EUobserver: Η Ευρωπαϊκή Ένωση κάνει τα «στραβά μάτια» στον Σαββίδη που παραβιάζει τις κυρώσεις στην Κριμαία

Το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε σε κυρώσεις. Αυτές ρητά απαγόρευαν σε πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα στην Κριμαία, που η ΕΕ αντιμετωπίζει ως περιοχή που η Ρωσία κατέχει παράνομα, και διαμόρφωσε μια «μαύρη λίστα» για τους ανθρώπους που έχουν βλάψει την «εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας».

Όμως, ρεπορτάζ της ιστοσελίδας EUobserver (www.euobserver.com), που υπογράφει ο Andrew Rettman και έχει τίτλο «Ποιος νοιάζεται για τις κυρώσεις της ΕΕ στην Κριμαία;» (Who cares about EU sanctions on Crimea anyway), υποστηρίζει ότι ενώ υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία που δείχνουν ότι ο Ιβάν Σαββίδης, που έχει και την ελληνική ιθαγένεια και άρα είναι πολίτης της ΕΕ, επί της ουσίας παραβιάζει τις κυρώσεις, γιατί η οικογένειά του εμπλέκεται σε επιχειρήσεις που αφορούν το εμπόριο τροφίμων στην Κριμαία, ενώ ο Σαββίδης είχε επιχειρηματικές δραστηριότητες και στην περιοχή του Ντονμπάς, μια περιοχή όπου κυριαρχούν οι αυτονομιστές που ελέγχονται από τη Μόσχα.

Ειδικότερα, οι κυρώσεις κάνουν σαφές ότι απαγορεύεται στους πολίτες των κρατώ-μελών της ΕΕ να έχουν οποιαδήποτε συμμετοχή στην ιδιοκτησία ή τον έλεγχο επιχειρήσεων στην περιοχή που η ΕΕ αντιμετωπίζει ως κατειλημμένη παράνομα από τη Ρωσία.

Πώς ο Σαββίδης και η οικογένειά του έχουν επιχειρηματική δραστηριότητα στην Κριμαία

Με βάση τα στοιχεία που παραθέτει το ρεπορτάζ του EUobserver, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι ο Σαββίδης συνδέεται με την όμιλο εταιρειών Assorti που έχει στην ιδιοκτησία του πάνω από 25 σούπερ μάρκετ στην Κριμαία και αντιμετωπίζεται ως τμήμα της υποδομής της Ρωσικής κατοχής. Η σύζυγος του Σαββίδη, Κυριακή, έχει την κατοχή τα το 50% μιας εταιρείας με έδρα τη Ρωσία, της Troya, της οποίας ο Ρώσος διευθυντής έχει μερίδιο σε πέντε εταιρείες του ομίλου Assorti. O γιός του Γιώργος, είναι συνιδιοκτήτας της εταιρείας RKO, της οποίας ο Ρώσος συνιδιοκτήτας έχει μερίδιο σε έξι εταιρείες του ομίλου Assorti. Ο εξάδελφος του Σαββίδη, Δανιήλ Σαββίδης είναι συνιδιοκτήτης δύο εταιρειών, της Assorti Express και της Region Logistik, των οποίων ο Ρώσος συνιδιοκτήτας επίσης ελέγχει τρεις εταιρείες του ομίλου της Assorti. Επιπλέον και οι τρεις Ρώσοι συνιδιοκτήτες, Boris Shaponalov, Sergey Yurchak και Viktor Lyashko είναι με τη σειρά τους συνεργάτες του Σαββίδη. Για παράδειγμα ο Yurchak ήταν βοηθός του Σαββίδη όταν ο τελευταίος ήταν μέλος του Ρωσικού Κοινοβουλίου.

«Ο Σαββίδης δεν κρύβει την υποστήριξή του στο σχέδιο κατοχής του Πούτιν»

Και εάν σε επίπεδο εταιρικής παρουσίας μπορεί κανείς να μιλήσει για μια προσπάθεια να μην γίνει αμέσως εμφανής η δραστηριότητά του στην Κριμαία, ο EUobserver υποστηρίζει ότι σε επίπεδο γενικής τοποθέτησης ο Σαββίδης δεν έχει κρύψει την υποστήριξή του για τον Πούτιν και το σχέδιο κατοχής της Κριμαίας.

Σε επίσημα εκδηλώσεις, που περιλάμβαναν και τον Πούτιν, έχουν ευχαριστήσει τον Σαββίδη για την «οικονομική και ηθική υποστήριξη» στην προσάρτηση της Κριμαίας. Η φιλανθρωπική Οργάνωση που έχει ιδρύσει στο Ροστόφ στον Ντόν, το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα Ιβάν Σαββίδη έχει ανοιχτά χρηματοδοτήσει προπαγανδιστικές εκδηλώσεις στην Κριμαια. Τα φεστιβάλ ελληνικού πολιτισμού «Ο φάρος της Κριμαίας», που υποστήριξε το 2016, 2018 και 2019, προσκάλεσαν παιδιά από τη Ρωσία στις κατειλημμένες περιοχές σύμφωνα με ρωσικές πηγές υποστηρίζει ο EUobserver.

Επιπλέον, το ρεπορτάζ του EUobserver υποστηρίζει ότι ο Σαββίδης έχει δημόσια χρησιμοποιήσει τη γνωριμία του με ανθρώπους που είναι στη «μαύρη λίστα» της ΕΕ, όπως π.χ. τον καθοδηγούμενο από τη Μόσχα πρωθυπουργό Σεργκέι Αξιόνοφ, προς όφελος των κατασκευαστικών του επιχειρήσεων. «Επικοινωνήσαμε με τον Αξιόνοφ και αμέσως αυτός “επιτάχυνε” τη γραφειοκρατική διαδικασία με προσωπικό του τηλέφωνο, γιατί κατάλαβε ότι το σχέδιο κατασκευής κατοικιών μας ήταν κοινωνικά σημαντικό. Χτίζουμε σπίτια για κρατικούς υπαλλήλους, σχολεία, παιδικούς σταθμούς», δήλωσε ο Σαββίδης το 2017 στη ρωσική εφημερίδα Kultura.

Οι κυρώσεις σε σχέση με την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας

Όμως, υπάρχει και ένα δεύτερο σύνολο κυρώσεων της ΕΕ. Αυτές αφορούν πρόσωπα που είναι «υπεύθυνα για την υπονόμευση ή απειλή της εδαφικής ακεραιότητας, κυριαρχίας και ανεξαρτησίας της Ουκρανίας». Οι κυρώσεις εδώ περιλαμβάνουν την απαγόρευση χορήγησης βίζας και το πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων στην ΕΕ.

Σύμφωνα με EUobserver και εδώ υπάρχουν σοβαρά ζητήματα για τον Ιβάν Σαββίδη.

Στο παρελθόν, οι Ουκρανικές αρχές έχουν υποστηρίξει ότι ο Σαββίδης προμήθευε με τσιγάρα την περιοχή του Ντονμπάς που αντιμετωπίζεται ως περιοχή υπό τον έλεγχο της Ρωσίας. Μάλιστα, το υπουργείο Εξωτερικών της Ουκρανίας έβαλε τον Σαββίδη στη «μαύρη λίστα» για τις δραστηριότητες με καπνικά προϊόντα  το 2016 και το 2018. Ο euobserver παραθέτει δήλωση Βρετανού ειδικού σε ζητήματα ασφάλειας που υποστηρίζει ότι το γεγονός ότι ο Σαββίδης μπορούσε να μεταφέρει τσιγάρα μέσα από τα ιδιαίτερα στρατιωτικοποιημένα σύνορα του Ντονμπάς σημαίνει ότι έχει στενούς δεσμούς με τις Ρωσικής υπηρεσίες ασφαλείας.

Έπειτα, όπως είχε ανακοινώσει η Ελληνική Κοινότητα του Ντονέτσκ «Θεόδωρος Σταμπουλζή», το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα Ιβάν Σαββίδη προσκαλούσε ανθρώπους από το Ντονμπάς να κάνουν διακοπές στην Ελλάδα.

Από τη μεριά τους οι Ουκρανικές υπηρεσίες πληροφοριών θεωρούν ότι ο Σαββίδης είναι ουσιαστικά ένας υψηλής αξίας “asset”, που θα μπορούσε να «ενεργοποιηθεί ανά πάσα στιγμή», δήλωσε μια υψηλά ιστάμενη Ουκρανική πηγή στο EUobserver.

O EUobserver αναφέρει ότι ζήτησε τη γνώμη της νομικής εταιρείας και της εταιρείας δημοσίων σχέσεων που εκπροσωπούν τον Σαββίδη, όπως και του ΠΑΟΚ αλλά και της Agora της ρωσικής εταιρείας συμμετοχών του. Όμως, δεν απάντησαν στα e-mail που έστειλαν οι συντάκτες του ρεπορτάζ.

Τι θα μπορούσε να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που αναμένεται να συζητήσει τη Ρωσία στη σύνοδο της 24^ης και 25^ης Μαΐου αναμένεται να παρατείνει το καθεστώς των κυρώσεων σε σχέση με την Κριμαία, ακόμη και εάν βελτιωθούν οι σχέσεις με τη Ρωσία σε άλλα επίπεδα.

Η ΕΕ έχει συμπεριλάβει στη «μαύρη λίστα» 177 Ρώσους και φιλορώσους Ουκρανούς όπως και 48 εταιρικές οντότητες που τροφοδοτούν την Ρωσική κατοχή μέρους της Ουκρανίας. Το πάγωμα περιουσιακών στοιχείων και οι απαγορεύσεις χορήγησης βίζας εφαρμόζονται σε δύο Ρώσους ολιγάρχες,  τον Konstantin Malofeev και τον Arkady Rotenberg.

Σε αυτό το φόντο το ρεπορτάζ του EUobserver υποστηρίζει ότι θα ήταν μια καινοτομία εάν η ΕΕ έβαζε στη «μαύρη λίστα» έναν δικό της πολίτης. Σε αυτή την περίπτωση, όπως δήλωσε ένας ευρωπαίος αξιωματούχος που μίλησε με τον EUobserver η Ελλάδα και όλες οι άλλες χώρες της ΕΕ θα έπρεπε να παγώσουν τα περιουσιακά στοιχεία του, ενώ θα μπορούσε να μείνει στην Ελλάδα, αλλά δεν θα μπορούσε να πάει σε άλλη χώρα.

Ωστόσο, ο ευρωπαίος αξιωματούχος διευκρίνισε ότι μπορεί να είναι καινοτομία σε σχέση με τις κυρώσεις αλλά αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο ήδη η ΕΕ έχει αντιμετωπίσει του πολίτες της ΕΕ που βρίσκονται σε λίστες εμπλεκόμενων με την τρομοκρατία.

Σε μια τέτοια περίπτωση οι επιπτώσεις θα ήταν μεγάλες. Σε αντίθεση με τους Ρώσους ή Ουκρανούς που περιλαμβάνονται στην τρέχουσα «μαύρη λίστα» των κυρώσεων για την Κριμαία και την Ουκρανία, που δεν έχουν χρήματα στην Ευρώπη, ο Σαββίδης έχει σημαντική οικονομική παρουσία εντός, εφόσον η με βάση τη Ρωσία οικονομική του αυτοκρατορία έχει παραρτήματα σε 21 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου και της Πολωνίας όπως και της Γερμανίας και της Ελλάδας.

Θα ληφθούν μέτρα;

Το ρεπορτάζ του EUobserver υποστηρίζει ότι υπάρχουν προβλήματα στον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζονται αυτές οι κυρώσεις στην ΕΕ. Και αυτό γιατί η βασική ευθύνη για την εφαρμογή των κυρώσεων εναπόκειται στα ίδια τα κράτη-μέλη.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της ιστοσελίδας, ευρωπαίοι διπλωμάτες υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα ποτέ δεν έχει συζητήσει τη δραστηριότητα του Σαββίδη σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Όταν ρωτήθηκε από τοn EUobserver, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών υποστήριξε ότι «η Ελλάδα είναι προσηλωμένη σε μια διεθνή τάξη που να στηρίζεται στην τήρηση των κανόνων» και ότι «το υπουργείο Εξωτερικών έχει ενημερώσει όλες τις αρμόδιες ελληνικές αρχές για τις διεθνείς κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων των περιοριστικών μέτρων που έχουν αποφασιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση σχετικά με την Κριμαία. Επιπρόσθετα, οι ελληνικές τελωνειακές αρχές δήλωσαν στον EUobserver ότι «οι περιορισμοί και απαγορεύσεις στην εισαγωγές και εξαγωγές» σε σχέση με την Κριμαία, «έχουν πλήρη εφαρμογή στην Ελλάδα».

Όμως, έχει σημασία η παρατήρηση του ρεπορτάζ του EUobserver ότι τόσο το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών όσο και η πρεσβεία στην ΕΕ αρνήθηκαν να απαντήσουν ερωτήσεις για τους δεσμούς του Σαββίδη με την Κριμαία, ενώ αρνήθηκαν και την πρόσφορά του Euobserver να δουν τα ντοκουμέντα που αποδείκνυαν τη σχέση του Σαββίδη με τα σούπερ μάρκετ στην Κριμαία.

Όμως και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί έχουν αποφύγει να πάρουν πρωτοβουλίες. Σύμφωνα με τον EUobserver ένας ανώτερος ευρωπαίος αξιωματούχος, κοντά στον Ζοσέπ Μπορέλ, τον επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, είχε λάβει πληροφορίες για τους δεσμούς του Σαββίδη με την Κριμαία από τον Ιανουάριο από έναν ευρωπαίο πολίτη που είχε ζητήσει ανωνυμία. Σύμφωνα, με τον EUobserver αυτά περιλάμβαναν έναν σημαντικό πλούτο πληροφοριών  για τους δεσμούς του με την Κριμαία και το Ντονμπάς.

Κανονικά, το επιτελείο του Μπορέλ θα έπρεπε να είχε στείλει το υλικό στον Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βαλντίς Ντομπρόφσκις έχει μια ειδική ομάδα που ασχολείται με την τήρηση των κυρώσεων.

«Οποτεδήποτε η EEAS [η υπηρεσία εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ] πληροφορείται καταγγελίες για παραβιάσεις των κυρώσεων, μοιράζεται τις πληροφορίες με τις υπηρεσίες της Επιτροπής», δήλωσε ένας αξιωματούχος της Επιτροπής στον EUobserver.

Ωστόσο, το ρεπορτάζ αναφέρει ότι τέσσερις μήνες μετά τις πληροφορίες που έφτασαν στο επιτελείο του Μπορέλ, δεν έχουν στείλει τις πληροφορίες στην Επιτροπή, σύμφωνα με αξιωματούχο που εργάζεται για τον Ντομπρόφσκις. «Η Επιτροπή δεν γνωρίζει κάτι για τις αναφερόμενες καταγγελίες», δήλωσε στις 22 Απριλίου.

Η ιστοσελίδα υποστηρίζει ότι όπως και οι ελληνικές αρχές, έτσι και οι υπηρεσίες της ΕΕ αρνήθηκαν την προσφορά του EUobserver να δούν τους φακέλους για τα σούπερ μάρκετ στην Κριμαία.

Η ιστοσελίδα υποστηρίζει ότι τυπικά το γραφείο το Ντομπρόφσκις μπορεί ακόμη και να ξεκινήσει διαδικασίες για παραβίαση (infringement procedures) εναντίον κρατών-μελών που δεν εφαρμόζουν πλήρως τις κυρώσεις. Ωστόσο, αυτό δεν έχει γίνει ποτέ μέχρι τώρα. Ούτε καν έχει σταλεί ποτέ επιστολή που να επισημαίνει τέτοιο ζήτημα προς κράτος μέλος. Συνήθως, τα ζητήματα που αφορούν τη συμμόρφωση με κυρώσεις λύνονται πριν πάρουν επίσημη μορφή, υποστήριξε μια πηγή της Επιτροπής τον EUobserver.