«Κάθε πόλη και σχολή»

Επανήλθε στη δημόσια συζήτηση η προσπάθεια να παρουσιαστεί η λειτουργία πανεπιστημιακών τμημάτων σε επαρχιακές πόλεις ως μια κατά βάση ανορθολογική πρακτική, που προσπάθησε να ικανοποιήσει κοντόθωρες επιδιώξεις τοπικών κοινωνιών (και πολιτευτών), έτσι ώστε ο αναγκαίος εξορθολογισμός της ανώτατης εκπαίδευσης να περνά μέσα από το κλείσιμο των τμημάτων αυτών.

Φοβάμαι ότι συχνά τέτοιες τοποθετήσεις δεν αποτυπώνουν τόσο τη διαπίστωση υπαρκτών προβλημάτων, όσο μια γενικότερη επιφύλαξη απέναντι στην αποκέντρωση της ανώτατης εκπαίδευσης, μια αντίληψη ότι αυτή αφορά κυρίως τα μεγάλα μητροπολιτικά αστικά κέντρα. Αυτό απλώς αποτυπώνει άγνοια του τι σημαίνουν τα πανεπιστημιακά τμήματα σε επαρχιακές πόλεις, υποτιμά το διδακτικό και ερευνητικό έργο που γίνεται σε αυτά και κυρίως προσπερνά την ιδιαίτερη συμβολή που έχουν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής σε αυτές τις περιοχές. Και μιλώ για άγνοια, γιατί έχοντας διδάξει σε περιφερειακό πανεπιστήμιο μπορώ να έχω μια εμπειρία από πρώτο χέρι για αυτή τη συμβολή, που προφανώς και δεν περιορίζεται σε «ενοίκια και σουβλάκια», για να χρησιμοποιήσω έναν άλλο «κοινό τόπο» που επανέρχεται στις σχετικές συζητήσεις.

Δεν θέλω να παραβλέψω τα υπαρκτά προβλήματα που υπήρξαν στον σχεδιασμό, το διαχρονικό πρόβλημα της υποστελέχωσης (που παροξύνθηκε συνολικά στην ανώτατη εκπαίδευση στη δεκαετία της μεγάλης λιτότητας) ή το γεγονός ότι για πολλά χρόνια κυβερνήσεις προτιμούσαν να προσφέρουν αθρόες μετεγγραφές αντί για φοιτητικές εστίες και δωρεάν σίτιση. Γνωρίζω ακόμη ότι κοντόθωρες οπτικές υπήρξαν συχνά και από μερίδες των «τοπικών κοινωνιών». Ομως, επιμένω ότι ο συνολικός απολογισμός είναι ιδιαιτέρως θετικός και μετρήσιμος σε πραγματικό ερευνητικό, ακαδημαϊκό και κοινωνικό έργο, που συχνά δεν φτάνει στη δημοσιότητα.

Την ίδια στιγμή, η ιδέα ότι μπορούμε να έχουμε ακαδημαϊκές μονάδες σε επαρχιακές πόλεις, ικανές να λειτουργούν ως πόλοι γνώσης και καινοτομίας και να φέρνουν μια συνολικότερη αναζωογόνηση, διαμορφώνοντας έτσι μια δυναμική όχι μόνο οικονομική αλλά και πολιτιστική παραμένει παραπάνω από επίκαιρη, εάν η αποκέντρωση και η περιφερειακή ανάπτυξη παραμένουν προτεραιότητες.