Τέχνη και ψηφιακή ελεημοσύνη

Εκατοντάδες χρόνια πριν, οι καλλιτέχνες της μουσικής έβγαζαν το μεροκάματό τους από τις ζωντανές εμφανίσεις τους και από τις κατά παραγγελία μουσικές τους συνθέσεις.

Από τα τέλη του 19^ου αιώνα και μετά, στηρίχθηκαν αρκετά από την επανάσταση της δισκογραφίας που όμως εδώ και κάμποσα χρόνια κατατροπώθηκε από μια νέα επανάσταση, του διαδικτύου.

Όταν πια έγινε ξεκάθαρο ότι το internet (και το νόμιμο και το πειρατικό) θα αποτελούσε την οριστική καταδίκη της δισκογραφίας, οι καλλιτέχνες προσπάθησαν να βρουν τρόπους να υπάρξουν μέσα στον ψηφιακό κόσμο, ενώ μεγάλες μουσικές πλατφόρμες, όπως για παράδειγμα το Spotify, έσπευσαν να υποσχεθούν ότι όχι μόνο θα εξασφάλιζαν σε αυτούς τον «χώρο» αλλά και τα έσοδα.

Οι καλλιτέχνες «τσίμπησαν» και μπήκαν στις πλατφόρμες αυτές, ενώ εκατομμύρια μουσικόφιλοι τους ακολούθησαν, έχοντας την ψευδαίσθηση ότι ακούγοντας μουσική από εκεί, και όχι από πειρατικά «κατεβασμένα» tracks, θα στήριζαν οικονομικά τους αγαπημένους τους δημιουργούς και εκτελεστές.

Η πραγματικότητα όμως, μοιάζει να είναι λίγο διαφορετική. Το ποσό που εισπράττει ένας καλλιτέχνης είναι περίπου 0,003 ως 0,005 δολάρια για κάθε φορά που κάποιος από εμάς πατάει το play σε κάποιο από τα τραγούδια του. Άρα για να εισπράξει 3 ως 5 δολάρια πρέπει το κομμάτι του να παιχτεί 1.000 φορές.

Υπάρχει όμως και κάτι πιο ανησυχητικό: η σχετικά νέα τακτική που ακολουθούν όλο και περισσότερες ψηφιακές πλατφόρμες, την οποία αν θέλαμε να είμαστε ακριβείς θα ονομάζαμε «ψηφιακή ελεημοσύνη».

Όπως αναφέρει ο John Ηarris της εφημερίδας Guardian, το Spotify, εδώ και έναν χρόνο, ως μέτρο ενίσχυσης λόγω της πανδημίας έχει προσθέσει την υπηρεσία Artist Fundraising Pick, μέσω της οποίας οι καλλιτέχνες μπορούν να λάβουν οικονομική ενίσχυση απευθείας από το κοινό τους.

Το ΥουTube, δίπλα από το like και το share θα προσθέσει την επιλογή APPLAUD, με την οποία θα μπορείς να στέλνεις χρήματα στους δημιουργούς του βίντεο που παρακολουθείς.

Το Twitter κράτησε ακόμα λιγότερα προσχήματα, ονομάζοντας μια αντίστοιχη υπηρεσία για «δημιουργούς, δημοσιογράφους, ειδικούς και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς» ως  «tip jar», δηλαδή «το βάζο για φιλοδωρήματα».

Όσο μελό και αν ακούγεται, αυτό ακριβώς συμβαίνει: Οι μεγάλοι «παίχτες» του internet αν και κερδίζουν δισεκατομμύρια δολάρια από τη μουσική, τις ιδέες και τις απόψεις εκατοντάδων χιλιάδων δημιουργών,  στην συντριπτική πλειοψηφία αυτών δεν προσφέρουν τίποτε άλλο από το ξεροκόμματο ενός ψηφιακού «ό,τι προαιρεισθέ» φιλοδωρήματος το οποίο μάλιστα δεν προέρχεται καν από τα ταμεία των ψηφιακών κολοσσών, αλλά από το κοινό.

Υπάρχουν βέβαια και οι καλοπληρωμένοι του ίντερνετ. Αυτοί συχνάζουν περισσότερο στις πλατφόρμες του Snapchat και του ΤikTok και ασκούν άλλες τέχνες, όπως π.χ. την τέχνη του να ανοίγεις ένα κουτί και να παρουσιάζεις μια νέα πρέσα για τα μαλλιά, την τέχνη του να κάνεις μπουκάλια με ανθρακούχα αναψυκτικά να εκρήγνυνται ή την τέχνη του να κινηματογραφείς ένα γατί που γυρνάει πόμολα ή του να ασχολείσαι με καθημερινά πράγματα, όπως το να τηγανίζεις ένα κοτόπουλο, και για κάποιο λόγο να θέλουν να σε παρακολουθούν εκατομμύρια χρήστες κάθε μέρα.

Τις παλιές εποχές της αρχαίας τραγωδίας ή της μπαρόκ και κλασικής μουσικής, ή του κινηματογράφου του 20^ου αιώνα, οι δημιουργοί για να κατακτήσουν το κοινό και την επιτυχία είχαν να συναγωνιστούν τους ομότεχνούς τους.

Με δεδομένο ότι ο συναγωνισμός και η ιδανική του μορφή η άμυλά, ήταν αυτή που οδηγούσε πάντα στην εξέλιξη και των τεχνών, σε πιάνει μια ανησυχία αν αναλογιστείς ποιους καλούνται να συναγωνιστούν οι δημιουργοί του σήμερα.