Εγκλήματα σε δημόσια θέα

Με αφορμή την ειδεχθή δολοφονία στα Γλυκά Νερά, αναρωτήθηκα ποιο είναι το έγκλημα που με έχει συγκλονίσει περισσότερο, αυτό που θυμάμαι πιο έντονα. Το πρώτο ήταν η κακοποίηση της Σπυριδούλας που, αν και είχε γίνει στα μέσα της δεκαετίας του 1950, πολλά χρόνια μετά, ο μύθος της ήταν ακόμη ζωντανός. Θυμάμαι και το πρωτοσέλιδο για τον Κοεμτζή (θα το θυμόμουν αν δεν είχε γυρίσει ο Τάσιος την «Παραγγελιά» και αν δεν είχε γράψει ο Σαββόπουλος το «Μακρύ ζεϊμπέκικο για τον Νίκο»;). Ή μήπως ήταν η δολοφονία και ο τεμαχισμός της Φραντζή από τον σύζυγό της; Ή τα «οικογενειακά» φονικά του Σεχίδη; Αλλά και η υπόθεση του Βακρινού, του ταξιτζή που σκότωνε δι’ ασήμαντον αφορμή, με είχε αρρωστήσει. Οπως και του παιδοκτόνου Δουρή. Και των σατανιστών του Ασημάκη Κατσούλα. Και του ταϊλανδέζου μπάτλερ που κατακρεούργησε μια οικογένεια. Είναι και οι πολιτικές δολοφονίες, από του Λαμπράκη έως του Φύσσα. Και οι φόνοι της 17 Νοέμβρη. Μάλλον η δολοφονία του Αξαρλιάν με σόκαρε περισσότερο επειδή έγινε, σχεδόν, μπροστά μου. Εκανα την ίδια ερώτηση σε φίλους… Κάπως έτσι απάντησαν κι εκείνοι. Στην αρχή θυμόντουσαν ένα και μετά άλλο ένα κι άλλο ένα. Και όχι όλοι τα ίδια.

Τα κρατάμε τα εγκλήματα στη μνήμη μας, ο καθένας για διαφορετικούς λόγους που έχουν να κάνουν με τον ψυχισμό μας, τα βιώματά μας, την εντύπωση της στιγμής. Γίνονται μέρος της συλλογικής μας αφήγησης. Απολύτως δικαιολογημένο λοιπόν, εγγενές της ανθρώπινης φύσης, το ενδιαφέρον του κοινού για τη στυγερή δολοφονία στα Γλυκά Νερά – αδίκως κουνάν κάποιοι το δάχτυλο. Το έγκλημα και οι έρωτες είναι τα βασικότερα και τα αρχαιότερα κεφάλαια του ανθρώπινου δράματος. Πολλές «Ιστορίες του Κόσμου» ξεκινάν με ένα φονικό, όπως, για παράδειγμα, του Κάιν. Και κάποιες από τις ωραιότερες «ιστορίες του ανθρώπου» έχουν κεντρικό ήρωα έναν δολοφόνο. Από τον Ορέστη έως τον Ρασκόλνικοφ και τη Φραγκογιαννού. Κατά κάποιον τρόπο, έναν έγκλημα αποτυπώνεται ολοκληρωμένα, ορίζεται ως προς το ειδεχθές του, από τον τρόπο που αποτυπώνεται στη συλλογική μας συνείδηση. Και η δολοφονία της Καρολάιν έχει όλα εκείνα τα στοιχεία – το μωρό που προσπαθεί να ξυπνήσει τη νεκρή μάνα, ο ακινητοποιημένος πατέρας, το κρεμασμένο σκυλί, η ανατροπή της σφύζουσας ευτυχίας του ζευγαριού – που συγκινούν και εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση.

Είναι υγιές για μια κοινωνία να εκδηλώνει τον αποτροπιασμό της για ένα τέτοιο έγκλημα. Ουτοπικό να το ερμηνεύει με κομματικούς ή ιδεολογικούς όρους. Και προβληματικό, με αφορμή τη δικαιολογημένη κοινωνική οργή, να διατυπώνει απόψεις περί επαναφοράς της θανατικής ποινής. Η κατάργησή της είναι αξιακή κατάκτηση του ανθρωπισμού και του πολιτισμού μας και θεμελιώδης αρχή της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Εξάλλου, στην ανθρώπινη φύση, εκτός από το έγκλημα, υπάρχει και το περιθώριο της μεταμέλειας. Διαφορετικά, δεν θα έγραφαν ο Αισχύλος την «Ορέστεια», ο Ντοστογέφσκι το «Εγκλημα και τιμωρία» και ο Παπαδιαμάντης τη «Φόνισσα».