Κοίταζαν πάνω από την πόρτα, βλοσυροί και συγκεντρωμένοι. Μερικοί σημείωναν σε ένα χαρτάκι. Η οθόνη 60 ιντσών που κοίταζαν με ένταση είχε κάτι νούμερα στη σειρά, ένα excel. Χρωματάκια, νούμερα, σημαιάκια χωρών, ονόματα ποδοσφαιρικών ομάδων, μπάρες και κάτι σαν καρδιογραφήματα με τίτλους progressive, stability. Ηταν εντυπωσιακό: 70χρόνοι καφενόβιοι να αφοσιώνονται όχι στον αγώνα, αλλά στο στοιχηματικό ισοδύναμό του. Αντί να βλέπουν την ποδοσφαιρική μάχη, τα τζαρτζαρίσματα και τις κεφαλιές, να βλέπουν μια ψηφιακή και αριθμητική συμβολοποιία. Κατείχαν τη μεταφραστική τεχνική, αποκρυπτογραφούσαν, προέβλεπαν και εκτιμούσαν.

Περίπου έτσι θα περιέγραφα τον ελληνικό εκσυγχρονισμό, την ελληνική νεωτερικότητα (για να χρησιμοποιήσω τον όρο της ευγενούς και υποβλητικής αοριστίας). Περίπου αυτά είναι τα χαρακτηριστικά της ελληνικής παραγωγικής ποιότητας. Κατσαρόλες και ψυγεία από το Πακιστάν, αυτοκίνητα συναρμολογημένα στην Τουρκία, στην Ινδία, στην Κίνα ή σε χώρες του τέως ανατολικού μπλοκ, μυθοπλασία γραμμένη και σκηνοθετημένη στην Τουρκία και εδώ επιβίωση μιας καταναλωτικής επικάλυψης. Ναι, με SMS σε πληροφορούν ότι o ντελιβεράς έφερε τη φράπα.

Οταν γίνονταν οι ομηρικοί καβγάδες για την αιτία της χρεοκοπίας, εκσφενδονίζονταν πολεμικοί αριθμοί, «τόσο φτάσατε το έλλειμμα», ή πολεμικοί προφήτες, «σας τα έλεγε ο Σπράος, ο Γιαννίτσης, ο Μητσοτάκης», «ναι, αλλά το σκάνδαλο του χρηματιστηρίου, η καταστροφή με τον υπερδανεισμό του τραπεζικού συστήματος» κ.λπ. Μια ενοχοποιητική ή λουφαδόρικη διασπορά αιτίων, που φυσικά δεν οργάνωσε καμία απάντηση.

Ελληνας, που για χρόνια μετανάστευσε στη Γερμανία, βοηθός μηχανουργού, γύρισε στην πατρίδα κι έγινε κουρέας – τέχνη που είχε μάθει στον Στρατό. Συντηρητικός, καλός άνθρωπος, πράος και θρήσκος, θεωρεί τον Ιερώνυμο χωρίς πυγμή και όλους τους πολιτικούς εξαρτώμενους από τους «ξένους». Εχει μια αόριστη ιδέα για την εθνική ανεξαρτησία, για την κοινωνική δικαιοσύνη (οι τεμπέληδες διοικούν, χώνονται στα πόστα), για την ποιότητα ζωής.

Ο άνθρωπος υπήρξε χρήσιμος σε όλη του τη ζωή, αλλά δεν διοχετεύθηκε η φιλεργία του κάπου πιο φιλόδοξα, πιο υψηλά, σε μια μεγαλύτερη επιτήδευση. Ακόμα και στο κούρεμα πρέπει να έχεις τα μάτια σου δεκατέσσερα, μην τύχει και με την κουβέντα σού ρίξει καμιά ψαλιδιά παραπάνω και μετά πρέπει να σε κάνει γουλί για να «έρθουν στα ίσια τους». Θα μπορούσα να μιλήσω για τον μικροεργολάβο οικοδομών, τον «συνεργειατζή» που αλλάζει λάδια στο αυτοκίνητο των είκοσι χρόνων, τον ιδρωμένο δικηγόρο που έχει παράσταση στο δικαστήριο γιατί το μηχανάκι έσπασε τον καθρέφτη του μποτιλιαρισμένου. Ακόμα, για τον κληρονόμο της καλής μεταποιητικής επιχείρησης που όμως τον «σάρωσαν οι Κινέζοι» ή τον εμπνευσμένο έλληνα κατασκευαστή ηλεκτρικών συσκευών που έχει επιβιώσει μόνο ως όνομα και παράγεται, επίσης, στην Τουρκία.

Απειρες μικρές αστοχίες ή παραγωγικές αφλογιστίες διαμορφώνουν μια εθνική αδράνεια και συγχρόνως μια απαίτηση επιδότησης. Μπορεί να χρωστάει παντού, αλλά στον γάμο του θέλει νοικιασμένη μαύρη λιμουζίνα και οπωσδήποτε «βιντεά» να τραβάει γκρο πλαν τις ανθοδέσμες. Και το πολιτικό σύστημα θα μοιράζει σε μια τέτοια πραγματικότητα το πακέτο του Ταμείου Ανάκαμψης, όπως παλιότερα μοίραζε τα ΕΣΠΑ, τα Μεσογειακά Προγράμματα και το Σχέδιο Μάρσαλ.

Headlines