Κοροναϊός – Εστίαση: Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η έλλειψη εργαζομένων;

Καθώς τα πλουσιότερα κράτη του πλανήτη χαλαρώνουν σταδιακά τα μέτρα για την πανδημία, αναδύεται μια απροσδόκητη οικονομική πραγματικότητα: Αν και η ανεργία παραμένει στα ύψη, οι αγγελίες που αναζητούν εργαζόμενους παραμένουν αναπάντητες.

Η πρώτη αντίδραση των εργοδοτών – σε πολλές περιπτώσεις και των ΜΜΕ – είναι να κάνουν λόγο για «κουλτούρα επιδομάτων», εννοώντας ότι οι άνεργοι, (από)λαμβάνοντας τα διάφορα επιδόματα ειδικού σκοπού, προτιμούν την τεμπελιά από τη σκληρή εργασία.

Φυσικά, αν αντιμετωπίσουμε τους ανθρώπους βάσει του μοντέλου του homo economicus, είναι μάλλον παράλογο να αντιμετωπίζεται ως κατακριτέο το ενδεχόμενο οι εργαζόμενοι πράγματι να αρνούνται να εργαστούν ατελείωτες ώρες, εκτεθειμένοι στον κίνδυνο της πανδημίας, αλλά και στις «παρενέργειές» της, όπως είναι για παράδειγμα οι αρνητές του κοροναϊού που συχνά οι ίδιοι οι εργαζόμενοι καλούνται να βάλουν σε τάξη, ενώ παράλληλα εκτελούν τα υπόλοιπα καθήκοντά τους, για να κερδίσουν ελάχιστα επιπλέον χρήματα. Θα ήταν μια μάλλον ορθολογική απόφαση, έτσι δεν είναι;

Ωστόσο, φαίνεται πως η πραγματικότητα δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με ένα τέτοιο σενάριο, όπως τονίζει πρόσφατη ανάλυση του Economist.

Αυτή τη στιγμή, αναφέρει η οικονομική εφημερίδα, στις ΗΠΑ υπάρχουν 8 εκατ. κενές θέσεις εργασίας, ένας αριθμός άνευ προηγουμένου, ενώ και στη Βρετανία, οι παμπ δυσκολεύονται να βρουν εργαζόμενους. Στην Αυστραλία, οι κενές θέσεις έχουν ξεπεράσει τα επίπεδα προ πανδημίας κατά 40%, ενώ η ίδια εικόνα αρχίζει να παρατηρείται και στην Ευρώπη, καθώς η μια χώρα μετά την άλλη βγαίνει σταδιακά από το lockdown.

Στη χώρα μας η εικόνα δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη, όμως έχουν ήδη υπάρξει αναφορές για δυσκολίες εύρεσης εργαζομένων, ιδιαιτέρως στον κλάδο της εστίασης. Για παράδειγμα, ο σεφ Λευτέρης Λαζάρου, κατά τη συμμετοχή του σε πάνελ του Οικονομικού Φόρουμ Δελφών είχε δηλώσει ότι πολλοί εργαζόμενοι «έχουν επαναπαυθεί στην ενίσχυση», τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη για διεύρυνση της διάρκειας του ελληνικού τουρισμού.

Ορισμένοι αντιμετωπίζουν αυτή την έλλειψη εργαζομένων ως θετική εξέλιξη, που αποδεικνύει ότι το ανθρώπινο δυναμικό δεν μπορεί να αντικατασταθεί ακόμη από μηχανές, ενώ παράλληλα εξαναγκάζει τους εργοδότες στην αύξηση των παροχών προς τους υπαλλήλους τους.

Παραδείγματος χάριν, τα McDonald’s στις ΗΠΑ αυξάνουν τους μισθούς, ενώ οι παμπ της Αγγλίας δεν επιμένουν τόσο στην… πιστοποίηση των εργαζομένων τους. Δεν λείπουν, μάλιστα, και οι εταιρείες που πληρώνουν τους υποψήφιους για να εμφανιστούν για συνέντευξη.

Οι μισθοί στην Αμερική έχουν σημειώσει αύξηση της τάξης του 3%. Και όλα αυτά ακούγονται, ομολογουμένως, υπέροχα.

Στον αντίποδα, δεν λείπουν οι προειδοποιήσεις για αύξηση του πληθωρισμού και μετακύλιση της έλλειψης εργαζομένων σε ολόκληρη την οικονομία – με άλλα λόγια, για μείωση της παραγωγής, που θα μπορούσε να πάρει διαστάσεις ντόμινο συμπαρασύροντας πολλαπλούς κλάδους. Και φυσικά, οι επιχειρήσεις που έχουν ήδη πληγεί από την πανδημία, ενδέχεται να μην αντέξουν άλλο ένα χτύπημα.

Στον ανεπτυγμένο κόσμο, η μείωση των εργαζόμενων σε σχέση με την περίοδο πριν την πανδημία αγγίζει μέχρι και σήμερα τα 30 εκατ. άτομα.

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί, λοιπόν, αυτή η απροσδόκητη κρίση;

Ο Economist καταρρίπτει τη λύση της περικοπής των επιδομάτων ειδικού σκοπού, τονίζοντας ότι παρά την επιμονή του επιχειρηματικού κόσμου, τίποτα δεν αποδεικνύει ότι μια τέτοια κίνηση – που θα έσπρωχνε τεράστιες μερίδες των πληθυσμών στην ανέχεια – θα αποτελούσε και επαρκή αντιμετώπιση του προβλήματος, με τους ειδικούς να διαφωνούν κάθετα με μια τέτοια εξέλιξη.

Εξάλλου, υπάρχουν και σχετικά στοιχεία. Γιατί όσο λογικό και αν μοιάζει πως ένας εργαζόμενος που απασχολούνταν σε χειρωνακτική εργασία έναντι βασικού μισθού –κατά πάσα πιθανότητα κάνοντας και απλήρωτες υπερωρίες – θα προτιμούσε η σύμβασή του να παραμείνει σε αναστολή, η αφαίρεση της κρατικής ενίσχυσης από την εξίσωση δεν θα τον οδηγούσε απαραιτήτως στην επιστροφή του στην αγορά εργασίας.

Για παράδειγμα, η Αυστραλία διέκοψε το πρόγραμμα επιδομάτων της ήδη από τον Μάρτιο – όμως η έλλειψη εργαζομένων, αντί να αντιμετωπιστεί, επιδεινώθηκε περαιτέρω.

Δεδομένης, λοιπόν, της αβεβαιότητας, ο Economist θεωρεί ότι το πρώτο βήμα θα πρέπει να είναι η επιπλέον οικονομική ενίσχυση των πολιτών – ή μάλλον η ανακατεύθυνσή της, από την αναπλήρωση των χαμένων μισθών στην καταβολή επιδομάτων σε όσους επιστρέφουν σε θέσεις πλήρους απασχόλησης. Υπάρχουν μάλιστα στοιχεία από την Αριζόνα, την πολιτεία των ΗΠΑ που κατέβαλε $2.000 ανά εργαζόμενο για αυτό το σκοπό, που δείχνουν ότι κινήσεις τέτοιου είδους όντως φέρνουν αποτέλεσμα.

Και είναι προφανές ότι όσοι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων επιλέξουν να προχωρήσουν σε αύξηση των παροχών τους, θα είναι σε ευνοϊκή θέση στην αναζήτηση εργατικού δυναμικού σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους.

Στο κάτω-κάτω, όπως συμβαίνει και στις αντίστροφες συνθήκες, πρόκειται για ένα ζήτημα προσφοράς και ζήτησης.

Άλλη μια κίνηση που προτείνει ο Economist, είναι η υποδοχή περισσότερων μεταναστών από τις χώρες που αντιμετωπίζουν ελλείψεις. Όπως τονίζει, οι προσωρινοί έλεγχοι των συνόρων μπορεί να έβγαζαν νόημα στη συνθήκη της πανδημίας, όμως θα πρέπει να αρθούν αμέσως μόλις αυτό είναι εφικτό, καθώς εκτός των άλλων οδήγησαν σε συντριπτική μείωση των οικονομικών μεταναστών.

Σε πολλές περιπτώσεις, ιδίως σε κράτη που στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στους αλλοδαπούς εργαζόμενους και τα οποία έχουν εκτεταμένη τουριστική βιομηχανία, παρατηρείται, εξάλλου, ακόμη μεγαλύτερη έλλειψη προσωπικού.

Το τελευταίο μέτρο που προτείνει η οικονομική εφημερίδα, είναι η… υπομονή. Όπως εξηγεί, μεγάλη μερίδα των εργαζόμενων αποφεύγει την επιστροφή στην πλήρη απασχόληση, όχι λόγω τεμπελιάς, αλλά εξαιτίας του φόβου απέναντι στον κοροναϊό. Και αυτό πρόκειται να αλλάξει αρκετά σύντομα, τουλάχιστον στον ανεπτυγμένο κόσμο, όπου οι εμβολιασμοί προχωρούν με λιγότερο ή περισσότερο γοργούς ρυθμούς.

Ο παράγοντας αυτός αντανακλάται και στο γεγονός ότι τη στιγμή που ορισμένοι κλάδοι αντιμετωπίζουν τεράστιες δυσκολίες στην εύρεση εργαζομένων, άλλοι γνωρίζουν άνθιση, μια εξέλιξη μάλλον αναμενόμενη για μια περίοδο τόσο σημαντικών ανακατατάξεων.

Ο χρόνος και οι κατάλληλες πολιτικές θα δώσουν τέλος στο πρόβλημα, καταλήγει.