Τι ισχύει για την προστασία των ζώων

Από τα υψηλότερα πρότυπα καλής μεταχείρισης των ζώων στον κόσμο διαθέτει η ευρωπαϊκή νομοθεσία. Τα τελευταία 40 χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση συνηγορεί υπέρ της ανάληψης δράσης για την καλύτερη προστασία των ζώων, έχοντας τοποθετηθεί ως παγκόσμιος ηγέτης και διαθέτοντας ορισμένα από τα καλύτερα πρότυπα καλής μεταχείρισης των ζώων στον κόσμο. Οι κανόνες της ΕΕ έχουν επίσης συμβάλλει θετικά στη βελτίωση της ποιότητας της νομοθεσίας τρίτων χωρών. Αφορούν κυρίως τα ζώα εκτροφής αλλά και τα άγρια ζώα, τα ζώα εργαστηρίου και συντροφιάς.

Η Ένωση και τα κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν πλήρως υπόψη τους τις απαιτήσεις καλής διαβίωσης των ζώων ως ευαίσθητων όντων

Η προστασία των ζώων εκτροφής

Οι πρώτοι κανόνες προστασίας των ζώων εκτροφής ανάγονται στη δεκαετία του ’70. Η οδηγία του 1998 σχετικά με την προστασία των ζώων στα εκτροφεία θέσπισε γενικά πρότυπα για την προστασία όλων των ζώων που εκτρέφονται ή κατέχονται για την παραγωγή τροφίμων, ερίου, δέρματος ή γούνας ή για άλλους σκοπούς γεωργικής εκμετάλλευσης – συμπεριλαμβανομένων των ψαριών, των ερπετών και των αμφίβιων – και βασίζεται στην Ευρωπαϊκή σύµβαση για την προστασία των ζώων στις µονάδες εκτροφής του 1978.

Οι κανόνες για την προστασία των ζώων βασίζονται στις εξής πέντε ελευθερίες:

• την απαλλαγή από την πείνα και τη δίψα
• την απαλλαγή από τις καταπονήσεις
• την απαλλαγή από τους πόνους, τους τραυματισμούς και τις νόσου
• το δικαίωμα έκφρασης φυσιολογικής συμπεριφοράς
• την απαλλαγή από το φόβο και την ψυχική ταλαιπωρία

Οι κανόνες της ΕΕ για την προστασία των ζώων κατά τη μεταφορά εγκρίθηκαν το 2004. Ωστόσο, σε ψήφισμα που υιοθετήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 2019, το Κοινοβούλιο ζήτησε αυστηρότερους ελέγχους και κυρώσεις, αλλά και μεταφορές μικρότερης διάρκειας.

Στις 19 Ιουνίου, οι ευρωβουλευτές συγκρότησαν μια επιτροπή έρευνας προκειμένου να εξερευνήσουν εικαζόμενες παραβιάσεις στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανόνων για την προστασία των ζώων κατά τη μεταφορά τους εντός και εκτός της ΕΕ.

Άλλοι κανόνες της ΕΕ προβλέπουν πρότυπα καλής μεταχείρισης για ζώα εκτροφής κατά τη σφαγή και τη θανάτωσή τους, αλλά και συνθήκες αναπαραγωγής συγκεκριμένων κατηγοριών ζώων όπως είναι οι μόσχοι, οι χοίροι και οι ωοτόκες όρνιθες.

Τον Οκτώβριο του 2018, οι ευρωβουλευτές ψήφισαν νέους κανόνες για τον περιορισμό της χρήσης αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία. Σύμφωνα με τους συγκεκριμένους κανόνες, τα κτηνιατρικά φάρμακα δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για να αντικαθιστούν τις κακές συνθήκες της κτηνοτροφίας, ούτε για την ταχύτερη ανάπτυξη των ζώων.

Η Επιτροπή εξετάζει, επί του παρόντος, όλες τις νομοθετικές διατάξεις της ΕΕ σχετικά με την προστασία των ζώων εκτροφής, σύμφωνα με την παρουσίαση της νέας στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» για ένα πιο βιώσιμο σύστημα τροφίμων.

Προστασία των άγριων ζώων

Τα 500 άγρια πτηνά που ζουν εκ φύσεως σε άγρια κατάσταση στο ευρωπαϊκό έδαφος των κρατών μελών προστατεύονται από την οδηγία για τα πτηνά, ενώ η οδηγία για τους οικοτόπους στοχεύει να διασφαλίσει τη διατήρηση σπανίων, απειλούμενων με εξαφάνιση, ή ενδημικών ειδών ζώων και των χαρακτηριστικών των τύπων οικοτόπων.

Η πρωτοβουλία της ΕΕ για τους επικονιαστές ξεκίνησε το 2018 για την αντιμετώπιση της μείωσης του πληθυσμού των άγριων επικονιαστών, ειδικά των μελισσών. Το Κοινοβούλιο ζητάει, ωστόσο, την περαιτέρω μείωση των φυτοφαρμάκων και περισσότερα κονδύλια για την αποτελεσματικότερη διερεύνηση των αιτιών του προβλήματος και την παρακολούθηση του πληθυσμού επικονιαστών στην ΕΕ. Σε έκθεση που υιοθετήθηκε τον Ιανουάριο του 2018, το Κοινοβούλιο είχε ήδη τονίσει την ανάγκη καλύτερης προστασίας των τοπικών ποικιλίων μελισσών.

Οι φάλαινες και τα δελφίνια προστατεύονται από συλλήψεις και θανατώσεις στα ύδατα της ΕΕ. Επιπλέον, η ΕΕ υπερασπιζόταν πάντα την πλήρη εφαρμογή μορατόριουμ για την εμπορική φαλαινοθηρία που ισχύει από το 1986.

Ένας κανονισμός της ΕΕ απαγορεύει το εμπόριο προϊόντων φώκιας

Υπάρχουν, επίσης, κανόνες σχετικά με τις μεθόδους παγίδευσης, που απαγορεύουν τη χρήση παγίδων με σιαγόνες για την παγίδευση αγρίων ζώων στην ΕΕ και θέτουν πρότυπα μη βάναυσης παγίδευσης.

Η ΕΕ εφαρμόζει και υπερβαίνει τους κανόνες που περιέχονται στη Σύμβαση για το διεθνές εμπόριο των απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών (CITES) μέσω των κανονισμών για το εμπόριο άγριων φυτών και ζώων για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να απειληθεί ένα αποδημητικό είδος.

Τον Μάϊο του 2020, η Επιτροπή παρουσίασε μία νέα φιλόδοξη στρατηγική βιοποικιλότητας ως μέρος της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ.

Ζωολογικοί κήποι

Οι κανόνες της ΕΕ για τη διατήρηση άγριων ζώων στους ζωολογικούς κήπους στοχεύουν στην ενίσχυση του ρόλου τους στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και θέτουν πρότυπα για τα μέτρα προστασίας, συμπεριλαμβανομένης της κατάλληλης στέγασης των ζώων.

Πειράματα σε ζώα για επιστημονικούς σκοπούς

Η ΕΕ έχει δημιουργήσει ένα νομικό πλαίσιο σχετικά με τις μελέτες σε ζώα για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων, τις φυσιολογικές μελέτες και τις δοκιμές χημικών ουσιών ή πρόσθετων τροφίμων. Οι κανόνες βασίζονται στις εξής αρχές:

• αντικατάσταση (προώθηση της μεγαλύτερης χρήσης εναλλακτικών μεθόδων)
• μείωση (χρησιμοποίηση λιγότερων ζώων για τον ίδιο σκοπό)
• βελτίωση (μείωση της οδύνης και της ταλαιπωρίας)

Οι δοκιμές καλλυντικών σε ζώα και η εμπορία καλλυντικών που περιέχουν συστατικά που έχουν δοκιμαστεί σε ζώα έχουν ήδη απαγορευτεί στην ΕΕ. Σε ψήφισμα που εγκρ΄λιθηκε το 2018, το Κοινοβούλιο ζήτησε να γίνει το ίδιο και στον υπόλοιπο κόσμο.

Προστασία των ζώων συντροφιάς

Σε ψήφισμα που ενέκριναν στις 12 Φεβρουαρίου 2020, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν ένα πανευρωπαϊκό σχέδιο δράσης με αυστηρότερες κυρώσεις και την υποχρεωτική καταχώρηση των ζώων συντροφιάς, με στόχο να περιοριστεί το παράνομο εμπόριο των ζώων.

Ανταποκρινόμενη στις ανησυχίες των καταναλωτών, που θεωρούν τα κατοικίδια ζώα ως μέλη της οικογένειάς τους, η ΕΕ έχει θεσπίσει νομοθεσία για την απαγόρευση της παραγωγής και της εμπορίας γούνας γάτας και σκύλου από το 2008, αλλά και της χρήσης της γούνας τους ή προϊόντων που περιέχουν τέτοια γούνα.

Χάρη την εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με τις μετακινήσεις με ζώα συντροφιάς, οι πολίτες της ΕΕ μπορούν να ταξιδεύουν εντός της ΕΕ χωρίς να πρέπει να αποχωρίζονται τα κατοικίδιά τους. Επιβάλλεται μόνο η κατοχή διαβατηρίου ζώων συντροφιάς ή πιστοποιητικού υγείας για την μεταφορά σκύλων, γατών και νυφίτσων, με ορισμένες εξαιρέσεις.