Πανελλαδικές 2021: Προτεινόμενο θέμα Νεοελληνικής Γλώσσας

Για την καλύτερη προετοιμασία των υποψηφίων ενόψει των Πανελλαδικών Εξετάσεων, το in.gr παρουσιάζει προτεινόμενα θέματα για τα υπό εξέταση μαθήματα.

Παρακάτω μπορείτε να δείτε προτεινόμενο θέμα για το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας Γενικής Παιδείας.

Προτεινόμενο θέμα

KEIMENO 1

Ζήτω η εφημερίδα

(1)Μέσα στη γενική και ορμητική συχνά κίνηση των πραγμάτων, παραδοσιακοί και κατεστημένοι τρόποι χάνουν τη δεσπόζουσα θέση τους και υποχωρούν σε δεύτερο και τρίτο πλάνο στη χαοτική αυτοσκηνοθεσία της σύγχρονης εποχής. Έτσι τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια δραματική υποχώρηση των έντυπων Μέσων, περιοδικών και εφημερίδων. Η εφημερίδα, είτε ως ειδησεογραφικό μέσο, είτε ως πολιτικό εργαλείο, είτε ως ιδεολογικό όργανο, δέσποζε μέχρι πριν λίγα χρόνια.

(2) Σήμερα η συνθήκη αυτή έχει ριζικά αλλάξει. Το διαδίκτυο ήρθε να επιταχύνει αυτή τη ριζική αλλαγή. Η κυριαρχία της τηλεόρασης είχε ανοίξει το δρόμο. Σήμερα η δυνατότητα που παρέχει σε όλους το διαδίκτυο να μιλήσουν και να εκφραστούν, έχει καταλυτικά διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα. Η πραγματικότητα αυτή χαρακτηρίζεται από το φευγαλέο της ανάρτησης, το ρευστό του σχολίου, τη συντομία του λόγου, την ανάγκη της λακωνικότητας στην έκφραση. Πρόκειται για μια νέα χρήση του λόγου και για μια νέα λειτουργία της γλώσσας.

(3)Μέσα σε ένα επικοινωνιακό περιβάλλον ταχύτητας και εντυπωσιασμού, η εφημερίδα από τη φύση της είναι υποχρεωμένη να υποστηρίξει στον αντίποδα αυτής της κατάστασης τον διαφορετικό και ιδιαίτερο εαυτό της. Στη σημερινή Ελλάδα, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, όπου η πολιτική είναι ζωντανή, παρατηρεί κανείς ότι οι εφημερίδες αποδοχής και κύρους είναι πηγές πνευματικού πλούτου, ενημέρωσης, τεκμηρίωσης και γνώσης. Σύνθετα κείμενα αναλυτικά, ποικίλα, συμπληρωματικά, αλληλοαντικρουόμενα, συντελούν στην κατανόηση ενός κόσμου, που δεν μπορεί η συνθετότητά του να χωρέσει ούτε και στον πιο εμπνευσμένο και ευρηματικό λόγο του «Twitter».

(4)Η μεγάλη συμβολή της εφημερίδας στην εποχή μας βρίσκεται στη «σκιά» των πραγμάτων. Παραγνωρισμένη η εφημερίδα, όπως άλλα σημαντικά, εξακολουθεί να είναι μια δύναμη ενόχλησης και κριτικής, όχι μόνο της εξουσίας, αλλά και της τρέχουσας στερεοτυπικής αντίληψης, του απλοποιημένου και ισοπεδωμένου κόσμου, που βρίσκει στο διαδίκτυο εύκολο τρόπο οικοδομής του ανορθολογικού, κατά προτίμηση, εαυτού του. Η εφημερίδα παραμένει, στη δημοκρατική ζώνη του σύγχρονου κόσμου, ο υπερασπιστής του ορθού λόγου, ο τόπος των επιχειρημάτων, η αρένα της κριτικής, το κύριο πεδίο καλλιέργειας του λόγου και της γλώσσας.

(5)Όσο οι λέξεις θα μπορούν, αναπτύσσοντας με πληρότητα το νόημά τους, να διεκδικούν την αυθεντική σημασία τους, τότε η εφημερίδα θα είναι η μόνη που θα διαταράσσει την πλήξη των βεβαιοτήτων. Και δίκαια οι άνθρωποι θα λένε: «ζήτω η εφημερίδα».

(Λευτέρης Κουσούλης, Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 15/11/2020. Διασκευή)

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Κεφάλαιο Ι

Αρχές Ιουλίου του 1975 γίνεται λόγος για την έκδοση μιας καινούργιας εφημερίδας, της Ελευθεροτυπίας, με διευθυντή τον Αλέκο Φιλιππόπουλο.

Η εφημερίδα έκανε «μπαμ» από το πρώτο φύλλο και έγινε ανάρπαστη με την εμφάνιση, τη ζωντάνια και τη μαχητικότητά της. Και πώς θα γινόταν διαφορετικά, αφού συνεργάζονταν μερικά από τα πιο τρανταχτά ονόματα της δημοσιογραφίας: Σπύρος Καρατζαφέρης, Κώστας Χαρδαβέλας, Φρέντυ Γερμανός, ΚΥΡ και άλλοι τακτικοί και έκτακτοι, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Βασίλης Βασιλικός, ο Βασίλης Φίλιας και ο Δημήτρης Ψαθάς. Και ήταν ευτυχία για εμένα να είμαι με αυτούς τους ανθρώπους τους οποίους έβλεπα με δέος και δεν είχα διανοηθεί ότι κάποτε θα βρισκόμουν μαζί τους στην ίδια εφημερίδα.

Ο Φιλιππόπουλος είχε ζητήσει ,και είχαν αποδεχθεί οι εκδότες, οι συντάκτες να μοιράζονται το 80% των κερδών της εφημερίδας. Δημιουργήθηκε και ένας συνεταιρισμός του οποίου μάλιστα κάποια στιγμή αργότερα βρέθηκα να είμαι γραμματέας , μολονότι έβρισκα εξωπραγματική τη διανομή ενός τέτοιου ποσοστού κερδών. Γιατί επιπλέον αυτό σήμαινε ότι η εφημερίδα δεν θα έκανε επενδύσεις, δεν θα αναπτυσσόταν, ενώ δεν διευκρινιζόταν και τι θα γινόταν σε περίπτωση χασούρας.

Υπήρχαν ,ωστόσο, κάποιες διαδικασίες πρωτοφανείς για ελληνική εφημερίδα. Όλοι οι συντάκτες ανήκαμε σε μία συντακτική επιτροπή ,στην οποία αποφασίζονταν τα της λειτουργίας της, και κυρίως η ελευθερία έκφρασης και η πολυφωνία. Η εφημερίδα ήταν τοποθετημένη από την αρχή στον λεγόμενο δημοκρατικό χώρο. Πραγματοποιούνταν εβδομαδιαίες συνελεύσεις και συζητήσεις . Οι συνελεύσεις οδήγησαν στη σύνταξη ενός καταστατικού ,που μάλλον ήταν περιττό, αφού η ελευθερία έκφρασης και η πολυφωνία είχαν κατακτηθεί αυτοδίκαια. Επομένως, οι συνελεύσεις αυτές με τον καιρό ατόνησαν.

(Δημήτρης Γκιώνης, ΕΤΣΙ ΚΙ ΑΛΛΙΩΣ… ,σελ. 125-130. Διασκευή. Εκδόσεις Καστανιώτη)

ΘΕΜΑ Α

Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά, σε 60-70 λέξεις, ποιος αρμόζει να είναι (αλλά και ποιος είναι) ο ρόλος της εφημερίδας στη σύγχρονη εποχή, σύμφωνα με το Κείμενο 1.

(Μονάδες 15)

ΘΕΜΑ Β

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τo Κείμενο 1 , τις ακόλουθες προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη «Σωστό» ή «Λάθος». Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στα κείμενα.

α. Η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από ασαφή αυτορρύθμιση.

β. Τα παλαιότερα χρόνια , η εφημερίδα διαδραμάτιζε πρωταγωνιστικό ρόλο.

γ. Η τηλεόραση πραγματοποίησε το πρώτο βήμα για την επικράτηση του διαδικτύου.

δ. Ο τρόπος χρήσης της γλώσσας στο διαδίκτυο χαρακτηρίζεται από ευρεία ανάπτυξη.

ε. Στη σύγχρονη εποχή, η εφημερίδα έχει λάβει την αποδοχή που της αρμόζει.

(Μονάδες 10)

Β2.α. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις εξής περιπτώσεις:

-«Twitter»

-«σκιά» των πραγμάτων

-«ζήτω η εφημερίδα»

(Μονάδες 6)

β. Να εντοπίσετε 6 λέξεις που εκφράζουν σχόλιο στις παραγράφους 4 και 5 του κειμένου 1

(Μονάδες 9)

Β3. Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο του κειμένου, να αναπτύξετε, σε 50-60 λέξεις, το νόημα της περιόδου: «Η μεγάλη συμβολή της εφημερίδας στην εποχή μας βρίσκεται στη ‘’σκιά’’ των πραγμάτων.»

(Μονάδες 15)

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. Σχετικά με το κείμενο 2, πώς θα χαρακτηρίζατε τη στάση του αφηγητή σχετικά με τα οικονομικά ζητήματα της εφημερίδας; Επίσης, να κρίνετε τον τρόπο λειτουργίας της εφημερίδας. Να απαντήσετε σε ένα κείμενο 100-200 λέξεων.

(Μονάδες 15)

ΘΕΜΑ Δ

Δ1. Σε ένα άρθρο 300-400 λέξεων, να αναπτύξετε με μορφές παρατηρείται προπαγάνδα από τα Μ.Μ.Ε. και ποια πρέπει να είναι τα γνωρίσματα ενός ολοκληρωμένου δημοσιογράφου.

(Μονάδες 30)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝOΜΕΝΟ ΘΕΜΑ

ΘΕΜΑ Α

Α1. Η εφημερίδα της σύγχρονης εποχής πρέπει να αντισταθεί στην παροδικότητα, την αβεβαιότητα και τη συρρίκνωση του λόγου της ηλεκτρονικής ενημέρωσης, ώστε να προασπιστεί την πληρότητα του λόγου και να διαδώσει την έγκυρη πληροφόρηση. Επιπλέον, η εφημερίδα, αντιτάσσεται στην εξουσία και στην επιδερμική προσέγγιση των καταστάσεων εκ μέρους του διαδικτύου και προωθεί τον δημοκρατικό λόγο, που δομείται στην εποικοδομητική αξιολόγηση και κλονίζει την ανία που προέρχεται από τις παραδεδομένες αντιλήψεις.

ΘΕΜΑ Β

Β1. α. Η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από ασαφή αυτορρύθμιση. : Σ (στη χαοτική αυτοσκηνοθεσία της σύγχρονης εποχής)

β. Τα παλαιότερα χρόνια, η εφημερίδα διαδραμάτιζε πρωταγωνιστικό ρόλο. : Σ (Η εφημερίδα, είτε ως ειδησεογραφικό μέσο, είτε ως πολιτικό εργαλείο, είτε ως ιδεολογικό όργανο, δέσποζε μέχρι πριν λίγα χρόνια)

γ. Η τηλεόραση πραγματοποίησε το πρώτο βήμα για την επικράτηση του διαδικτύου. : Σ (Το διαδίκτυο ήρθε να επιταχύνει αυτή τη ριζική αλλαγή. Η κυριαρχία της τηλεόρασης είχε ανοίξει το δρόμο.)

δ. Ο τρόπος χρήσης της γλώσσας στο διαδίκτυο χαρακτηρίζεται από ευρεία ανάπτυξη : Λ (η δυνατότητα που παρέχει σε όλους το διαδίκτυο να μιλήσουν και να εκφραστούν, έχει καταλυτικά διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα. Η πραγματικότητα αυτή χαρακτηρίζεται από το φευγαλέο της ανάρτησης, το ρευστό του σχολίου, τη συντομία του λόγου, την ανάγκη της λακωνικότητας στην έκφραση.)

ε. Στη σύγχρονη εποχή, η εφημερίδα έχει λάβει την αποδοχή που της αρμόζει.: Λ (Η μεγάλη συμβολή της εφημερίδας στην εποχή μας βρίσκεται στη «σκιά» των πραγμάτων. Παραγνωρισμένη η εφημερίδα)

Β2.α.

-«Twitter»: εντός των εισαγωγικών τίθεται τίτλος-ονομασία υπηρεσίας-εταιρείας.

-«σκιά» των πραγμάτων: εντός των εισαγωγικών τίθεται σχήμα λόγου.

-«ζήτω η εφημερίδα»: εντός των εισαγωγικών τίθεται ευθύς λόγος.

β.

1- μεγάλη συμβολή της εφημερίδας

2- Παραγνωρισμένη η εφημερίδα

3- τρέχουσας στερεοτυπικής αντίληψης

4- εύκολο τρόπο οικοδομής

5-είναι η μόνη που θα διαταράσσει την πλήξη των βεβαιοτήτων

6- δίκαια οι άνθρωποι θα λένε

Β3. Στη σύγχρονη εποχή, τα ηλεκτρονικά μέσα έχουν εξασφαλίσει την προτίμηση των δεκτών της ενημέρωσης, σε σύγκριση με αυτά της έντυπης μορφής. Κυρίαρχο μέσο έχει καταστεί το διαδίκτυο, που προσφέρει σε όλους την ευχέρεια να ομιλήσουν μέσω αυτού, με χαρακτηριστικά του την παροδικότητα, την ασάφεια και τον γλωσσικό περιορισμό. Συνεπώς, υποτιμάται ο πολύτιμος ρόλος της εφημερίδας.

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. Ο διευθυντής του έντυπου μέσου είχε εισηγηθεί στον εκδοτικό οίκο να διανέμεται στους δημοσιογράφους ένα ποσοστό της τάξης των 4/5 από τα έσοδα. Η πρότασή του αυτή εγκρίθηκε από τον εκδοτικό οίκο. Παρόλα αυτά, ο αφηγητής διαφώνησε με την πρόταση αυτή, διότι το ποσό ήταν υπέρμετρα ογκώδες, με συνέπεια να καταστεί στο μέλλον αδύνατη η πραγματοποίηση επενδύσεων εκ μέρους της εφημερίδας και κατ’ επέκταση η ανάπτυξή της. Παράλληλα, δεν είχε οριστεί τι θα συνέβαινε, αν υπήρχε οικονομική ζημία. Επομένως, ο αφηγητής σκέφτηκε με σύνεση για το οικονομικό μέλλον της επιχείρησης στην οποία εργαζόταν και δεν ενθουσιάστηκε από το ,αναμφίβολα, δελεαστικό παρόν της. (Ο Φιλιππόπουλος είχε ζητήσει … σε περίπτωση χασούρας.)

Ο τρόπος λειτουργίας της εφημερίδας ήταν πρωτοποριακός και χαρακτηρίζονταν από φιλελευθερισμό. Αυτό ισχύει, διότι οι δημοσιογράφοι συγκροτούσαν μια ομάδα που λάμβανε αποφάσεις σχετικά με τα ζητήματα λειτουργίας και επέτρεπε τον αδέσμευτο και προερχόμενο από πολλές πηγές λόγο. Επίσης, πολιτικώς η εφημερίδα ήταν δημοκρατικά προσκείμενη. Για να εξασφαλιστούν τα προαναφερθέντα, διεξάγοντα ανά εβδομάδα συγκεντρώσεις των συντακτών που επέφεραν τη σύνταξη μιας γραπτής συμφωνίας. (Υπήρχαν ,ωστόσο, κάποιες διαδικασίες πρωτοφανείς για ελληνική εφημερίδα. … Επομένως, οι συνελεύσεις αυτές με τον καιρό ατόνησαν.)

ΘΕΜΑ Δ

Δ1.

ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ ΤΩΝ Μ.Μ.Ε.:ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Αποτελεί γεγονός ότι τα Μέσα Ενημέρωσης διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην σύγχρονη εποχή, διαμορφώνοντας σε μεγάλο βαθμό την άποψη του ανθρώπου. Ωστόσο, σύμφωνα και με πρόσφατα γεγονότα, παρατηρείται ότι χρησιμοποιούνται και για να πραγματοποιηθεί προπαγάνδα, που εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ – Α΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Αρχικά, τα προβαλλόμενα γεγονότα δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και παραποιούνται, διότι δεν έχει διεξαχθεί ολοκληρωμένη έρευνα για αυτά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται η κριτική ικανότητα των δεκτών και η κατεύθυνσή τους σε συμπεράσματα που είναι εσφαλμένα. Επιπροσθέτως, πολλές παράνομες ενέργειες αποκρύπτονται ,διότι έχουν πραγματοποιηθεί από ισχυρά πρόσωπα και αν παρουσιαστούν, τα πρόσωπα αυτά θα χάσουν την ισχύ τους. Επομένως, προβάλλονται επουσιώδη ζητήματα, με σκοπό να αποσπαστεί η προσοχή των δεκτών της ενημέρωσης και να μην αντιδράσουν. Επιπλέον, τα Μέσα Ενημέρωσης προβάλλουν ως ορθές απόψεις ορισμένων πολιτικών προσώπων, επειδή τα υποστηρίζουν. Ωστόσο, οι συγκεκριμένες απόψεις

δεν είναι δημοκρατικές. Τα πρόσωπα αυτά παρουσιάζονται ότι υπηρετούν σημαντικές αξίες, τις οποίες διαστρεβλώνουν και ουσιαστικά, υπονομεύουν το πολίτευμα της δημοκρατίας. Επίσης, τα Μέσα Ενημέρωσης συχνά παρουσιάζουν τα γεγονότα με τρόπο που αποσκοπεί να διεγερθούν τα συναισθήματα των δεκτών της ενημέρωσης, ώστε να συμπεριφέρονται σύμφωνα με όσα τους προβάλλονται. Αυτό συμβαίνει, διότι συχνά οι δέκτες αποφασίζουν με βάση το συναίσθημά τους.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ: Παρόλα αυτά, ένας ολοκληρωμένος δημοσιογράφος αρμόζει να διαθέτει συγκεκριμένα γνωρίσματα.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ – B΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Ένας τρόπος είναι η παιδεία, που διαμορφώνει σημαντικά την ανθρώπινη προσωπικότητα, να επικεντρώνεται σε σημαντικά κοινωνικά ζητήματα. Με αυτόν τον τρόπο, οι άνθρωποι θα αναβαθμίσουν την κριτική τους ικανότητα και ,όταν παρατηρούν προπαγάνδα, θα στρέφονται εναντίον της. Εκτός αυτού, οι δημοσιογράφοι είναι ανάγκη να λάβουν ανθρωπιστική παιδεία, για να συνειδητοποιούν ότι η αξία της εντιμότητας είναι πολύτιμη. Επομένως, σε περίπτωση που τους προτείνεται να προπαγανδίσουν, όχι μόνο δεν θα υπακούν, αλλά αρμόζει να το καταγγέλλουν δημοσίως. Ακόμα, είναι αναγκαίο να ενισχυθεί το δημοκρατικό πολίτευμα , επειδή οι πολιτικοί του εκπρόσωποι εκφράζονται ειλικρινώς. Οι πολίτες, επομένως αξιολογούν αντικειμενικά τις απόψεις τους και κατευθύνονται προς εκείνες οι οποίες είναι ορθές και παρουσιάζονται από τα Μέσα Ενημέρωσης. Ακόμα, η Πολιτεία οφείλει να αναλάβει ενεργά τις ευθύνες της, επιβάλλοντας κυρώσεις στα Μέσα Ενημέρωσης που πραγματοποιούν προπαγάνδα. Αυτό θα έχει ως συνέπεια οι δέκτες της ενημέρωσης να απευθύνονται στα αρμόδια όργανα της Πολιτείας, όταν την παρατηρούν.

Συνοψίζοντας, η προπαγάνδα από τα Μέσα Ενημέρωσης λαμβάνει πολλές μορφές, αλλά υπάρχουν τρόποι αντίστασης των πολιτών προς αυτή. Επομένως, κρίνεται απαραίτητο να εφαρμοστούν οι τρόποι αυτοί, διότι θα επέλθει κοινωνική πρόοδος.

Ονοματεπώνυμο συντάκτη

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΑΒΡΙΛΗΣ

Με τη συνεργασία του φροντιστηρίου Ορόσημο Πειραιά