Βασίλης Λέκκας: Μια συνέντευξη στον ενικό για μουσικές και ανθρώπους πληθυντικούς

Παρκάρει το ρετρό αυτοκίνητό του κοντά στην Φωκίωνος και δίνουμε ραντεβού στο Foka Negra για καφέ και μερικές κουβέντες της προκοπής. Έχω αμέτρητες ερωτήσεις στον πρώτο «διάσημο» που δέκα χρόνια πριν μου έδωσε την πρώτη μου…επίσημη συνέντευξη. Πάντοτε ανοιχτός, ευγενής και ουσιαστικός ο Βασίλης Λέκκας, με θρυλικές συνεργασίες και περάσματα, με δομημένη σκέψη και duende που φυλά αποκλειστικά για την σκηνή.

Αφορμή για την συνάντησή μας ήταν η συνεργασία του με τον Γιώργο Καζαντζή και η όπως πάντα μαυλιστικά ταξιδιάρικη ερμηνεία του. Αιτία, ο ίδιος ο Λέκκας, αστείρευτη πηγή αλήθειας, ένας γνήσιος καλλιτέχνης.

Ο ενικός αριθμός υπερκερνά την απόσταση και αποτελεί παράσημο για την συνεντευξιάζουσα.

Πόσες συνεντεύξεις πιστεύεις ότι έχεις δώσει στη ζωή σου, Βασίλη Λέκκα;

Φαντάζομαι πως πάνω από πενήντα. Τις συνεντεύξεις τις δίνω πάντα με αφορμή κάποια νέα δουλειά που βγαίνει για να την επικοινωνήσω. Μέσα στις συνεντεύξεις ανάλογα το χρόνο, το συνομιλητή και την επικαιρότητα θα αναφερθώ και σε αυτά άλλα γεγονότα. Τα γεγονότα της επικαιρότητας είναι τόσα πολλά που μας κάνουν να ξεχνούμε αμέσως το προηγούμενο. Όταν ένα κοινωνικό γεγονός ασκεί μεγάλη επίδραση σε ένα μέρος της κοινωνίας, είτε μέσα από τα μέσα ενημέρωσης είτε μέσα από την ίδια την κατάσταση, ο χρόνος μας επηρεάζεται. Σαν καλλιτέχνης θεωρώ ότι πάντοτε πρέπει να έχω τον προσωπικό μου χρόνο για να μπορώ πάντοτε να «δίνω» σε αυτό που λέγεται δισκογραφία, παραγωγή τραγουδιών και τα λοιπά…

Δεν μπορώ να κρατήσω μέσα μου πράγματα που εμπνέονται από το γίγνεσθαι και από την όλη κατάσταση, αλλά ταυτόχρονα είναι κι ένα προσωπικό φίλτρο, αυτός ο διάλογος ουσιαστικά που κάνεις με την κοινωνία. Μέσα από τη δουλειά και τα τραγούδια έμαθα να συνομιλώ με την κοινωνία, αυτός ήταν ο τρόπος μου.

Η καραντίνα ήταν η πιο δύσκολη περίοδος της ζωής σου;

Όχι όχι, καθόλου. Για μένα υπάρχουν δυο πλευρές. Από τη μια η καθημερινότητα, οι υποχρεώσεις, η οικογένεια, κλπ. και από την άλλη υπάρχει το κομμάτι του χρόνου που έχεις για να δημιουργείς. Εγώ αυτό εκμεταλλεύτηκα και δεν το άφησα ποτέ να μπει στη μιζέρια μιας γενικότερης κατάστασης που δεν κάνουμε τίποτα. Αυτές τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος, τις έχω διαχειριστεί και τις διαχειρίζομαι από ένα ένστικτο. Πάντοτε είχα στο μυαλό μου ότι τα πράγματα δεν είναι όπως τα βλέπουμε ή όπως μας τα λένε. Ίσως αυτήν την στιγμή να «βγήκε» μια εμπειρία στο πώς να διαχειριστώ μέσα σε αυτήν την κατάσταση πράγματα τα οποία είναι θετικά για μένα. Θετικά επαναλαμβάνω όσον αφορά στο δημιουργικό κομμάτι, όχι στο επικοινωνιακό.

Δεν έπαψα ποτέ και βρίσκω πάντοτε αυτό που με ικανοποιεί απόλυτα. Πίστεψα στη μουσική και δεν προδόθηκα γιατί είναι πάντοτε κοντά. Έχουμε μια πολύ σπουδαία μουσική η οποία ταυτόχρονα είναι τόσο δεμένη με τα γεγονότα που για να φτάσει στο σημείο κάποιος να αφουγκραστεί την πολύ μεγάλη σημασία και τον πολύ μεγάλο πόνο, σχεδόν δειλιάζει να το κάνει και η πιο εύκολη λύση είναι να πει: εντάξει δεν με ενδιαφέρει. Όσο αφουγκράζεσαι και διαβάζεις τη μουσική, τόσο πιο κοντά είσαι γνωστικά στην ιστορία. Αυτή είναι η σχέση μου με τη μουσική εμένα.

Τι έχεις να πεις για τις διαδικτυακές συναυλίες και για το ότι όλο το ενσαρκωμένο γλέντι μεταφέρθηκε στο ψηφιακό περιβάλλον;

Είναι σαν να λέμε πάω να δω μια συναυλία που πρωτίστως έχει να μου δώσει μουσική και μια άλλη κατάσταση που πρέπει να βρεθώ σε ένα περιβάλλον έχοντας την αίσθηση ότι μπορώ να τσουγκρίσω ένα ποτήρι με δυο ανθρώπους. Και τα δυο είναι θεμιτά όμως εγώ πιστεύω ότι αυτή η ουσιαστική και βαθιά σχέση με τη μουσική και πριν δεν ήταν δεδομένη.

Ποτέ δεν είχαμε ξεκαθαρίσει τι πάμε να ακούσουμε και να δούμε. Τώρα βλέπουμε αυτόν τον διαχωρισμό και τίθεται το ερώτημα: μήπως το είχαμε ανάγκη; Μήπως ευτυχώς που έχουμε και αυτό; Εγώ δεν αισθάνθηκα ποτέ την ανάγκη να επικοινωνήσω κάτι με αυτόν τον τρόπο. Οι άνθρωποι πάντως από το ακροατήριο σου που κρατούν την σταθερή σου εικόνα θεωρώ πως είναι πολλοί λίγοι. Δε σημαίνει κάτι αυτό απλώς λες ότι μακάρι αυτοί οι πέντε να γίνουν έξι, εφτά, δέκα και να μείνουν.

Δε με ενδιαφέρει να γίνουν εκατόν πενήντα με την πρώτη. Αυτή είναι και η άμεση εισβολή μέσα στον εκφραστικό σου χώρο που σου δίνει το ερέθισμα ότι «εδώ βρήκα ρίζα», «εδώ είμαι εγώ».

Ο καλλιτέχνης έχασε το κοινό του τώρα με την καραντίνα ή το κοινό τους καλλιτέχνες; Ή μήπως είναι αλληλένδετο;

Φυσικά και είναι. Πώς δεν είναι;

Δεν σου λείπει όλο αυτό το πάρε δώσε, το από σκηνής;

Μου λείπει προφανώς όμως δε θεωρώ ότι είναι κάτι τελεσίδικο και δεν θα ξανά γίνει. Προετοιμάζεις πράγματα όλον αυτόν τον καιρό. Εάν παίζεις κάθε τρεις και λίγο ή μια φορά το εξάμηνο, για εμένα την ίδια λαχτάρα έχει και την ίδια όρεξη. Μου λείπει να κάνω αυτό το πράγμα σήμερα. Τώρα εάν θα το κάνω σήμερα ή μετά από δέκα μέρες δεν έχει σημασία, ξέρω ότι θα το ξανά κάνω. Η αίσθηση του μου λείπει δεν είναι μια διέξοδος, για μένα πρέπει να υπάρχει λόγος και μέσα μου πρέπει να ολοκληρωθεί μια διεργασία.

Ποια ήταν μια πολύ δύσκολη περίοδος της ζωής σου που έζησες να τη θυμάσαι;

Νομίζω ήταν η παιδική ηλικία λόγω συνθηκών του περιβάλλοντος και των ανθρώπων που ζούσαν με πενιχρές δυνατότητες. Ήμουν ένα παιδί που προσπαθούσα να στηρίζομαι από μόνος μου και αυτό ήταν δύσκολο. Γεννήθηκα στις Σέρρες. Θυμάμαι ότι ακόμα και στο σχολείο δεν ήμουν κοινωνικό παιδί αλλά δεν ήμουν και μοναχικός.

Είχα δικά μου ενδιαφέροντα, πράγματα που πρωτίστως είχαν σχέση με τη μουσική και έτσι βρήκα τον κόσμο μου. Πήρα μόνος μου την πρωτοβουλία να πάω σε μουσική σχολή και εκεί γνώρισα αρκετούς μουσικούς. Για μένα τα ακούσματα και των δύο χωριών μου ήταν ένας ολόκληρος εκφραστικός κόσμος.

Ποιοι τόποι σε εμπνέουν και σε έχουν καθορίσει;

Το Παγκράτι σίγουρα γιατί ήταν μια μετάβαση πολύ διαφορετική απ’ ότι όλες οι προηγούμενες. Είχα μόλις βγει από την εφηβεία και βρέθηκα σε έναν χώρο που θα μπορούσα να τον χαρακτηρίσω ως τον εικαστικό χώρο της ζωής μου. Αυτή η στιγμή ήταν τεράστια μετάβαση και ήταν και μια μεγάλη δεκαετία που άλλαξε άρδην όλος ο τρόπος ζωής μου. Αναφέρομαι στα χρόνια ‘79 με ‘89.

Εκεί άρχισε να μπαίνει και το θέμα της δισκογραφίας στη μέση και γενικά όλη αυτή η επίσημη εικόνα του καλλιτέχνη. Το να επιλέγω να δουλεύω με έναν αισθητικά δικό μου τρόπο και να υποστηρίζεται από ένα συγκεκριμένο περιβάλλον σίγουρα έφερε ένα αποτέλεσμα. Δεν έπαψα ποτέ βέβαια να έχω και μια άλλη πλευρά, την πολύ προσωπική μου, που δεν συμβάδιζε απόλυτα με αυτό. Το να αισθάνομαι ότι κάνω κάτι μουσικά με τον Μάνο, τον Γκάτσο, κλπ ήταν πολύ δημιουργικό και έφερνε μια ωρίμανση στο πόσο μπορείς να διαχειριστείς αυτόν τον ναρκισσισμό που μπορεί να σου προκύψει.

Δεν αισθανόμουν επιτυχημένος, αλλά πάντα εστίαζα πάνω σε αυτό που λέγεται αποτέλεσμα.

Μπορεί ενώ ένιωθες εστιασμένος στο καλλιτεχνικό σου κομμάτι, στο προσωπικό να επικρατούσε χάος και ένταση;

Ακριβώς. Αυτές οι δύο όψεις ήταν πάντα στη ζωή μου. Η μοναχικότητα ενώ θα μπορούσε κάποιος να την εκλάβει ως καταστροφή, εγώ προσπάθησα να τη δω ως ένα ένστικτο επιβίωσης. Η άλλη φάση ήταν όταν μου δίνονταν πράγματα και ο εαυτός μου ήταν μονίμως σε μια αναζήτηση. Ο Βασίλης είναι δυο κομμάτια. Αυτά τα δυο ποτέ δεν ήρθαν να γίνουν ένα, βαδίζουν παράλληλα. Ξέρω ότι μέσα μου έχω πολλά πρόσωπα αλλά επειδή πλέον τους έχω βάλει απέναντι (τους εαυτούς μου), αρχίζουμε και κάνουμε καλή παρέα.

Είσαι τελειομανής;

Είμαι ανοιχτός και δεν απορρίπτω συνεργασίες με παιδιά τα οποία θεωρητικά δεν έχουν την εμπειρία. Για μένα η πρόκληση είναι σημαντικό πράγμα. Ποτέ δεν σήκωσα τη μύτη μου και αντίστοιχα ποτέ δε φοβήθηκα να σταθώ δίπλα σε έναν καλλιτέχνη γιατί έχω πάντοτε μια ηθική πάνω σε αυτή τη συνεργασία.

Ο Τάκης Μουσαφίρης έφυγε πρόσφατα από την ζωή…Τον γνώριζες, σωστά;

Κάποτε είχα μια πολύ ωραία συνεργασία με τον Τάκη Μουσαφίρη. Ήταν αποφασισμένος να μου κάνει μια πρόταση να συνεργαστούμε σε δισκογραφία. Μείναμε εκεί βέβαια…

Πιστεύεις ότι κρίνουμε αυστηρά ανθρώπους παλαιοτάτων γενεών σε σχέση με τις απόψεις τους και τα ήθη τους σχετικά με το φλερτ και τον έρωτα χωρίς να πρέπει;

Είναι μια καταιγίδα όλα αυτά τα γεγονότα που ανάλογα με την ένταση μπορεί να υπερχειλίσει και να βγάλει τέτοια ένταση και τέτοιες κρίσεις σε ένα συνδυασμό πολλών άλλων συνισταμένων της καθημερινότητας η ανάγκη να στραφούμε εκεί και αρχίζουμε να βγάζουμε άλλες αξίες και άλλες ερμηνείες.

Ωστόσο όταν το πράγμα έχει μια σύνδεση με εκμετάλλευση πάνω στο κομμάτι πολιτικής ίσως να έχουμε και την ευκαιρία να κάνουμε τον εμφύλιό μας. Πράγματα τα οποία γίνονται με αυτήν την ωμή καταγγελία πρωτίστως γίνεται και κλειδαρότρυπα αλλά είναι η υποχρέωση της δικαιοσύνης μεγαλύτερη απ’ ότι μπορούμε να φανταστούμε.

Η δικαιοσύνη πρέπει να είναι στο πόστο της. Πάντοτε από ένα ένστικτο και από μια ανιδιοτέλεια, ο χώρος της τέχνης φιλοξενεί πρόσωπα τα οποία έρχονται με αυτόν τον τρόπο. Η ανάγκη να βρεθούν και να δημιουργήσουν μέσα σε αυτόν τον χώρο, καμία φορά είναι τρόπος να εκτεθούν και να μη γίνει αντιληπτό ούτε στους ίδιους.

Σε τρομάζει η εμμονή στην πολιτική ορθότητα και το ότι κάτι μπορεί να παρεξηγηθεί από κάποιον ή κάποια ως σεξουαλική παρενόχληση;

Θέλει πάντοτε να δίνεις πολλές εξηγήσεις γιατί χρειάζονται πολλές υποσημειώσεις. Έχει δουλευτεί πολύ περίεργα αυτός ο τρόπος στην κοινωνία σκέψης. Περισσότερο επενδύεις στον φόβο ακριβώς γιατί θεωρητικά προστατεύεται ένα άτομο από το να βγει να καταγγείλει και ταυτόχρονα να βγει ένας φόβος για το πώς πρέπει να σου πω καλημέρα και πώς θα πρέπει να σου μιλήσω στο τηλέφωνο.

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι πρόκειται για ένα πιο προσωπικό ζήτημα το πώς θα αντιδράσω και πώς θα συμπεριφερθώ. Δε θεωρώ ότι όλα αυτά μπορούμε να τα βάλουμε σε έναν κανόνα και σε ένα πλαίσιο.

Έχεις αισθανθεί αυτές τις μέρες ότι μπορεί να έχεις υπάρξει θύτης άθελα σου;

Έχω θίξει ανθρώπους άθελα μου. Κυρίως όμως είναι στιγμές αυτές που προκύπτουν, δεν είναι μια μόνιμη κατάσταση. Δεν έχω εχθρούς και δεν θα επέτρεπα να δημιουργήσω εχθρούς από τη συμπεριφορά μου. Όπως σου είπα όμως όλα αυτά είναι καθαρά προσωπικές διεργασίες. Το περιβάλλον παίζει τεράστιο ρόλο για το πώς αντιλαμβάνεται ορισμένα πράγματα. Όλο αυτό έρχεται να είναι κάποια στιγμή το οπλοστάσιο σου και η πανοπλία σου.

Αυτή η προσωπική διεργασία έχει και το δικό του κώδικα αντιμετώπισης. Δεν είμαστε ίδιοι και γι’ αυτό θεωρώ μεγάλο λάθος να λέμε «ελάτε από εδώ να καταγγείλετε, ελάτε από εδώ να πείτε ό, τι έχετε να πείτε». Έχεις λοιπόν μια πλευρά της κοινωνίας που πολύ εύκολα μπορεί να καταδικάσει και να κρίνει, ακριβώς γιατί το κομμάτι της κλειδαρότρυπας είναι πάντοτε πολύ ποθητό. Ο μόνος που μπορεί να μιλήσει αποτελεσματικά και ουσιαστικά για μένα είναι η δικαιοσύνη. Δε μπορώ να πάρω τον ρόλο της δικαιοσύνης.

Η δικαιοσύνη είναι γι’ αυτόν τον σκοπό. Φυσικά δεν πάψω ποτέ να καταγγέλλω τη βία γιατί η βία είναι βία αλλά η τιμωρία είναι ρόλος της δικαιοσύνης.

Εάν εσένα έπεφτε ποτέ στην αντίληψη σου κάτι για μια συνεργάτιδα σου και έναν μαέστρο για παράδειγμα που την παρενοχλούσε, πώς θα αντιδρούσες;

Το να αναλάβω ρόλο υπερασπιστή σε ένα γεγονός το οποίο τυχαίνει να είναι μπροστά μου, αυτό έχει να κάνει ξεκάθαρα με μια ενστικτώδη λογική ότι μπαίνεις απέναντι στο θύτη για να είσαι σύμμαχος του θύματος. Έχω βρεθεί στη θέση του να προσπαθήσω να προστατέψω έναν άνθρωπο από μια πλευρά που επιτέθηκε στον άνθρωπο σε κάποια φάση της ζωής μου.

Ποιες είναι οι σκέψεις σου σχετικά με τα περιστατικά της αστυνομικής βίας στις πλατείες;

Εδώ υπάρχει πολλή βία. Υπάρχει μια όψη που ερεθίζει πολύ περισσότερο την κοινωνία. Αυτή είναι η όψη του κράτους.
Το κράτος πρέπει να έχει την ωριμότητα να διαχειριστεί τελείως διαφορετικά την όλη κατάσταση. Και αυτό δεν αφορά μόνο στον κορονοϊό, αφορά στα μνημόνια, στην ανεργία, στην φτώχεια, στα σχολεία που δεν λειτουργούν, κλπ. Όταν ο νέος άνθρωπος λοιπόν έχει ένα αβέβαιο μέλλον σε αυτόν τον τόπο, με την παραμικρή αφορμή θα ξεσπάσει.

Η κοινωνία δεν θα σταθεί χωρίς να αντιδράσει, είναι το ένστικτο της επιβίωσης. Αυτό το κομμάτι εγώ πάλι το θεωρώ ζήτημα της δικαιοσύνης. Η δικαιοσύνη άφησε πολλές πόρτες για να φτάσει αυτή η χώρα στην κατάσταση που βρισκόμαστε. Δε θεωρώ ότι έπαιξαν ρόλο τόσο οι αποφάσεις και οι επιλογές της εξουσίας. Όταν γνωρίζεις ότι η δικαιοσύνη δεν είναι αυτόνομη, τότε έχουμε μια λάθος αφετηρία. Έχουμε δηλαδή την κοινωνία από τη μια και την εξουσία από την άλλη με τη δικαιοσύνη να μην παίρνει θέση. Αν λάβει ουσιαστικό μέρος η δικαιοσύνη, ίσως να έχουμε άλλη τροπή στα πράγματα.

Με τρελαίνει να βλέπω τον τσαμπουκά τον φουσκωτό και να μη βλέπεις τη δικαιοσύνη δίπλα. Βλέπεις ανθρώπους που έχουν πληρώσει με τη ζωή τους και βλέπεις έναν κυνισμό από τη δικαιοσύνη.

Υπάρχει κάτι στο οποίο να είσαι απόλυτος σαν άνθρωπος; Προλαβαίνεις να είσαι ο Βασίλης;

Ίσα ίσα, μονίμως ο Βασίλης είμαι!

Το ταξικό θέμα που υπάρχει στον πλανήτη και δημιουργεί ό, τι δημιουργεί είναι κάτι που δεν επιτρέπεται στο σήμερα. Όλη αυτή η νοοτροπία του ότι «εμείς είμαστε» και ότι όλοι οι άλλοι είναι κατώτερα όντα. Ο άνθρωπος πρέπει να βρει την ειρήνη μέσα του. Για μένα όλα ξεκινούν από αυτήν την καταραμένη κατάσταση που λέγεται φτώχεια. Ξεριζώνει πατρίδες και χώρες. Ο άνθρωπος δε μπορεί να καταλάβει ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να βρεθεί στη θέση του άλλου και αυτό είναι μια αρρώστια του ανθρώπινου γένους. Είμαι απόλυτος λοιπόν σε αυτό, δε μπορώ να το δεχτώ.

Προσωπικά φετίχ και γούστα έχεις; Σίγουρα θα έχεις…

Δε μου αρέσει να αλλάζω τις συνήθειες μου. Ας πούμε μου αρέσει να κυκλοφορώ με ένα παλιό αυτοκίνητο που έχω. Σκέψου ότι είχα ένα άλλο αντίστοιχο, μου το έκλεψαν και πήρα ένα ίδιο μεταχειρισμένο και το έχω είκοσι οκτώ χρόνια. Μου αρέσουν οι μοτοσικλέτες, έχω μια πολύ ωραία μοτοσικλέτα. Πριν από κάποια χρόνια μου είχαν κλέψει μια μοτοσικλέτα και όταν πήγα σε ένα κατάστημα για να αγοράσω κάποιο μηχανάκι, είδα ένα σκουτεράκι μικρό το οποίο μου άρεσε πάρα πολύ και το πήρα. Αυτό το σκουτεράκι έγραφε πάνω Βαλεντίνο Ρόσι αλλά νόμιζα πως ήταν κάποιο αυτοκόλλητο.

Και τώρα μου έστειλαν μια συλλεκτική διαφήμιση με έναν πιτσιρικά που μοιάζει πολύ με τον Βαλεντίνο Ρόσι γιατί το μηχανάκι αυτό είναι αφιερωμένο στον Βαλεντίνο Ρόσι. Έτσι έχω λοιπόν ένα συλλεκτικό μηχανάκι. Επίσης έχω ένα πολύ ωραίο ποδήλατο που το έφερα από τη Δανία και λέγεται Πέτερσεν. Είναι βασισμένο στην κινητή γέφυρα. Άμα το δεις δηλαδή είναι ένα έργο τέχνης. Σκέψου ότι το έχω κρεμασμένο σε ένα δωμάτιο μέσα τριάντα πέντε χρόνια και δεν το κυκλοφορώ. Όλα αυτά είναι τα προσωπικά μου παιχνίδια.

Έχεις πάει ταξίδια; Έχεις γυρίσει πολλά μέρη;

Έχω πάει αρκετά ταξίδια. Μια μοναδική εμπειρία ήταν το ταξίδι μου στην Κούβα, το ταξιδι στο Ουζμπεκιστάν και το ταξίδι που κάναμε στην Marinaleda με μια ανθρωπιστική ομάδα που παίρναμε πρωτοβουλίες και κάναμε «αποστολές». Αποφασίσαμε δηλαδή να κάνουμε κάποιες δράσεις που ξεκίνησαν από τον ελλαδικό χώρο και κατέληξαν να φτάνουν ως την Κούβα και την Παλαιστίνη. Οι άνθρωποι με τους οποίους τα κάναμε όλα αυτά και ήταν και οι πύρινες ήταν ο φίλος μου ο Τάκης Βαμβακίδης, ο Σάββας Κωφίδης, κ.ά.

Εκτός από το βάφτισμα του πυρός που σου έδωσε ο Χατζιδάκις, ποιες άλλες συνεργασίες σού έχουν μείνει ανεξίτηλες;

Ένα πρόσωπο που μέσα μου έχει μια μυθική διάσταση είναι ο Σπάθας και κατ’ επέκταση το συγκρότημα «Οι Σώκρατες». Αυτές οι συνεργασίες είναι μια πολύ γοητευτική και συναισθηματική πλευρά για μένα γιατί υπήρξα ειδωλολάτρης αυτού του σχήματος και στη συνέχεια κατάφερα να τους γνωρίσω και να συνεργαστώ μαζί τους.

Υπάρχει μια περίοδος που ο Χατζιδάκης και ο Θεοδωράκης έκαναν κοινές συναυλίες, ωστόσο μέσα σε αυτήν την κοινή ορχήστρα ήταν «Οι Σώκρατες» και ο κόσμος δεν το ξέρει αυτό. Κάναμε τρεις δίσκους μαζί και για μένα αυτή είναι μια συνεργασία που κρατάει ακόμα. Θέλω να ξέρεις πως όλες μου οι συνεργασίες και με τον Τρανταλίδη και με τον Σπάθα πήραν πολλά χρόνια για να υλοποιηθούν. Η κάθε συνεργασία πήρε σχεδόν δεκαετία για να φέρει δισκογραφικό αποτέλεσμα.

Ο δίσκος «Κατάρτι και Ατμός» κυκλοφόρησε τυχαία στις 15 Ιουνίου του 2020. Δεν ήταν κάτι προγραμματισμένο γιατί υπήρχαν πολλές αναβολές αλλά εν τέλει κυκλοφόρησε τότε. 15 Ιουνίου, εν τω μεταξύ, έφυγε ο Χατζηδάκις και γεννήθηκε ο γιος μου.

Τι κάνεις με το κομμάτι του έρωτα; Πότε ερωτεύθηκες για πρώτη φορά στη ζωή σου;

Δεν υπάρχει αφετηρία σε όλο αυτό. Αυτό ήταν κάτι που το προετοίμαζες και ήρθε να εκφραστεί όταν ένα πρόσωπο που είχες απέναντι σου είχε όλες αυτές τις αναζητήσεις σου. Αυτή η πρώτη αίσθηση του «εγώ» κι «εσύ» είναι γιατί βρήκαμε αυτό το κοινό κάδρο. Ο έρωτας δεν έχει περιγραφή.

Είναι μια λειτουργία που χωρίς να το καταλαβαίνουμε είναι η πιο ζωτικής σημασίας. Μεγαλύτερη δεν υπάρχει. Αν αυτή την ερωτική διάσταση την στρέψω σε ένα πρόσωπο και μπορώ να την μεγεθύνω είναι κατά πόσον βρίσκει ένα αντίστοιχο πεδίο και ανταπόκριση ώστε να φτάσει εκτός συνόρων.

Όλες αυτές οι σχέσεις κάνουμε είναι γιατί αναζητάμε το ότι δεν έχουμε φτάσει στο σύνορο μέσα μας. Το βασικό μας καύσιμο για να είμαστε ερωτικοί είναι ακριβώς ο έρωτας. Ένας άνθρωπος που ξεκινάει να φύγει χωρίς εφόδια από το πουθενά, εάν κάτι μπορεί να μεταφραστεί σαν δύναμη μέσα του είναι ότι μπορεί να βρει ένα πρόσωπο.

Έχεις ζήσει μεγάλους έρωτες στη ζωή σου;
Και βέβαια έχω ζήσει και είμαι ευγνώμων γι’ αυτό…

Τι σου έλειψε περισσότερο από όλα στην καραντίνα;

Τους φίλους μου τους έχω, τους ανθρώπους που μπορώ να συνομιλήσω τους έχω, δε μου λείπουν. Δε θεωρώ ότι έχω πτυχές που αυτήν την περίοδο αποκαλύφθηκε ότι τις έχω ανάγκη.

Είμαι, θεωρώ, πολύ ηθικό άτομο. Δεν έχω καμία έπαρση. Είμαι πολύ γήινος σε αυτόν τον χώρο που δύσκολα βρίσκεις ανθρώπους να συνεννοηθείς. Μέσα από ανθρώπους που συνεργάστηκα έβλεπα πάντα ότι η βασική αξία και το κυρίαρχο συναίσθημα τους ήταν το ήθος τους. Το κομμάτι που έχει να κάνει με το ερωτικο ένστικτο είναι τόσο γεμάτο όσο αφαιρείς την ταξικότητα του εγώ. «Όσο αδειάζεις, τόσο γεμίζεις». Δε μπορώ να δεχθώ μια άλλη πλευρά του εαυτού μου.

Έχεις πει όχι λόγω αντιλήψεων σου; Έχεις απορρίψει συνεργασίες;

Έχω πει κατά καιρούς πράγματα τα οποία δεν θέλω να κάνω αλλά ήταν με την έννοια του ότι αυτό που μου προτείνεις δε με αφορά. Όταν έγινε η πρώτη δουλειά με τον Σπάθα ξεκίνησα να κάνω μια δουλειά από δίκη μου απαίτηση με δισκογραφική με ένα παιδί που δεν το ήξερε κανείς. Το παιδί αυτό είχε μελοποιήσει Καββαδία, ήρθε να μου δώσει τραγούδια και πήρα πολλή ζεστασιά. Όταν πήγα στη Sony για να κάνω αυτήν τη δουλειά με ρωτούσαν «ποιος είναι αυτός κλπ», αλλά εγώ επέμεινα να κάνω αυτή τη δουλειά γιατί πολύ απλά μου άρεσαν τα τραγούδια. Το ότι δεν βγήκαν αυτά τα τραγούδια είχε να κάνει με μια σειρά δεσμεύσεων που είχε η οικογένεια Καββαδία και δεν μας έδωσε την άδεια.

Τα όχι μου είχαν κάποια εσωτερική διεργασία μέσα μου η οποία σόνι και ντε δεν ήταν τόσο τεκμηριωμένη, ήταν πιο ενστικτώδης. Το ‘81 που πήγαμε στην Κέρκυρα να τραγουδήσουμε, η προτροπή του Μάνου ήταν να μπω να τραγουδήσω τραγούδια νέων τραγουδοποιών. Δεν ήθελα να το κάνω γιατί περισσότερο ήθελα να εστιάσω στη στιγμή που θα παίζαμε με τον Μάνο τα δικά του πράγματα και δεν ήθελα πολλές ταυτότητες.

Όταν αναπολείς τον Μάνο Χατζιδάκι, τι θυμάσαι εντονότερα από εκείνον;

Δεν τον αναπολώ. Για μένα είναι ένα πρόσωπο που κάνω διάλογο. Σε ποια φάση της πορείας του τον θυμάσαι όταν τον σκέφτεσαι;
Στη συναυλία που είχαμε κάνει το ‘83 στην Κοζάνη και ήμασταν γύρω στα δεκαπέντε άτομα στη σκηνή, ορχήστρα και τραγουδιστές. Όταν ήταν να ξεκινήσουμε έρχεται ένας από την παραγωγή και μας λέει ότι δεν έχουμε καθόλου κοινό. Ο Χατζιδάκις του λέει: «υπάρχει ένας; εάν υπάρχει ένας εμείς θα παίξουμε».

Όταν βγήκαμε να τραγουδήσουμε ήταν από κάτω είκοσι ένα άτομα και ο Χατζιδάκις έδωσε μια από τις ωραιότερες συναυλίες του. Μετά από δέκα χρόνια πάμε με τον Σπάθα να παίξουμε στον ίδιο χώρο. Μέσα έβραζε το σύμπαν και παίξαμε κιθάρα-φωνή. Όταν βγήκα λοιπόν είπα στο κοινό «Χαίρομαι πάρα πολύ που είστε εδώ αλλά τι κρίμα που χάσατε πριν δέκα χρόνια μια τρομερή συναυλία του Μάνου Χατζιδάκι». Σηκώθηκε τότε ένας από το κοινό και είπε «Βασίλη, είμαστε και οι είκοσι ένας εδώ». Εκείνη τη στιγμή είπα μέσα μου θα βγαίνω και θα παίζω πάντα, είτε είναι ένας είτε εκατό.