Πρόκειται για ξεκάθαρη ειρωνεία της τύχης: στο ιατρείο στη Ζαγορά Πηλίου όπου η Ρεμπέκα Λιμπ έκανε τη δεύτερη δόση του εμβολίου της ΑstraZeneca, υπήρχε μια φωτογραφία της πατρίδας της, της Νέας Υόρκης. Ένα μικρό αναμνηστικό του μεγάλου ταξιδιού που έκανε μαζί με τον άνδρα της, όταν εγκαταστάθηκαν μόνιμα στη χώρα μας. Αλλά και μια υπενθύμιση ότι μπήκε στον πειρασμό να γυρίσει εκεί κατά τον πεντάμηνο αγώνα για να εξασφαλίσει τον εμβολιασμό της.

Ο εμβολιασμός κατά του κοροναϊού για τους ξένους υπηκόους στην Ελλάδα προχωρά με ρυθμούς χελώνας. Συνταξιούχοι που επέλεξαν να εγκατασταθούν στον τόπο μας, κάτοχοι της περίφημης χρυσής βίζας, εργαζόμενοι και φοιτητές, ακόμα και διπλωμάτες – μια ομάδα που φτάνει τα 70.000 με 100.000 άτομα – περιμένουν ακόμα πότε θα έρθει η σειρά τους, την ώρα που οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες εμβολιάζουν ανεξαιρέτως όλους τους κατοίκους τους, και όχι απλά τους πολίτες τους.

Εκτός επιχείρησης «Ελευθερίας», όμως, έχουν μείνει και Έλληνες πολίτες που έχουν ζήσει πολλά χρόνια στο εξωτερικό – και έτσι δεν έχουν ΑΜΚΑ ή ΑΦΜ στη χώρα μας.

Δεν είναι συνεπώς μόνο το ζήτημα ότι η Ελλάδα προσπαθεί να πλασαριστεί ως Covid-free προορισμός για να προσελκύσει τους τουρίστες. Στη μέση μπαίνει και η υποτιθέμενη προσπάθεια αντιστροφής του brain drain, του σχεδίου της ψηφιακής επανάστασης με το σχέδιο «Ελλάδα 2.0», αλλά και της προσέλκυσης ξένων επενδυτών μέσω του προγράμματος της χρυσής βίζας – όπου μεταξύ άλλων γίνεται λόγος για το καλό και ασφαλές υγειονομικό και ασφαλιστικό σύστημα μας.

Αυτός ήταν εξάλλου ένας από τους λόγους που η Ρεμπέκα Λιμπ και ο άνδρας της επέλεξαν να έρθουν στη χώρα μας. Είτε από τις τηλεοπτικές σειρές είτε από τις ειδήσεις, όλοι μας έχουμε ακούσει για το πανάκριβο ασφαλιστικό των ΗΠΑ, όπου μόνο η διακομιδή σε νοσοκομείο κοστίζει χιλιάδες δολάρια.

Όταν, όμως, πριν από πέντε μήνες έγιναν οι πρώτες ανακοινώσεις για την έναρξη του εμβολιαστικού προγράμματος κατά του κοροναϊού στη χώρα μας, η Ρεμπέκα διαπίστωσε μια βασική παράλειψη. Δεν γινόταν πουθενά κουβέντα για όλους αυτούς τους ανθρώπους από ξένες χώρες – γείτονες, φίλους, συνεργάτες μας – που ζουν μόνιμα στην Ελλάδα.

Έχω ΑΜΚΑ άρα υπάρχω

Από εκείνη τη στιγμή άρχισε έναν αγώνα δρόμου για να διεκδικήσει αυτή και όλοι οι άλλοι ξένοι υπήκοοι μια θέση στο καράβι της «Ελευθερίας» από τον κοροναϊό.

Μπορεί η Ρεμπέκα Λιμπ και ο σύζυγός της να έχουν χρυσή βίζα, ιδιωτική ασφάλεια, ένα σπίτι στη Μαγνησία και ΑΦΜ για να πληρώνουν φόρους στη χώρα μας, δεν είχαν όμως… ΑΜΚΑ.

Με μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο, θα διαπιστώσει κάποιος ότι η χώρα μας είναι από τις λίγες σε ολόκληρο τον κόσμο που έχει συνδέσει τον εμβολιασμό με την κατοχή αριθμού κοινωνικής ασφάλισης. Στις περισσότερες άλλες χώρες της ΕΕ, όταν έρθει η ώρα για τον εμβολιασμό της ηλικιακής ομάδας του εκάστοτε πολίτη, τότε λαμβάνει απλά μια ειδοποίηση, συνήθως με τη μορφή SMS.

H κυβέρνηση προσπάθησε να επιλύσει το ζήτημα, περνώντας νόμο που ψηφίστηκε τον Μάρτιο και τέθηκε σε ισχύ τον Απρίλιο, σύμφωνα με τον οποίο οι ξένοι κάτοικοι μπορούν να αποκτήσουν προσωρινό ΑΜΚΑ αποκλειστικά και μόνο για να μπορέσουν να δηλώσουν συμμετοχή στην πλατφόρμα emvolio.gov.gr.

Bέβαια, το πρόβλημα κάθε άλλο παρά επιλύθηκε, γεγονός που έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον αγγλόφωνων ελληνικών μέσων, αλλά και του βρετανικού Guardian ο οποίος ζητά να «διορθωθεί αυτό το λάθος».

Πινγκ πονγκ γραφειοκρατίας και αναμονής

Όσοι προσπαθούν να δηλώσουν συμμετοχή στο emvolio.gov.gr για το προσωρινό ΑΜΚΑ και δεν έχουν ΑΦΜ, οδηγούνται σε μια σελίδα που απλά τους λέει να πάνε σε ΚΕΠ για να… βγάλουν ΑΜΚΑ!

Στο ΚΕΠ, φυσικά, οι ξένοι πολίτες θα έρθουν αντιμέτωποι με συνηθισμένες ελληνικές συμπεριφορές και παλιά, καλή, ορθόδοξη γραφειοκρατία. Άλλοι δηλαδή θα εξυπηρετηθούν γρήγορα, άλλοι θα πέσουν σε απρόθυμους υπαλλήλους που δεν θα τους εξυπηρετήσουν. Άλλους πάλι θα τους στείλουν στα γραφεία του ΕΦΚΑ, αλλά εκεί δεν τους δίνουν ραντεβού ή τους απορρίπτουν.

H διαδικασία στην πλατφόρμα προχωράει ένα βήμα παρακάτω για όσους έχουν ΑΦΜ, αν και υπάρχουν καταγγελίες ότι η αναμονή για την έκδοση του προσωρινού ΑΜΚΑ είναι τεράστια. Η Ρεμπέκα Λιμπ κάνει λόγο για πολύ αργή διαδικασία: το δικό της ΑΜΚΑ έκανε να βγει 6 εβδομάδες, ενώ άλλοι περιμένουν ακόμη και τώρα – μήνες μετά.

Και να λάβουν προσωρινό ΑΜΚΑ οι ξένοι πολίτες, αυτό δεν συνεπάγεται ότι θα μπορέσουν άμεσα να δηλώσουν συμμετοχή στην πλατφόρμα. Ο αριθμός αυτός χρειάζεται εβδομάδες για να ενεργοποιηθεί – στην περίπτωση της Λιμπ πέρασαν 9 εβδομάδες.

Αλλά και μετά τον εμβολιασμό και με τις δύο δόσεις τα ευτράπελα δεν έλειψαν: η Ρεμπέκα πήρε πιστοποιητικό εμβολιασμού, αλλά ο σύζυγός της όχι. Μαντέψτε γιατί: ναι, πάλι υπήρχε πρόβλημα με το ΑΜΚΑ του.

Να σημειωθεί εδώ ότι η ίδια και ο σύζυγός της κατάφεραν να κάνουν το εμβόλιο λόγω της ενεργούς παρουσίας τους και του ακτιβισμού τους. Μια μέρα, χτύπησε το τηλέφωνο: ήταν από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και τους έλεγαν ότι μπορούν να τους βοηθήσουν…

Τις τελευταίες μέρες, έχει επιταχυνθεί η απόδοση προσωρινού ΑΜΚΑ σε πολίτες, αλλά οι άνθρωποι αυτοί δεν βρίσκουν ραντεβού ή το σύστημα δεν τους αναγνωρίζει ακόμα. Μέχρι να βγει δηλαδή το προσωρινό ΑΜΚΑ, μπορεί να έχει παρέλθει η ημερομηνία για τη συμμετοχή της ηλικιακής ομάδας στην οποία ανήκει ο ξένος πολίτης. Θυμίζουμε ότι οι περισσότεροι από αυτούς είναι μεγάλης ηλικίας και ζουν σε νησιά ή στην επαρχία.

Η μόνη απάντηση που έχουν λάβει για αυτό το ζήτημα είναι αυτή που έχουμε πάρει και όλοι οι υπόλοιποι Έλληνες: η πλατφόρμα θα ανοίξει για όλες τις ηλικιακές ομάδες στα τέλη Μάιου. Τότε, βέβαια, το ήδη υπάρχον πρόβλημα εύρεσης ραντεβού θα διογκωθεί ακόμα περισσότερο, καθώς μεγάλο μέρος των πολιτών θα επιθυμεί να εμβολιαστεί. Δημιουργείται επίσης και το ερώτημα αν θα υπάρχει απόθεμα εμβολίων για όλους τους ενδιαφερόμενους.

Και οι Έλληνες του εξωτερικού μένουν απ’ έξω

Αυτή την αντιμετώπιση δεν είχαν μόνο ξένοι πολίτες στη χώρα μας, αλλά και Έλληνες του εξωτερικού που έχουν επιστρέψει πια στην πατρίδα.

Ρεπορτάζ της «Αυγής» αναφέρεται στην περίπτωση της κυρίας Μπέκης Μπλουμ – Νάστου, Ελληνίδας ασφαλισμένης στο εξωτερικό, η οποία κατάφερε μεν να αποκτήσει ΑΜΚΑ, αλλά όταν έφτασε στο εμβολιαστικό κέντρο αντιμετώπισε πρόβλημα.

Οι υπάλληλοι της είπαν ότι το σύστημα δεν αναγνώριζε το ΑΜΚΑ της και τελικά ο εμβολιασμός της ματαιώθηκε. Η γυναίκα αναγκάστηκε να επαναλάβει όλη τη διαδικασία: να δηλώσει ενδιαφέρον στο ΚΕΠ, να διαβιβαστεί το αίτημα στον δήμο και από εκεί στον ΕΟΔΥ για να γίνει η παραγγελία της δόσης της…

Αν και το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει κερδίσει πολλά εύσημα, η Ρεμπέκα Λιμπ – η οποία είναι αναλύτρια ψηφιακών μέσων – αναφέρει ότι είναι φανερό πως όποιος έφτιαξε την πλατφόρμα για το εμβόλιο δεν σκέφτηκε ότι αυτή θα χρειαστεί να επεκταθεί πολλές φορές. Προσθέτει ότι όλες αυτές οι αναμονές για έγκριση δείχνουν ότι μεγαλύτερο ρόλο έχει ο ανθρώπινος παράγοντας, παρά ο αυτοματισμός σε μια κατά τ’ άλλα σύγχρονη ψηφιακή πλατφόρμα.

«Γενικά στην Ελλάδα, δεν υπάρχει και τόσο ψηφιοποίηση», σημειώνει η Αμερικανίδα.

Το πόσο σύνθετο είναι το ζήτημα το διαπιστώσαμε και εμείς όταν προσπαθήσαμε να επικοινωνήσουμε με τις αρμόδιες αρχές. Από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, μας εξήγησαν ότι για την πλατφόρμα καθεαυτή είναι υπεύθυνοι το υπουργείο Υγείας και η Γ.Γ. Πληροφοριακών Συστημάτων του υπουργείου Οικονομικών, ενώ για το θέμα της έκδοσης ΑΜΚΑ είναι το ΗΔΙΚΑ που υπάγεται στο υπουργείο Εργασίας.

Με λίγα λόγια, για την εύρεση μιας απάντησης χαθήκαμε και εμείς στον… λαβύρινθο της ελληνικής γραφειοκρατίας και των τηλεφωνημάτων από τη μια υπηρεσία στην άλλη. Πώς να μην χαθούν οι ξένοι φίλοι μας;

Η απάντηση στο «γιατί να εμβολιάσουμε τους ξένους»

Φυσικά, δεν είναι μόνο οι εύποροι ξένοι πολίτες που ζουν στη χώρα μας που αντιμετωπίζουν αυτό το πρόβλημα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε και τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στα κέντρα «φιλοξενίας» και ακόμα αναμένουν τον εμβολιασμό τους.

Και για τους μεν και ειδικά για τους δε, υπάρχουν φωνές που θα πουν «γιατί να εμβολιάσουμε τους ξένους, όταν με το ζόρι τα εμβόλια φτάνουν για εμάς».

«Ο κοροναϊός δεν ενδιαφέρεται αν έχεις ΑΜΚΑ. Είμαστε φίλοι, γείτονες, πελάτες σας», λέει η Ρεμπέκα Λιμπ, υπενθυμίζοντας ότι πρέπει όλοι ανεξαιρέτως να εμβολιαστούν και να προστατευτούν απέναντι στην πρωτοφανή αυτή υγειονομική απειλή.

Υπενθυμίζει εξάλλου ότι το εμβολιαστικό πρόγραμμα χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και απευθύνεται σε όλους τους Ευρωπαίους. «Είναι ανθρώπινο δικαίωμα. Δεν προσπαθούμε να σας κλέψουμε τη σειρά, προσπαθούμε να μπούμε και εμείς στη σειρά. Είναι προς όφελος της Ελλάδας», σημειώνει εμφατικά.

Θέλοντας και μη, η Ρεμπέκα έγινε η «φωνή» όλων των expats. Έστειλε επιστολές, πήρε τηλέφωνα και όταν αυτά δεν απέδωσαν, έγινε ενεργή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μίλησε στον ξένο Τύπο, επικοινώνησε με τον Συνήγορο του Πολίτη, βρήκε ξένους που μένουν σε όλη την Ελλάδα και προσπάθησε να τους οργανώσει. Πολλοί από αυτούς δραστηριοποιούνται στη σελίδα στο Facebook «Real Expats in Greece».

Μιας και υπάρχουν αρκετοί μεγάλοι άνθρωποι που μένουν στη χώρα μας, που δεν ξέρουν ελληνικά, προσπάθησε να τους πει πώς θα έρθουν σε επικοινωνία με τις αρμόδιες αρχές και τους έδωσε οδηγίες για το πώς θα κάνουν τη δήλωση ενδιαφέροντος εμβολιασμού.

Πριν από δύο μέρες, η Ρεμπέκα Λιμπ έκανε τη δεύτερη δόση – μια προσωπική δικαίωση για τον αγώνα της. Όμως, όπως λέει και η ίδια, υπάρχουν πολλοί που ακόμη περιμένουν.

Headlines