Η συγκλονιστική ιστορία του Αθανάσιου Διάκου: Η προσβολή από τους Τούρκους και ο ανασκολοπισμός

Σε υψόμετρο 1.050 μέτρων στην καρδιά της Ρούμελης, είναι κτισμένος ο Αθανάσιος Διάκος. Όπως φανερώνει το όνομά του, είναι ένα μικρό χωριό που καμαρώνει για την καταγωγή του μεγάλου Έλληνα οπλαρχηγού του ’21.

Μέχρι το 1959, ο οικισμός ήταν γνωστός με την ονομασία Άνω Μουσουνίτσα. Τότε, με πρωτοβουλία των κατοίκων, μετονομάστηκε σε Αθανάσιος Διάκος. Ήδη από το 1922, με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από την Επανάσταση, ο Πλαστήρας εγκατέστησε έναν αδριάντα του ήρωα στην πλατεία του χωριού.

Η επιγραφή αναφέρει: ΘΑΝΑΣΗΣ ΔΙΑΚΟΣ ΜΑΣΑΒΕΤΑΣ. Γεννήθηκε στην Άνω Μουσουνίτσα της Παρνασίδας το 1788. Έπεσε ηρωικά μαχόμενος στην Αλαμάνα το 1821

Στο ανακαινισμένο κτίριο του χωριού στεγάζεται από το 2009 ένα Ιστορικό Μουσείο αφιερωμένο στον ήρωα. Η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα χτισμένη το 1872, αλλά και τα δύο αιωνόβια πλατάνια της πλατείας, συμπληρώνουν το επιβλητικό τοπίο, όπου ο χρόνος φαντάζει να έχει σταματήσει στον 19ο αιώνα.

—————————————————

Το Σάββατο με «ΤΑ ΝΕΑ»: «ΤΑ ΝΕΑ 90 χρόνια γράφουν Ιστορία», «Αθανάσιος Διάκος»

90 χρόνια η Ιστορία γράφεται στα ΝΕΑ

Η νεότερη Ελλάδα μέσα από την επιδραστικότερη καθημερινή εφημερίδα της.

Ο πρώτος τόμος

1931-1974

και

Αθανάσιος Διάκος

Ο ήρωας της Αλαμάνας

Από τα παιδικά χρόνια και το μοναστήρι, στην κλέφτικη ζωή, την ασύγκριτη θυσία της Αλαμάνας και τον μαρτυρικό θάνατο.

Ενα νοσταλγικό ταξίδι στα αναγνώσματα των παιδικών μας χρόνων,

σε πολυτελή, σκληρόδετη έκδοση.

——————————————————-

Η διαφωνία για την καταγωγή του Διάκου Στην πραγματικότητα, ο «Αθανάσιος Διάκος» δεν είναι το μόνο χωριό που διεκδικεί την καταγωγή του ήρωα του ’21. Μέχρι σήμερα, οι ιστορικοί παραμένουν διχασμένοι. Αρκετοί υποστηρίζουν ότι ο Διάκος γεννήθηκε στην Αρτοτίνα Φωκίδας, έναν άλλο ορεινό οικισμό στους πρόποδες των Βαρδουσίων. Ασάφεια υπάρχει και με την ημερομηνία της γέννησής του.

Προσεγγιστικά τοποθετείται από το 1788 έως το 1791. Ακόμα και τα επίσημα στοιχεία στο φάκελο του αρχείου του κράτους παρουσιάζουν πλήθος αντιθέσεων. Αυτή η σύγχυση όσον αφορά τη βιογραφία του, προέκυψε σε μεγάλο βαθμό από τους αμέτρητους λαϊκούς θρύλους που δημιουργήθηκαν μετά το θάνατό του. Εγγονός ενός ντόπιου κλέφτη, αλλά το πραγματικό οικογενειακό του όνομα δεν είναι με ασφάλεια γνωστό. Είναι γνωστό ότι ο πατέρας του ονομαζόταν Νικόλαος Γραμματικός και ήταν γιος του κλέφτη Αθανασίου Γραμματικού.

Ένα από τα πράγματα που γνωρίζουμε με σιγουριά για τη ζωή του προεπαναστατικά, είναι ότι το «Διάκος» δεν είναι το πραγματικό του όνομα, αλλά ένα προσωνύμιο. Σε μικρή ηλικία, οι γονείς του τον έστειλαν στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στην Αρτοτίνα Φωκίδας να μάθει γράμματα πλάι στους μοναχούς. Η αφοσίωση, η ευσέβεια και το ήθος του εντυπωσίασαν τον ηγούμενο, ο οποίος πολύ σύντομα αποφάσισε να τον χειροτονήσει διάκονο (ή αλλιώς διάκο). Έτσι, του έμεινε το ψευδώνυμο. Το άγαλμα του Αθανασίου Διάκου στην πλατεία της Άνω Μουσουνίτσας (σήμερα Αθανάσιος Διάκος). Υπάρχει μακροχρόνια φιλονικία με την Αρτοτίνα σχετικά με το ποια είναι η γενέτειρά του.

Πώς έγινε κλέφτης

Οι εκδοχές για το πώς έγινε κλέφτης είναι και αυτές συγκεχυμένες. Η λαϊκή παράδοση αναφέρει πως όταν ο Αθανάσιος Διάκος ήταν μοναχός, ένας Τούρκος πασάς πήγε στο μοναστήρι του Προδρόμου στην Αρτοτίνα και εντυπωσιάστηκε απ’ την εμφάνιση του νεαρού μοναχού. Ο Διάκος προσβλήθηκε απ’ τα λεγόμενα του Τούρκου και μετά από καβγά τον σκότωσε. Έτσι αναγκάστηκε να φύγει στα κοντινά βουνά και να γίνει κλέφτης. Κατά μια άλλη εκδοχή σε ένα γάμο στην Αρτοτίνα, όπου γλεντούσαν και πυροβολούσαν, μια αδέσποτη σφαίρα σκότωσε τον γιο της Κοντογιάννενας, που ήταν από μεγάλο σόι της Κοσταρίτσας, ενός γειτονικού χωριού. Ο φόνος καταλογίστηκε από όλους, Χριστιανούς και Τούρκους, στον Διάκο και ας μην ήταν καθόλου βέβαιο πως εκείνος, άθελά του, ήταν ο φονιάς. Αναγκάστηκε έτσι να κρυφτεί γιατί τον αναζητούσαν τα τουρκικά αποσπάσματα.

Και στις δύο περιπτώσεις, ο Αθανάσιος Διάκος αναγκάστηκε να φύγει στα βουνά για να κρυφτεί.

Στις βουνοπλαγιές οργανώθηκε στις κλέφτικες ομάδες, διακρίθηκε ως κλέφτης της Ρούμελης σε διάφορες συγκρούσεις με τους Τούρκους. Ο Καπετάνιος Τσαμ Καλόγερος, σε μια συμπλοκή πληγώθηκε βαριά στο πόδι και θα έπεφτε στα χέρια των τούρκων, αλλά  ο Διάκος τον προστάτευσε και τον μετέφερε ως την Γραμμένη Οξυά, μια ψηλή ράχη, δύο ώρες από την Αρτοτίνα. Εκεί έφτασαν και οι άλλοι Κλέφτες και ο Τσαμ Καλόγερος έδωσε εντολή σε όλους: «Αν πεθάνω, αυτός πρέπει να γίνει καπετάνιος σας». Το πραγματικό όνομα του Αθανάσιου Διάκου λέγεται ότι ήταν Μασσαβέτας. Έτσι αποκαλούσαν και τον αδελφό του Κωνσταντίνο.

Η εκδίκηση του Διάκου

Ο Διάκος είχε δύο αδερφούς, τον Απόστολο και τον Κωνσταντίνο, που τον έλεγαν και Μασσαβέτα και δύο αδερφές, την Καλομοίρα και την Σοφία. Ο πατέρας του με τους αδελφούς του, είχαν προτιμήσει την τσοπάνικη ζωή και τότε ήταν στα χειμαδιά. Ένα Τούρκικο απόσπασμα που έφτασε στην καλύβα τους, συνέλαβε πατέρα και γιό επειδή βοήθησαν και πρόσφεραν φαγητό σε κλέφτες και τους πήγαν δεμένους στον Πατρατσίκι (Υπάτη).

Ο Κωνσταντίνος δεν βρισκόταν εκεί και έτσι γλύτωσε. Οι άλλοι όμως βρήκαν τον θάνατο στη φυλακή την ίδια νύχτα. Μόλις πληροφορήθηκε το γεγονός ο Διάκος, ορκίστηκε εκδίκηση. Μόλις εμφανίστηκε το τουρκικό απόσπασμα, το αποδεκάτιζε με τα παλληκάρια του. Από τότε άρχισαν όλοι να τον αναζητούν. Εκείνη την περίοδο ο Αλή πασάς, στα Γιάννενα, έκανε σχέδια εναντίον του Σουλτάνου και κάλεσε στην έδρα του όλους τους καπετάνιους. Ο Σκαλτσοδήμος όμως δεν πήγε ο ίδος και έστειλε ως αντιπρόσωπο των αρματολών του Λιδωρικίου τον Διάκο.

Ο Αθανάσιος Διάκος βρέθηκε για δύο χρόνια (1814-1816) στο στρατό του Αλή πασά παράλληλα με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Όταν ο Ανδρούτσος έγινε καπετάνιος μιας μονάδας αρματολών στη Λιβαδειά, ο Διάκος ήταν για ένα χρόνο πρωτοπαλίκαρο του. Στα χρόνια που ακολουθούν και που καταλήγουν στην Επανάσταση του 1821, ο Διάκος είχε φτιάξει τη δική του ομάδα κλεφτών και όπως πολλοί άλλοι καπετάνιοι κλεφτών και αρματολών γίνεται μέλος της Φιλικής Εταιρίας.

Ο θάνατος

«Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός και θ’ αποθάνω!»…

Αυτά ήταν τα τελευταία λόγια του Αθανάσιου Διάκου, πριν θανατωθεί με βάναυσο τρόπο από τους Τούρκους. Τον είχαν συλλάβει στην Αλαμάνα, όπου με μερικούς άντρες πολέμησε γενναία τον υπεράριθμο οθωμανικό στρατό. Τον οδήγησαν δεμένο στη Λαμία, όπου έμεινε για ένα βράδυ στο υπόγειο κτιρίου στη σημερινή οδό Αινιάνων.

Του ζήτησαν να συνεργαστεί μαζί τους αλλά αρνήθηκε, λέγοντάς τους: «Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός και θ’ αποθάνω!». Ο Ομέρ Βρυώνης δεν ήθελε να τον σκοτώσουν, επειδή τον γνώριζε προσωπικά από την αυλή του Αλή Πασά. Ωστόσο, ο Χαλήλμπεης επέμενε και έπεισε τον Κιοσέ Μεχμέτ, που ήταν ανώτερος του Βρυώνη να τον εκτελέσουν για παραδειγματισμό. Στις 24 Απριλίου 1821, ο Αθανάσιος Διάκος πέθανε με τη μέθοδο του ανασκολοπισμού. Ο ανασκολοπισμός, γνωστό και ως παλούκωμα, είναι από τους πιο βασανιστικούς και αργούς τρόπους εκτέλεσης….

Πηγή: mixanitouxronou.gr