Κούνεβα: «Ο προοδευτικός χώρος θα γίνει πειστικός όταν γίνει μαζικός»

Η πρώτη ερώτηση της Κωνσταντίνας Κούνεβα μόλις αρχίζουμε να μιλάμε είναι για το πώς πάνε τα εργασιακά – το μεροκάματο, η τηλεργασία. Παρά το γεγονός πως έχει ήδη μια θητεία στην Ευρωβουλή με πλούσια δράση, διατηρεί τα χαρακτηριστικά που ήξεραν ευρέως οι συνάδελφοί της αλλά και έμαθαν – με τραγικό τρόπο – οι υπόλοιποι Ελληνες. Είναι και παραμένει μια μαχητική εκπρόσωπος των εργαζομένων, με έγνοια να γίνουν ορατοί οι πιο επισφαλείς κλάδοι, όπως οι καθαρίστριες ή οι εργαζόμενοι-ες που λέμε «οικιακό προσωπικό», ο τέως εργασιακός χώρος της δηλαδή. Τα κατάφερε υπό μια έννοια στο Ευρωκοινοβούλιο με μια αξιόλογη παρέμβαση για την οποία μιλάει με περηφάνια. Σήμερα η Κωνσταντίνα Κούνεβα δείχνει ενδιαφέρον και κινητικότητα επίσης για τους συνεταιρισμούς αλλά και την «πράσινη» πολιτική, κάπως απόμακρή πια από τους πολιτικούς σχηματισμούς εν Ελλάδι, αλλά και με ενδιαφέρον για τις διεργασίες. Τι κι αν εργάζεται από τάμπλετ – δεν μπορεί να είναι σε κοντινή επαφή με μεγαλύτερη οθόνη. Τι κι αν το 2008 ένας άγνωστος, που παραμένει άγνωστος για τις Αρχές ακόμη και σήμερα, επιχείρησε να τα σταματήσει όλα, και κατάφερε να της αλλάξει τη ζωή με μια πρωτόγνωρη επίθεση με βιτριόλι στα Πετράλωνα που είχε ως αποτέλεσμα μια μακρά περιπέτεια με την υγεία της – περισσότερα από 40 χειρουργεία. Η Κωνσταντίνα Κούνεβα δεν πτοήθηκε. Και μετά από καιρό συνοψίζει την πορεία της στο Ευρωκοινοβούλιο, σχολιάζει τα εργασιακά, μιλάει για την Ευρώπη και την Ακροδεξιά αλλά και θυμάται το μοιραίο βράδυ που της χώρισε τη ζωή στο πριν και το μετά.

Πέρασε η Εργατική Πρωτομαγιά και είχατε παρέμβει με ένα μήνυμά σας για ενότητα των εργαζομένων. Αναρωτιέμαι πώς αυτό θα μπορούσε να γίνει με τρεις ξεχωριστές συγκεντρώσεις, άλλες ημέρες η καθεμία (4 και 6 του μηνός) και χωρίς πλέον κύρος των ηγεσιών πολλών συνδικάτων;

Τα διαφορετικά καλέσματα σε ξεχωριστές συγκεντρώσεις δικαιολογούν ακόμη περισσότερο την έκκλησή μου για ενότητα των εργαζομένων. Επειδή οι προσπάθειες για διάσπαση των εργαζομένων είναι συστηματικές, εμείς πρέπει να στοχεύουμε πάντα στην ενότητα. Εμάς μας ενώνουν τα προβλήματα και άρα η ενότητα μπορεί να φέρει καλύτερα αποτελέσματα στον αγώνα μας. Αν όλοι οι εργαζόμενοι ενωθούν, οι εργοδότες θα συμβιβαστούν. Τα τελευταία δύο χρόνια, η πρωτόγνωρη κρίση που περνάμε έχει διάφορα αρνητικά επακόλουθα για τους εργαζομένους, πιθανόν να γίνεται και προσπάθεια να αποφευχθεί η ενότητα των συνδικάτων. Οι καριερίστες μπορεί, επίσης, να παίζουν διασπαστικό ρόλο.

Αναρωτιέμαι αν είναι μια εποχή που ο κόσμος της εργασίας δέχεται επίθεση ή απλώς ζούμε τη μετάβαση σε μια νέα πραγματικότητα που απαιτεί και νέες εργασιακές σχέσεις πιο ευέλικτες…

Ο κόσμος της εργασίας δέχεται πράγματι ολομέτωπη επίθεση, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι και οι οικογένειές τους να αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης. Επίθεση είναι και το γεγονός ότι δεν προγραμματίστηκε και δεν οργανώθηκε σε συνεννόηση μαζί με ολόκληρη την κοινωνία η μετάβαση που προσπαθούν να μας επιβάλουν. Η ρομποτική και η ψηφιοποίηση εξελίσσονται χωρίς έλεγχο και χωρίς πρόγραμμα, χωρίς να προωθείται η απαραίτητη εκπαίδευση στην κοινωνία. Εξαφανίζονται επαγγέλματα με ταχύτητα μεγαλύτερη από αυτή που έχει παρατηρηθεί τα προηγούμενα 150 χρόνια. Η κοινωνία και ο εργασιακός χώρος δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις νέες συνθήκες που επιβάλλονται. Εμείς οι εργαζόμενοι στα συνδικάτα, εδώ και πάνω από 7-8 χρόνια λέμε ότι πρέπει να μπουν σε πλαίσιο και σε πρόγραμμα η ρομποτική και η ψηφιοποίηση, αλλά οι επιχειρήσεις και το κεφάλαιο δεν μας ακούνε… Τα συνδικάτα λέμε ότι πρέπει να υπάρξει συζήτηση, όμως το κεφάλαιο δεν αποδέχεται όρια ούτε πλαίσιο στο νέο αυτό καθεστώς σκληρού καπιταλισμού, που είναι ο ορντολιμπεραλισμός.

Η γυναίκα πώς τοποθετείται στο νέο εργασιακό περιβάλλον και για εσάς τι πρέπει να γίνει για την περαιτέρω διεύρυνση των δικαιωμάτων της σε μια εποχή όπου και οι καταγγελίες κακοποίησης εντείνονται;

Οι δείκτες των διεθνών στατιστικών σχετικά με τη βία κατά των γυναικών δυστυχώς επιδεινώνονται συνεχώς. Διαθέτουμε ήδη σημαντικά εργαλεία για την ενίσχυση της προστασίας της γυναίκας. Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αποτελεί το πρώτο δεσμευτικό διεθνές νομικό εργαλείο που δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο κανονιστικό πλαίσιο για την πρόληψη όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών και βάζει τέρμα στην ατιμωρησία των δραστών. Από τον Αύγουστο του 2014 η βία κατά των γυναικών θεωρείται παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Σύμβαση παρέχει τη δυνατότητα ολιστικής προσέγγισης στο ζήτημα της προάσπισης των δικαιωμάτων της γυναίκας. Συχνά επικαλούμενα το οικονομικό κόστος για την εφαρμογή της και αγνοώντας τη μεγάλη αύξηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών, τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ δεν καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Στην Ελλάδα μάλιστα όχι μόνο αποφεύγεται η εφαρμογή του νόμου, αλλά καταστρέφεται και όποια δομή έχει δημιουργηθεί με σκοπό την προστασία των γυναικών.

Είχατε μια θητεία στην Ευρωβουλή. Τι, αλήθεια, σας έμεινε από όλο αυτό; Για παράδειγμα, τι θεωρείτε το σημαντικότερο που καταφέρατε εσείς;

Η αδήλωτη εργασία είναι ένα ιδιαίτερα επιζήμιο φαινόμενο για το εργατικό δυναμικό και γενικότερα για την κοινωνία και την οικονομία. Η επιβολή σκληρών μέτρων λιτότητας στο μεγαλύτερο μέρος της ΕΕ όξυνε το πρόβλημα της ανασφάλιστης εργασίας και η παραοικονομία σε πολλά κράτη-μέλη εκτοξεύτηκε. Για τον λόγο αυτόν δημιουργήσαμε μια ευρωπαϊκή πλατφόρμα με στόχο την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας, ενώ αλλάξαμε και τον ορισμό της που είχε μείνει ο ίδιος από το 1986, με αποτέλεσμα χιλιάδες εργαζόμενοι να χάνουν τα δεδουλευμένα τους.

Για τις καθαρίστριες;

Σημαντική είναι και η έκθεση για το οικιακό προσωπικό και το προσωπικό φροντίδας. Στόχος μας ήταν να αποτυπωθεί η κατάσταση των οικιακών εργαζομένων και να καταγραφούν καλές πρακτικές και προτάσεις για τη λήψη μέτρων πολιτικής. Για πρώτη φορά σε κείμενο της ΕΕ έγινε αναφορά στο αόρατο εργατικό δυναμικό και στον κλάδο του οικιακού προσωπικού και προσωπικού φροντίδας. Αναζητήθηκε ο κατάλληλος ορισμός των επαγγελμάτων στον συγκεκριμένο κλάδο με σκοπό την αναγνώριση και ρύθμισή τους. Το σημαντικότερο ίσως επίτευγμά μας είναι η Ευρωπαϊκή Πράξη Προσβασιμότητας, που εντάσσεται στο πλαίσιο ενός σκληρού αγώνα για την προώθηση των προτάσεων του αναπηρικού κινήματος. Δυστυχώς, σε πολλά σημεία έχουν επικρατήσει οι θέσεις των επιχειρηματικών λόμπι, που έχουν την υποστήριξη των συντηρητικών δυνάμεων. Πολύ σημαντική είναι, επίσης, η προσχώρηση της ΕΕ στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, για την οποία δουλέψαμε με μεγάλη επιμονή. Αξίζει να αναφερθεί, τέλος, η θέση που καταφέραμε να περάσουμε σε αρκετά ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ότι οι κοινωνικοί δείκτες και οι περιβαλλοντικοί δείκτες πρέπει να αντιμετωπίζονται ισότιμα με τους οικονομικούς δείκτες.

Σε τι πορεία, αλήθεια, είναι η ΕΕ; Πάει προς το πράσινο (αναφέρατε τους περιβαλλοντικούς δείκτες μόλις), όπως δείχνει η δημοσκοπική άνοδος Πρασίνων σε Γερμανία, ή συντηρητικά, όπως δείχνει η νίκη του Λαϊκού Κόμματος σε Μαδρίτη;
Διανύουμε δύο μεγάλες κρίσεις. Η μία είναι η παγκόσμια περιβαλλοντική καταστροφή και η άλλη είναι η άνοδος της Ακροδεξιάς, η αύξηση και ενδυνάμωση των συντηρητικών παρατάξεων. Βέβαια πάντα υπήρχε μια αύξηση ή μείωση των συντηρητικών δυνάμεων τα τελευταία 100 χρόνια. Το πρόβλημα του περιβάλλοντος πρέπει να το αντιμετωπίσουμε σε βάθος χρόνου, με συνέχεια και συνέπεια. Στο Ευρωκοινοβούλιο η πλειοψηφία είναι συντηρητική, αλλά σε επίπεδο Δήμων στις διάφορες χώρες έχουν εκλεγεί πολλοί αιρετοί Πράσινοι, πράγμα που δείχνει πως οι πολίτες της ΕΕ είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι σχετικά με τα περιβαλλοντικά ζητήματα. Η άνοδος των Πρασίνων στη Γερμανία σε ομοσπονδιακό επίπεδο φέρνει σίγουρα αισιοδοξία. Στην Ισπανία η πρόσφατη ήττα των προοδευτικών δυνάμεων οφείλεται κυρίως στην προπαγάνδα που ασκήθηκε εναντίον τους από τα ελεγχόμενα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Εσείς, αλήθεια, τι Ευρώπη ονειρεύεστε αλήθεια; Μπορεί να αλλάξει ως οικοδόμημα;

Απαιτείται μια ριζική αλλαγή στη δόμηση, στις προτεραιότητες. Αυτή τη στιγμή η πολιτική της ΕΕ καθορίζεται κυρίως από την Κομισιόν, που όμως απαρτίζεται από τεχνοκράτες που δεν εκπροσωπούν τους πολίτες της Ευρώπης όπως οι εκλεγμένοι ευρωβουλευτές. Η Κομισιόν συντάσσει και προτείνει τους τίτλους και τον σκελετό των νομοσχεδίων, χωρίς να έχει επαφή με τους πολίτες και τις ανάγκες τους. Ετσι ενισχύεται μάλλον η θέση των πολυεθνικών παρά των πολιτών. Οι πολίτες είναι αυτοί που πρέπει να καθορίζουν τη νομοθεσία μαζί με τους ευρωβουλευτές. Η Κομισιόν οφείλει μονάχα να ελέγχει την τήρηση του νόμου.

Στη γειτονική Βουλγαρία, χώρα καταγωγής σας, επίσης φαίνεται πως υπάρχει μια ρευστοποίηση του πολιτικού σκηνικού και νέοι παίκτες όπως ο σταρ τραγουδιστής Σλάβι Τριφόνοφ. Πώς το σχολιάζετε;

Οι εκλογές του Απριλίου δεν ανέδειξαν κυβέρνηση και θα επαναληφθούν τον Ιούνιο. Εκεί θα φανεί αν ο Σλάβι Τριφόνοφ προτιμάται από τους πολίτες της Βουλγαρίας. Πρόκειται για έναν τραγουδιστή και τηλεπαρουσιαστή που κάνει συναυλίες και εκπομπές τα τελευταία είκοσι χρόνια. Δεν έχω παρακολουθήσει τη μουσική του καριέρα ούτε τις εκπομπές του. Οι πολιτικές του προτιμήσεις και το πολιτικό του έργο θα φανούν στο μέλλον.

Με τον ΣΥΡΙΖΑ, με τον οποίο εκλεγήκατε, έχετε σχέση, διαύλους; Παρακολουθείτε τις διεργασίες του ως κόμματος και ως Αξιωματικής Αντιπολίτευσης;
Επέστρεψα στην Ελλάδα από το εξωτερικό πριν από λίγους μήνες. Παρακολουθώ από απόσταση, όσο μπορώ.

Τι απαιτείται για να γίνει μαζικός και πειστικός ο προοδευτικός πόλος εν Ελλάδι; Ολα δείχνουν πως η ΝΔ έχει την κυριαρχία πάντως.
Δεν πιστεύω στις στατιστικές που παρουσιάζουν τα ΜΜΕ, γιατί ένα μέρος αυτών είναι ελεγχόμενα. Συζητώ με κόσμο και δεν έχω ακούσει από κανέναν ότι είναι ευχαριστημένος με τη ΝΔ. Για να φύγει η ΝΔ από την εξουσία χρειάζεται να ενωθούν οι προοδευτικές δυνάμεις, να συσπειρωθούν οι άνθρωποι που σκέφτονται προοδευτικά, που έχουν ανάγκη από κοινωνική πολιτική, ώστε να αλλάξει η ζωή τους. Ο προοδευτικός χώρος θα γίνει πειστικός όταν γίνει μαζικός. Η συζήτηση για το μέλλον και το όραμα του καθενός σχετικά με την Ελλάδα τού αύριο είναι εποικοδομητική και μπορεί να ενώσει.

Πάμε λίγο στην περιπέτειά σας. Ξέρω πως είναι επώδυνο να επιστρέφετε σε αυτό που ήταν η αιτία να σας μάθουμε όλοι, πέραν των συναδέλφων σας. Υπάρχει κάτι νεότερο για τη δολοφονική επίθεση εναντίον σας με βιτριόλι;
Δεν υπάρχει τίποτε νεότερο. Ο φάκελος είναι κλειστός. Ανοιξε για τελευταία φορά όταν μας κάλεσε η ανακρίτρια για την αναγνώριση του δράστη που κατηγορείται για την επίθεση στον Π. Σαράκη. Η υπόθεση έχει μπει στο αρχείο. Με άλλα λόγια, στα ελληνικά δικαστήρια η υπόθεση έχει κλείσει, τόσο η ποινική όσο και η εργατική. Τώρα δικάζεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπου το ελληνικό κράτος καλείται να απολογηθεί, γιατί δεν κατάφερε να εντοπίσει τους δράστες.

Πώς θυμάστε εκείνη την ημέρα; Τελικά κάποιος σας παρακολουθούσε από ώρα;
Η παρακολούθησή μου από αγνώστους είχε ξεκινήσει ήδη δύο χρόνια πριν από την επίθεση. Με παρακολουθούσαν καθημερινά στην εργασία μου αλλά και εκτός αυτής, ιδιαίτερα τα βράδια, συχνά όταν επέβαινα σε τρένα του ΗΣΑΠ. Είχα δεχθεί απειλές κατά της ζωής μου που είχαν στόχο να με κάνουν να σταματήσω τη συνδικαλιστική μου δράση ως γραμματέας του Σωματείου Καθαριστριών και Οικιακού Προσωπικού – ΠEΚΟΠ. Τους τελευταίους 3-4 μήνες πριν από την επίθεση η παρακολούθηση ήταν εντονότερη. Το μοιραίο βράδυ του Δεκέμβρη του 2008, ενώ επέστρεφα σπίτι μου από την εργασία μου, είχα προσέξει μια μοτοσικλέτα που σταματούσε σε κάθε σταυροδρόμι μπροστά μου. Αυτός που μου επιτέθηκε θα με περίμενε στον σταθμό Πετραλώνων και διέφυγε με μοτοσικλέτα μετά την επίθεση. Με περίμενε σε μία γωνία κοντά στο σπίτι μου. Με έλουσε με βιτριόλι που διείσδυσε στο σώμα μου, καίγοντας μυς και διάφορα ζωτικά όργανα. Νοσηλεύτηκα στην Ελλάδα από τον Δεκέμβρη του 2008 μέχρι τον Δεκέμβρη του 2009. Στη συνέχεια μεταφέρθηκα σε νοσοκομείο της Γαλλίας όπου υποβλήθηκα σε χειρουργεία για τέσσερα επιπλέον χρόνια… Εχω κάνει περισσότερα από 40 χειρουργεία μέχρι τώρα. Εξαιτίας αυτής της επίθεσης ανατράπηκε ολοκληρωτικά η ζωή μου και της οικογένειάς μου, ενώ οι δράστες κυκλοφορούν ακόμα ελεύθεροι… Σιγά-σιγά προσπαθώ να εξοικειωθώ με τις αλλαγές στο σώμα μου και τις λειτουργίες του.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ