Παλαιοί και νεότεροι διπλωμάτες θεωρούν ότι το ταξίδι έχει τορπιλιστεί εκ των προτέρων: Εάν ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου σχεδίαζε μια επίσκεψη στην Αθήνα με ουσία, η επιλογή να ξεκινήσει από τη Θράκη αποτελεί μια λάθος κίνηση. Ακόμη κι αν στην ακριτική γραμμή αποφευχθούν προκλητικές ενέργειες που να ναρκοθετήσουν και τις συζητήσεις στο Μέγαρο Μαξίμου και το νεοκλασικό της Βασιλίσσης Σοφίας.

Η επιλογή θα ήταν εσφαλμένη ακόμη κι αν το «ιδιωτικό» ταξίδι στη Θράκη ακολουθούσε – όπως είχε προτείνει η ελληνική πλευρά. Πρωτίστως επειδή θα επιβεβαίωνε ότι ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών βρέθηκε στην ελληνική πρωτεύουσα για το θεαθήναι – μόνο για επίδειξη, για προβολή, για τα μάτια του κόσμου και όχι για ουσιαστικούς λόγους, κατά την ετυμολογία της φράσης. Για τα μάτια του τουρκικού κοινού, αλλά και για τα μάτια των Ευρωπαίων που περιμένουν από την Αγκυρα να αποδείξει ότι αποδέχεται τον δικό τους αξιακό και πολιτισμικό κώδικα.

Ο σχεδιασμός του ταξιδιού αναγκάζει εκ νέου την Αθήνα και την ελληνική διπλωματία να κρατούν μικρό καλάθι και να μην επενδύει στη νέα συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών. Ενδεχομένως να διαφωνήσουν και πάλι ζωηρά μπροστά στις κάμερες για να ισοφαριστεί και ο αγώνας που δόθηκε πριν από μερικές εβδομάδες στην Αγκυρα ή να προετοιμάσουν μια συνάντηση υψηλότερου επιπέδου προσεχώς στις Βρυξέλλες – αλλά και πάλι με μειωμένες προσδοκίες για κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα. Το κέρδος από τις διαδοχικές κατ’ ιδίαν επαφές του τελευταίου τριμήνου ίσως να είναι ένα καλοκαιρινό μορατόριουμ στο Αιγαίο, που δεν το λες και λίγο ύστερα από όσα προηγήθηκαν τα τρία προηγούμενα καλοκαίρια και σε μια περίοδο που και δύο χώρες περιμένουν ανάσες από μια μαζικότερη τουριστική σεζόν. Αλλά για τα βασικά ζητήματα που συνδέονται με τα ελληνοτουρκικά, είναι αμφίβολο εάν τα πράγματα μπορούν πραγματικά να προχωρήσουν.

Με μια πρόσκληση στον Τσαβούσογλου να βρεθεί για ένα διήμερο στα Χανιά, η οποία παρέμενε ανοικτή έως την τελευταία στιγμή, η ελληνική πλευρά δεν το έβλεπε έτσι. Σε Μαξίμου και ΥΠΕΞ, έστω και υπήρχε κι από την πλευρά τους ένας παράλληλος επικοινωνιακός σχεδιασμός, από την Κρήτη θα μπορούσε να δοθεί όντως ένα μήνυμα για μια αλλαγή πλεύσης στις διμερείς σχέσεις που θα μπορούσε να διαμορφώσει προσεχώς νέα δεδομένα.

Η ερμηνεία ότι η πρόσκληση για συναντήσεις στα Χανιά απλώς διευκόλυνε τον Κυριάκο Μητσοτάκη, επειδή θα βρισκόταν το ίδιο Σαββατοκύριακο στα πατρογονικά εδάφη, παρακάμπτει έναν σχεδιασμό που απέβλεπε όντως σε αλλαγή σελίδας. Δίπλα στον τάφο του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο Πρωθυπουργός ευελπιστούσε ότι συμβολικά θα μπορούσε να υπάρξει μια νέα αφετηρία.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, άλλωστε, ήταν εκείνος που είχε διαγράψει το κλίμα της εποχής του, υπογράφοντας στις 30 Οκτωβρίου του 1930 με τον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ το ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας, το οποίο καθόριζε επί δεκαετίες τις διμερείς σχέσεις. Μια βασική ρήτρα της συμφωνίας προέβλεπε ότι κάθε πλευρά αναλαμβάνει την υποχρέωση να απόσχει από οποιαδήποτε πολιτική ή οικονομική συνεννόηση που θα στρεφόταν εναντίον της άλλης. Βενιζέλος και Ατατούρκ είχαν εννέα δεκαετίες πριν διαβλέψει ότι στο Αιγαίο θα ήταν εκατέρωθεν επωφελές να αποφευχθούν θερμά καλοκαίρια και χειμώνες. Εάν ο Τσαβούσογλου ήθελε να αναζητήσει τα βήματα του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη, θα μπορούσε να τα βρει εξίσου εύκολα και στην Κρήτη, με τη συνδρομή του Ελευθέριου Βενιζέλου. Αυτό, βέβαια, προϋποθέτει ότι η Αγκυρα θα έπρεπε να ξαναρχίσει να βλέπει την ελληνοτουρκική προσέγγιση μέσα από ένα ευρωπαϊκό πρίσμα.

Είναι η οπτική που διαγράφει μια σειρά από κινήσεις της Τουρκίας, οι οποίες ενισχύουν την ισλαμική ατζέντα της κυβέρνησης Ερντογάν – που, επίσης για συμβολικούς λόγους, κορυφώθηκε με τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί.

Προφανώς αυτό διέγνωσε και ο Τσαβούσογλου, εμμένοντας τελικά σε ένα πρόγραμμα επίσκεψης που μπορεί να δυναμιτίσει κάθε προσπάθεια επαναπροσέγγισης. Αλλά είναι αυτή η συνταγή που απομακρύνει πλέον πολλούς από την Τουρκία, διαμορφώνοντας νέα δεδομένα γενικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, αρχίζουν να κρατούν τις δικές τους αποστάσεις από τη συνταγή Ερντογάν, εκτιμώντας ότι όσα τους προσέφερε επί χρόνια η γεωστρατηγική θέση της Τουρκίας θα μπορούσε να τα προσφέρει και η Κρήτη.

Είναι ένα σήμα που επίσης θα μπορούσε να καταγράψει ο Τσαβούσογλου από τα Χανιά, έχοντας πανοραμική θέα στην επεκτεινόμενη βάση της Σούδας – με εξοπλισμό που μεταφέρεται και από το Ιντζιρλίκ.

Headlines