Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Περί της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας γλωσσών (Μέρος Β’)

γ. Αρμενικός

Παρά την αξιοσημείωτη διαλεκτική ποικιλία που παρουσιάζει, ο κλάδος αυτός αντιπροσωπεύεται κατ’ ουσίαν από μία μόνο γλώσσα, την αρμενική. Η εν λόγω γλώσσα, που μαρτυρείται από τον 5ο αιώνα μ.Χ., μιλιέται κατά κύριο λόγο στη Δημοκρατία της Αρμενίας και στην ανατολική Τουρκία.

δ. Κλάδος της Ανατολίας

Σε αυτόν τον κλάδο ανήκουν αρχαίες γλώσσες της Ανατολίας (νυν Τουρκίας) που διαπιστώθηκε ότι έχουν ινδοευρωπαϊκή προέλευση και χάθηκαν στο σύνολό τους στα τέλη της Ελληνιστικής Περιόδου. Η αρχαιότερη εξ αυτών είναι η παλαϊκή, που χάθηκε ήδη από το 18ο αιώνα π.Χ. Στις σημαντικότερες γλώσσες του κλάδου συγκαταλέγονται η χεττιτική (γι’ αυτήν υπάρχουν μαρτυρίες που χρονολογούνται από το 17ο έως το 13ο αιώνα π.Χ.), η λουβική (σύγχρονη της χεττιτικής, μιλιόταν όμως και στην 1η χιλιετία π.Χ.), η λυκική και η λυδική (αμφότερες μαρτυρούνται ήδη από τον 5ο αιώνα π.Χ.).

ε. Ελληνικός

Ξεχωριστός κλάδος της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας, η ελληνική, παρά τις ποικίλες διαλέκτους που παρουσίασε στο διάβα των αιώνων, παρέμεινε στην ουσία μία και μόνη γλώσσα. Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες της ελληνικής απαντούν σε κείμενα γραμμένα στη Γραμμική Β γραφή, ενώ αξιοπρόσεκτοι αρχαϊσμοί εμφανίζονται και στα μεταγενέστερα ομηρικά κείμενα.

στ. Αλβανικός

Γλώσσα-κλάδος της ινδοευρωπαϊκής με σκοτεινή προϊστορία και όψιμη εμφάνιση των πρώτων σχετικών μαρτυριών (μόλις από το 15ο αιώνα μ.Χ.), η αλβανική πιθανολογείται ότι σχετίζεται με κάποια αρχαία βαλκανική γλώσσα, όπως η ιλλυρική ή η θρακική. Τα γκέκικα και τα τόσκικα είναι οι δύο κύριες διάλεκτοι της αλβανικής.

ζ. Βαλτοσλαβικός

Δύο καλώς μαρτυρημένες υποομάδες, η βαλτική και η σλαβική, συγκροτούν τον έβδομο κατά σειρά παρουσιάσεως κύριο κλάδο της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας. Οι εν λόγω υποομάδες κατατάσσονται στον ίδιον κλάδο λόγω της ύπαρξης ορισμένων σημαντικών κοινών νεωτερισμών, προπάντων όσον αφορά τον τονισμό. Αρχαιότερος μαρτυρημένος εκπρόσωπος της βαλτικής υποομάδας είναι η χαμένη στις μέρες μας αρχαία πρωσική (οι σχετικές μαρτυρίες ανάγονται στο 14ο αιώνα μ.Χ.). Εξάλλου, άφθονα είναι τα διαθέσιμα τεκμήρια για τη λιθουανική και τη λετονική γλώσσα, που μαρτυρούνται από το 16ο αιώνα μ.Χ. και μιλιούνται έως σήμερα. Σε ό,τι έχει να κάνει πάλι με τη σλαβική υποομάδα, οι πρωιμότερες μαρτυρίες εξικνούνται χρονικώς στον 9ο αιώνα μ.Χ. (το παλαιότερο κείμενο που γνωρίζουμε είναι η μετάφραση της Βίβλου στη νότια σλαβική διάλεκτο, γνωστή και ως αρχαία εκκλησιαστική σλαβική, από τους θεσσαλονικείς αγίους Ισαποστόλους Κύριλλο και Μεθόδιο).

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Περί της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας γλωσσών (Μέρος Α’)