Πυρκαγιά: «Πνίγηκε» στους καπνούς η Αττική από τη μεγάλη φωτιά

Πρωτοφανή ατμοσφαιρική ρύπανση προκάλεσε στην Αττική η μεγάλη πυρκαγιά που έκαιγε επί τέσσερις ημέρες στην Κορινθία: έως και 15 φορές μεγαλύτερες συγκεντρώσεις λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων, σε σχέση με τα συνήθη επίπεδα, εντοπίστηκαν στην ατμόσφαιρα του Λεκανοπεδίου. Το Μαρούσι, τα Μελίσσια, οι Αχαρνές ήταν μερικές από τις πιο επιβαρυμένες περιοχές, ενώ σύμφωνα με τις μετρήσεις της Ομάδας Ατμοσφαιρικής Φυσικής και Χημείας του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΙΕΠΒΑ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ο καπνός κάλυπτε την Αττική σε ύψος έως και ενάμισι χιλιόμετρο από το έδαφος. Και όλα αυτά για παρατεταμένο χρονικό διάστημα: το πρώτο κύμα καπνού διήρκεσε περίπου τέσσερις ώρες μετά τα μεσάνυχτα της Τετάρτης, ενώ το δεύτερο, που εμφανίστηκε στις 12 το μεσημέρι της Πέμπτης, κράτησε την Αττική «όμηρο» των αιωρούμενων σωματιδίων  μέχρι τις έξι το απόγευμα.

Η Ομάδα του ΙΕΠΒΑ έχει εγκαταστήσει και αναπτύσσει διαρκώς ένα πυκνό δίκτυο σύγχρονων αισθητήρων, οι οποίοι καταγράφουν σε πραγματικό χρόνο τις ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις των αιωρούμενων σωματιδίων PM, δηλαδή των αερολυμάτων με διάμετρο μικρότερη των 2,5 μm. Τα σωματίδια PΜ2,5 λόγω της μικρής τους διαμέτρου διεισδύουν και εναποτίθενται βαθύτερα στον ανθρώπινο οργανισμό, με αποτέλεσμα να συνιστούν σοβαρή απειλή για την υγεία. Παρότι δεν έχει θεσπιστεί επίσημα βραχυπρόθεσμη οριακή τιμή – ημερήσια ή ωριαία -, χαμηλές θεωρούνται συγκεντρώσεις PΜ2,5 έως 10 μg/m3.

Ρύπανση

Κι όμως, από τις τέσσερις έως τις πέντε το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης οι μέσες ωριαίες συγκεντρώσεις PΜ2,5 ανήλθαν στα 152 μg/m3 στο Μαρούσι, στα 145 μg/m3 στα Μελίσσια, στα 132 μg/m³ στις Αχαρνές και στα 97 μg/m3 στο Χαλάνδρι. Επίσης, τιμές μεγαλύτερες από 75 μg/m3 που σηματοδοτούν εξαιρετικά κακή ποιότητα της ατμόσφαιρας κατεγράφησαν κατά τη διάρκεια της ημέρας σχεδόν σε όλο το Λεκανοπέδιο. Ενδεικτικά αναφέρονται οι περιοχές της Πετρούπολης, του Περιστερίου, του Μοσχάτου, του Ψυχικού και του Ζωγράφου. Οπως προκύπτει, τις πρώτες ώρες μετά την εκδήλωση της πυρκαγιάς τις μεγαλύτερες πιέσεις δέχτηκαν τα νότια προάστια, όπως η Γλυφάδα, όμως στη συνέχεια μεγαλύτερες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων εντοπίστηκαν στο κέντρο και ακολούθως στα βόρεια προάστια της Αθήνας.

«Πρόκειται για πολύ υψηλές τιμές και για μια εικόνα που δεν είναι συνήθης», λέει στα «ΝΕΑ» ο δρ Ευάγγελος Γερασόπουλος, διευθυντής Ερευνών στο Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος του ΕΑΑ. «Εχουμε καταγράψει αντίστοιχες συγκεντρώσεις σε επεισόδια αφρικανικής σκόνης, όμως τα είδη των μετρούμενων σωματιδίων δεν είναι συγκρίσιμα. Στην περίπτωση των δασικών πυρκαγιών, πρόκειται για μικρότερα και πιο τοξικά ανθρακούχα σωματίδια», εξηγεί. «Και είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι κάποιες ώρες της Πέμπτης, σχεδόν το 100% της αιθάλης που υπήρχε πάνω από την Αθήνα προερχόταν αποκλειστικά από την καύση βιομάζας και όχι από άλλες πηγές, όπως για παράδειγμα από εκπομπές οχημάτων».

Μετρήσεις

Το πόσο επικίνδυνη ήταν η έκθεση των κατοίκων της Αττικής σε αυτά θα μπορέσει να αξιολογηθεί από τους ειδικούς της Δημόσιας Υγείας βάσει του συνόλου των διαθέσιμων δεδομένων μέτρησης: από τις επίσημες μετρήσεις των σταθμών του υπουργείου Περιβάλλοντος και τις μετρήσεις του Δικτύου του Αστεροσκοπείου, το οποίο περιλαμβάνει 20 αισθητήρες PΜ2,5 στην Αττική και αρκετούς άλλους στην υπόλοιπη Ελλάδα. Οι αισθητήρες αυτοί βαθμονομούνται διαρκώς από την ομάδα Ατμοσφαιρικής Φυσικής και Χημείας του ΙΕΠΒΑ, ώστε να παρέχουν αξιόπιστα τη διακύμανση των σωματιδιακών επιπέδων. «Στόχευσή μας αποτελεί η δυνατότητα από κοινού σχεδιασμού με τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Υγείας, ώστε σε αντίστοιχα επεισόδια να διασφαλίζεται η άμεση και έγκαιρη ενημέρωση των αρμόδιων φορέων και του κοινού», συνεχίζει ο ίδιος.

Το δίκτυο του ΙΕΠΒΑ εντάσσεται στην εθνική ερευνητική υποδομή ΠΑΝΑΚΕΙΑ, μια προσπάθεια 20 επιστημονικών εργαστηρίων της Ελλάδας να θέσουν ενιαία κριτήρια στον τρόπο μέτρησης των επιπέδων ρύπανσης και χημικής σύστασης της ατμόσφαιρας στον ελλαδικό χώρο. Ενας από τους βασικούς στόχους είναι η μετάβαση στις έξυπνες πόλεις μέσω του συνδυασμού της παραδοσιακής έρευνας με τις νέες τεχνολογίες, υπό την επιστημονική διασφάλιση που εγγυάται το υψηλού επιπέδου επιστημονικό προσωπικό τους.