Γιατί αντέχει το αντι-ΣΥΡΙΖΑ ρεύμα και ο Τσίπρας δεν σηκώνει κεφάλι

Κοινός τόπος: το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο καλά κρατεί. Ανατρέχοντας κάποιος στις καταβολές του, το εντοπίζει εκεί γύρω στη διαπραγμάτευση της πρώτη φορά Αριστεράς με τους δανειστές. Στην πορεία και κυρίως μετά το 2015, το όλο ρεύμα αναπτύχθηκε, εξελίχθηκε και έχει ακόμη και σήμερα ένα κύριο χαρακτηριστικό. Δεν εξασθένησε. Κορυφώσεις του θεωρούνται το δημοψήφισμα του 2015, η φορολογία και η απόσπαση του ΣΥΡΙΖΑ από τη μεσαία τάξη, το Μακεδονικό. Πολιτικοί επιστήμονες θεωρούν πως το όλο ρεύμα είχε και έχει ακόμη κάτι ιδιότυπο. Εχει και «δεξιό αντι-ΣΥΡΙΖΑ» και «αριστερό αντι-ΣΥΡΙΖΑ» πρόσημο. Τα δύο σκέλη του όξυναν την κριτική τους σε διαφορετικά σημεία και φάσεις. Για παράδειγμα, η κεντρώα κριτική στον ΣΥΡΙΖΑ οξύνθηκε κατά τη διαπραγμάτευση με την ΕΕ και με τον κίνδυνο να τεθεί η χώρα εκτός ευρωτροχιάς. Το ίδιο και όταν ο ΣΥΡΙΖΑ αποφάσισε να φορολογήσει πολύ τους μεσαίους – κάτι για το οποίο σήμερα γίνεται αυτοκριτική όλο και συχνότερα από την Κουμουνδούρου. Σήμερα, παρότι ο ΣΥΡΙΖΑ πλησιάζει τα δύο χρόνια στα έδρανα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, και τα δικά του επιτελεία εντοπίζουν πως το ρεύμα αποστροφής στα πεπραγμένα ή τα χαρακτηριστικά τους είναι παρόν.

Αλλοι πάλι αναλυτές θεωρούν πως ένα μέρος του αντι-ΣΥΡΙΖΑ μετώπου έχει εξασθενήσει. Κυρίως από την αριστερή του μεριά, λόγω και της διακυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη αλλά και της μη εναλλακτικής απ’ τα αριστερά στον ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί όμως το εν λόγω ρεύμα είναι εδώ; Μια ανάγνωση συνεκτική για τα εσωτερικά της Κουμουνδούρου απλώς βλέπει πίσω από αυτό τα ΜΜΕ και τη ρητορική τους. Μια πιο σύνθετη, που πάντως ακούγεται στο εσωτερικό του όλο και πυκνότερα, βρίσκει άλλες αιτίες. Για παράδειγμα, η διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μπαίνει στο στόχαστρο αυτής της κριτικής. Το ύφος της. Αλλά και μια σειρά τεχνικών που υιοθετήθηκαν και που ήταν ξένες προς την Αριστερά και την εξέθεσαν.

Η σχέση με τις ελίτ

Για παράδειγμα, όσα εκτυλίσσονται στην Προανακριτική με την υπόθεση του Χρήστου Καλογρίτσα αποτυπώνουν – σύμφωνα με μια πιο σκεπτικιστική ανάγνωση – πως και ο ΣΥΡΙΖΑ ακολούθησε την πεπατημένη στη σχέση του με τις ελίτ. Ο ΣΥΡΙΖΑ, για να το πούμε απλά, αποξενώθηκε τρεις φορές από τρία διαφορετικά κοινωνικά και πολιτικά στρώματα. Η πρώτη ήταν απ’ τα αριστερά, όταν δανείστηκε το πρόγραμμα διακυβέρνησης που πολεμούσε με το τρίτο Μνημόνιο. Η δεύτερη ήταν απ’ το Κέντρο. Οταν δεν έδειξε έγνοια για τα μεσαία στρώματα, όπως του καταμαρτυρούν.

Και απ’ τα δεξιά, όταν δρομολόγησε το Μακεδονικό με τη Συμφωνία των Πρεσπών. Το Μάτι, η Μάνδρα, το ύφος ήταν επιμέρους ρεύματα που όχι μόνον του στοίχισαν την εξουσία, αλλά έδωσαν τη δυνατότητα στον Μητσοτάκη – που ευφυώς εκμεταλλεύθηκε το εν λόγω ρεύμα και το επέτεινε με τη ρητορική του – να διαμορφώσει ένα κλίμα φθοράς με ένα παράλληλο και ευρύ ιδεολογικό ρεύμα κατά του Αλέξη Τσίπρα. Σήμερα, στη δημοσκοπική καθήλωση της αξιωματικής αντιπολίτευσης πολλοί βλέπουν το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο να διατηρείται στις πολιτικές προθέσεις του κοινού. Και να εξηγεί εν μέρει και τα συνεχή και αμετάβλητα αποτελέσματα των ερευνών που καταγράφουν σαφές και άνετο προβάδισμα της ΝΔ (και ως αντι-ΣΥΡΙΖΑ δεξαμενής).

Απ’ τη μεριά της Κουμουνδούρου εσχάτως το «διαβάζουν» ως μεγάλο εμπόδιο και έχουν οργανώσει μια νέα στρατηγική. Το εγχείρημα του αντι-ΝΔ ρεύματος. Εδώ βέβαια υπάρχει μία ακόμη δυσκολία. Η ύπαρξη για παράδειγμα ενός διμέτωπου του Κινήματος Αλλαγής δεν αφήνει χώρο στον ΣΥΡΙΖΑ να μονοπωλήσει την αντιδεξιά ρητορική του ή μάλλον να εμφανιστεί ως ο μοναδικός ταμιευτήρας της δυσαρέσκειας. Επίσης, μία ακόμη καταγραφή που γίνεται είναι πως ακόμη κι αν υπάρχει ένα παραδοσιακό αντιδεξιό ρεύμα στη χώρα, αυτό σήμερα περιορίζεται ως κοινωνική τάση, όχι ως πλειοψηφούσα, και δεν λαμβάνει πολιτικά χαρακτηριστικά προτίμησης στον ΣΥΡΙΖΑ ως πόλο. Εδώ ήταν η επιτυχία του Κυριάκου Μητσοτάκη. Επεισε πως είναι ο κυρίαρχος πόλος που θα μετακινούσε στα έδρανα της αντιπολίτευσης τον ΣΥΡΙΖΑ.

Αναζητείται η αυτοκριτική

Η σημερινή στρατηγική του Πρωθυπουργού που διατηρεί την ηγεμονία του στο Κέντρο είναι ανασχετική ενός πλειοψηφικού ρεύματος κόντρα σε αυτόν. Οι τωρινές διεργασίες του δε, να αλλάξει τα χαρακτηριστικά της ΝΔ, να εκσυγχρονίσει κι άλλο όψεις της διακυβέρνησης αλλά και ταυτόχρονα να μη διαρρήξει οριστικά τους δεσμούς του με τον λαϊκό πυρήνα της παράταξής του, προσθέτουν δυσκολίες στον Αλέξη Τσίπρα και τους συνεργάτες του για ανάταξη. Η αυτοκριτική, παρά το κείμενο του ΣΥΡΙΖΑ που έχει ψηφιστεί και είναι τολμηρό σε πλευρές του, αναζητείται ακόμη για έναν κόσμο, παράλληλα με το πειστικό σχέδιο που μοιάζει ακόμη μη πειστικό.