Στροφάδες: Μια άγνωστη γωνιά της πατρίδας μας

Στροφάδες: ζεύγος νησίδων του Ιονίου πελάγους, σε απόσταση περίπου 27 ν.μ. Ν από το ακρωτήρι Γεράκι της Ζακύνθου και επίσης περίπου 27 ν.μ. Δ από το ακρωτήρι του Κούνελου στη μεσσηνιακή ακτογραμμή (περιοχή Κυπαρισσίας).

Στην αρχαιότητα οι νησίδες ονομάζονταν Πλωταί. Σύμφωνα με τη μυθολογία, σε αυτές κατοικούσαν οι Άρπυιες, θυγατέρες του Θαύμαντος και της Ηλέκτρας, τερατώδη αρπακτικά πτηνά με γυναικεία πρόσωπα και αγγελιαφόροι του θανάτου, που προκαλούσαν το κακό.

Η νεότερη ονομασία των νησίδων (Στροφάδες) οφείλεται στη «στροφή» των Βορεάδων, φτερωτών γιων του Βορέα και της Ωρείθυιας, θεών των ανέμων, που καταδίωξαν μέχρι εδώ τις Άρπυιες, για να απελευθερώσουν τον τυφλό μάντη Φινέα.

Η μεγαλύτερη και νοτιότερη νησίδα είναι το Σταμφάνι, βραχώδης ως επί το πλείστον. Σε αυτή δεσπόζει η επιβλητική οχυρή μονή της Παναγίας της Παντοχαράς και του Αγίου Διονυσίου (13ου αιώνα), με εντυπωσιακό πύργο, όπου βρίσκονται η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και το παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου.

Στο Σταμφάνι, όπου μόνασε ο Άγιος Διονύσιος Σιγούρος, πολιούχος της Ζακύνθου, βρίσκονται και οι εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη και του Αγίου Νικολάου. Στο ψηλότερο σημείο της νησίδας, στο δυτικό άκρο της, υπάρχει φάρος.

Το Σταμφάνι αποτελεί σημαντικό πέρασμα και σταθμό αποδημητικών πτηνών κατά την εαρινή και τη φθινοπωρινή μετανάστευσή τους, καθώς και σημείο αναφοράς για τους παρατηρητές πουλιών. Στη νησίδα υπάρχουν, επίσης, σπάνιο δάσος από κέδρους (Juniperus phoenica) και μυρτιές (Myrtus communis), πηγάδια με πόσιμο νερό και χώροι στέγασης για τους φύλακες του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου.

Η δεύτερη νησίδα, μικρότερη και χαμηλότερη, είναι η Άρπυια, βόρεια – βορειοδυτικά της πρώτης. Εδώ βρίσκονται η εκκλησία του Αγίου Ονουφρίου και μια μικρή οικία, όπου κατοικούσε άλλοτε ένας μοναχός.

Η θαλάσσια περιοχή των Στροφάδων αποτελεί προστατευόμενο βιότοπο της θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta και τμήμα του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου.