουν συμβιβαστεί και έπαψαν να οραματίζονται. Η αλλαγή παραδείγματος με τον Τζο Μπάιντεν μπορεί να αποδειχθεί βαθύτερη.