Κοντομαρί Χανίων: Η ανείπωτη συμφορά του 1941

Μετά τον τερματισμό των σκληρών συγκρούσεων που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης (20 Μαΐου-1η Ιουνίου 1941) και την κατάληψη της μεγαλονήσου από τους ναζί, τα γερμανικά στρατεύματα προέβησαν σε φοβερά αντίποινα εις βάρος του άμαχου πληθυσμού, εκτελώντας εκατοντάδες Κρητικούς.

Το πρώτο κρητικό χωριό στο οποίο εκδηλώθηκε με απίστευτη βαναυσότητα και απανθρωπιά η εκδικητική μανία των ναζί υπήρξε το Κοντομαρί Χανίων, νοτίως του Μάλεμε.

Ήταν απομεσήμερο Δευτέρας, 2 Ιουνίου 1941, όταν άνδρες του Γερμανικού Στρατού, με επικεφαλής τον υπολοχαγό Τρέμπες, έφθασαν στα πρώτα σπίτια του χωριού.

Οι Γερμανοί άρχισαν να ερευνούν κάθε σημείο του χωριού, προκειμένου να εντοπίσουν όσους ήταν ενδεχομένως κρυμμένοι, Έλληνες ή και άνδρες των Συμμάχων.

Στα χέρια τού επικεφαλής του γερμανικού αποσπάσματος βρέθηκε το ματωμένο χιτώνιο ενός γερμανού ανθυπολοχαγού, που είχε σκοτωθεί κοντά στο χωριό τις πρώτες ημέρες των μαχών.

Ο γερμανός αξιωματικός εξέτασε με προσοχή το χιτώνιο του συναδέλφου του, προκειμένου να διαπιστώσει εάν αυτός είχε δεχτεί σφαίρα ή τον είχαν σκοτώσει οι χωρικοί με κάποιο άλλο μέσο.

Στο μεταξύ, άνδρες και γυναικόπαιδα είχαν αρχίσει να οδηγούνται στο σημείο που είχαν επιλέξει οι Γερμανοί ως τόπο συγκέντρωσης, τον ελαιώνα στην άκρη του χωριού. Εκεί συγκεντρώθηκαν και όσοι βρίσκονταν στα χωράφια γύρω από το χωριό και θέριζαν.

Κανείς δεν μπορούσε να υποψιαστεί εκείνη τη στιγμή ότι οι ναζί θα δολοφονούσαν εν ψυχρώ αθώους πολίτες, κανείς δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι θα ξεκινούσαν την κατοχή της Κρήτης με ένα τέτοιο έγκλημα.

Οι πιο πολλοί νόμιζαν ότι θα τους πάρουν για αγγαρεία, να θάψουν τα ήδη σαπισμένα πτώματα των Γερμανών που είχαν σκοτωθεί στην περιοχή του χωριού κατά τις πρώτες ημέρες των εχθροπραξιών.

Οι Κοντομαριανοί άρχισαν να αντιλαμβάνονται το τι θα επακολουθούσε μόνο όταν οι Γερμανοί άρχισαν το ξεκαθάρισμα, απομακρύνοντας τους ηλικιωμένους, τις γυναίκες και τα παιδιά από το σημείο συγκέντρωσης.

Κάποιοι λεβέντες γέροντες, όπως ο Δρακομανώλης, αρνούνταν να αποχωρήσουν από τον τόπο της εκτέλεσης. Στέκονταν απέναντι από τους ναζί και τους κοίταζαν με αγέρωχο βλέμμα. Προτιμούσαν να είναι παρόντες την ώρα της συμφοράς, να αντικρίσουν κατάματα την οδυνηρή πραγματικότητα, το θάνατο των παιδιών τους.

Την ίδια στιγμή, παιδιά που είχαν καταλάβει ποια θα ήταν η μοίρα των πατεράδων τους ξεσπούσαν σε κλάματα. Οι τραγικές αυτές στιγμές θα έμεναν για πάντα βαθιά χαραγμένες στο μυαλό και στην ψυχή τους.

Οι Γερμανοί, από τη δική τους πλευρά, είχαν περικυκλώσει τους μελλοθάνατους Κοντομαριανούς και φρόντιζαν να ολοκληρώσουν τις προετοιμασίες για την εκτέλεση.

Ανάμεσα στους συγκεντρωμένους, που δεν έχασαν ούτε στιγμή την περηφάνια και την αξιοπρέπειά τους, ήταν και τρία αδέλφια: ο Αριστείδης, ο Μιχάλης και ο Χαράλαμπος Βλαζάκης.

Λίγο πριν κορυφωθεί το δράμα, κατόπιν διαταγής του Τρέμπες και υπό την απειλή των ναζιστικών όπλων, οι γέροντες και τα γυναικόπαιδα απομακρύνθηκαν από τον τόπο της εκτέλεσης: «Μας ρίξανε στα πόδια και πηγαίναμε απάνω. Ύστερα δα και φύγαμε εμείς, ακούσαμε που τσι θερίζανε και τσι σκοτώσανε. Κι εμείς κοντοσταθήκαμε και κάναμε το σταυρό μας».

Γύρω στις δυόμισι το μεσημέρι οι συγκεντρωμένοι Κοντομαριανοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις γερμανικές κάννες, με τους άνδρες του εκτελεστικού αποσπάσματος.

«Επί σκοπόν!» ακούστηκε, κι αμέσως μετά οι άνδρες του άσπλαχνου και ανάλγητου Τρέμπες άνοιξαν πυρ και θέρισαν τους άμοιρους Κοντομαριανούς. Όλα είχαν τελειώσει. Είκοσι πέντε άψυχα σώματα κείτονταν καταγής, ανάμεσα στις ελιές, το ένα δίπλα στο άλλο.

Ο μοναδικός επιζήσας ήταν ο Γιώργος Γαλάνης. Την ώρα που οι Γερμανοί άρχισαν να πυροβολούν, εκείνος έτρεξε προς το γειτονικό αθέριστο χωράφι και κατάφερε να κρατηθεί στη ζωή παρά το διαμπερές τραύμα στο στήθος του.

Τον επίλογο της ανείπωτης τραγωδίας στο Κοντομαρί έγραψε ένας γερμανός αξιωματικός, που στάθηκε πάνω από τα σώματα των εκτελεσθέντων και τους έδωσε τη χαριστική βολή με έναν πυροβολισμό στο κεφάλι.

*Στην κεντρική φωτογραφία του παρόντος άρθρου, η κρητική λεβεντιά, το αγέρωχο βλέμμα των ηλικιωμένων Κοντομαριανών.