Θρομβώσεις: Γιατί μας αγχώνει το εμβόλιο της Johnson & Johnson και όχι τα αντισυλληπτικά;

Τον περασμένο μήνα, καθώς ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ αποφάσισε να «παγώσει» τη χρήση του εμβολίου της Johnson & Johnson προκειμένου να εκτιμήσει τον κίνδυνο θρομβώσεων για τις γυναίκες κάτω των 50 ετών, πολλοί επιστήμονες σημείωσαν ότι οι θρομβώσεις που σχετίζονται με τα αντισυλληπτικά χάπια είναι πολύ πιο συνηθισμένες.

Η σύγκριση είχε στόχο να πείσει τις γυναίκες για την ασφάλεια του εμβολίου – όμως είχε μια… διαφορετική παρενέργεια:

Για αρκετές γυναίκες ήταν αιτία για οργή, όχι για το πάγωμα των εμβολιασμών, αλλά για το γεγονός ότι τα περισσότερα αντισυλληπτικά που διατίθενται στην αγορά είναι εκατοντάδες φορές πιο επικίνδυνα – κι όμως, η μέρα που οι γυναίκες θα έχουν στη διάθεσή τους ασφαλέστερες επιλογές δεν μοιάζει να βρίσκεται κοντά.

Οι θρόμβοι που συνδέονται με το εμβόλιο είναι επικίνδυνοι γιατί εμφανίζονται στον εγκέφαλο, ενώ στην περίπτωση των αντισυλληπτικών χαπιών αυξάνεται ο κίνδυνος θρόμβωσης στο πόδι ή τον πνεύμονα – μια διαφορά που έσπευσαν να υπογραμμίσουν αρκετοί ειδικοί. Όμως η διάκριση αυτή πέρασε αδιάφορη σε πολλές γυναίκες.

«Πού ήταν η αγωνία για τις θρομβώσεις όταν αρχίσαμε ως κοινωνία να δίνουμε αντισυλληπτικά σε 14χρονα κορίτσια;», έγραψε μια γυναίκα στο Twitter.

Μια άλλη τόνισε: «Αν τα αντισυλληπτικά προορίζονταν για τους άνδρες, θα είχαν γεύση μπέικον και θα τα μοίραζαν δωρεάν».

Κάποιες γυναίκες διάβασαν στα κοινωνικά δίκτυα και αλλού ότι δεν θα έπρεπε να παραπονιούνται, γιατί ήταν δική τους απόφαση να λάβουν αντισυλληπτικά, γνωρίζοντας καλά τους κινδύνους.

«Είναι η πιο συνηθισμένη απάντηση σε ζητήματα που αφορούν τη γυναικεία υγεία», εξηγεί στους Times της Νέας Υόρκης η Μία Μπρετ, ειδικός στη νομική ιστορία που αφορά τη φυλή και τη σεξουαλικότητα. «Να λέμε κάτι και να το απορρίπτουν αμέσως».

Η οργή των γυναικών δεν παραξένεψε τους ειδικούς. «Έχουν δίκιο να είναι θυμωμένες. Η υγεία των γυναικών δεν λαμβάνει την ίδια προσοχή», τονίζει στους Times η Δρ. Ιβ Φάινμπεργκ, ενδοκρινολόγος με ειδίκευση στο αναπαραγωγικό σύστημα και ειδικός της υπογονιμότητας στο Πανεπιστήμιο Northwestern. «Υπάρχει τρομερή έμφυλη προκατάληψη σε κάθε τομέα της ιατρικής».

Η Φάινμπεργκ και πολλές από τις γυναίκες στο διαδίκτυο αναγνωρίζουν ότι τα αντισυλληπτικά επέτρεψαν στις γυναίκες να έχουν τον έλεγχο της γονιμότητάς τους, με αποτέλεσμα τα οφέλη τους να ξεπερνούν τα προβλήματα που τα συνοδεύουν.

Επιπλέον, τα αντισυλληπτικά έχουν βελτιωθεί με την πάροδο των ετών, καθώς τόσο οι συσκευές που τοποθετούνται στη μήτρα όσο και τα χάπια πλέον πολλές φορές περιέχουν πολύ χαμηλή δόση οιστρογόνων.

«Γενικώς, είναι εξαιρετικά ασφαλή», σημειώνει η Φάινμπεργκ στους Times. «Όλα τα πράγματα που κάνουμε ενέχουν κάποιο κίνδυνο».

Όμως, συνεχίζει σημειώνοντας ότι είναι πολύ σημαντικό οι γιατροί να συζητούν με τις ασθενείς τους αυτούς τους κινδύνους και να τις προειδοποιούν για τα ανησυχητικά συμπτώματα – πράγμα που πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι στην πράξη πολλές φορές δεν συμβαίνει ποτέ.

Για παράδειγμα, η Κέλι Τάιρελ, μια επικοινωνιολόγος από το Μάντισον, ήταν 37 ετών όταν οι γιατροί εντόπισαν δυνητικά φονικούς θρόμβους στους πνεύμονές της.

Η Τάιρελ είναι αθλήτρια αντοχής, είναι δυνατή και δεν είναι αγχώδης. Στις αρχές του 2019, άρχισε να ξυπνά με έναν πόνο στην αριστερή της γάμπα. Ένα πρωί ήταν τόσο έντονος, ώστε να πάει στα επείγοντα και να πληροφορηθεί ότι είχε υψηλά επίπεδα «Δ-Διμερών», ενός πρωτεϊνικού θραύσματος που παραπέμπει στην παρουσία θρόμβων.

Η Τάιρελ λάμβανε αντισυλληπτικά επί 25 χρόνια, όμως κανένας γιατρός δεν έκανε τη σύνδεση. Αντ’ αυτού, την ενημέρωσαν ότι δεδομένης της ηλικίας, της φυσικής κατάστασης και της απουσίας άλλων παραγόντων κινδύνου, κατά πάσα πιθανότητα δεν είχε υποστεί κάποια θρόμβωση. Την έστειλαν στο σπίτι της και της πρότειναν να… κάνει διατάσεις για να χαλαρώσει τους μυς της γάμπας της.

Όταν αισθάνθηκε ένα σφίξιμο στο στήθος της, ενώ έτρεχε στη Χαβάη, μετά την κηδεία της γιαγιάς της, οι γιατροί το απέδωσαν σε άγχος και στρες. Τον Ιούλιο του 2019, ολοκλήρωσε αγώνα 100 χιλιομέτρων στο Κολοράντο, και θεώρησε ότι ο πόνος στους πνεύμονές της και τα μπλε χείλη της οφείλονταν στο γεγονός ότι έτρεχε επί 19 ώρες σε μεγάλο υψόμετρο.

Όμως στις 24 Οκτωβρίου του 2019, ήξερε με βεβαιότητα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά: Η ανάσα της κόπηκε ενώ ανέβαινε μια μικρή σκάλα.

Αυτή τη φορά, αφού απέκλεισαν τα καρδιολογικά προβλήματα, οι γιατροί της έκαναν – επιτέλους – ακτινογραφία θώρακα και ανακάλυψαν πολλαπλούς θρόμβους. Ένας εξ αυτών είχε διακόψει τη ροή του αίματος προς ένα τμήμα του δεξιού της πνεύμονα.

«Ξέσπασα σε κλάματα», θυμάται μιλώντας στους Times. Οι γιατροί της χορήγησαν αντιπηκτικά και της είπαν να μην ξαναπάρει ποτέ τίποτα που να περιέχει οιστρογόνα. Η Ταϊρέλ άλλαξε μέθοδο αντισύλληψης και σταδιακά, όπως λέει, το περιστατικό άρχισε να τη γεμίζει όλο και μεγαλύτερη οργή – η οποία κορυφώθηκε από την είδηση για το εμβόλιο της Johnson & Johnson.

«Μέρος του θυμού μου οφειλόταν στο γεγονός ότι ένα φάρμακο που λάμβανα για να ελέγξω τη γονιμότητά μου κόντεψε να με σκοτώσει», εξηγεί. «Θυμώνω που ποτέ δεν με πληροφόρησαν για αυτό τον κίνδυνο, ούτε καν για τα συμπτώματά του».

Η 36χρονη Δρ. Έμιλι Φάρις έλαβε συνταγή για αντισυλληπτικά σε ηλικία 18 ετών, για να αντιμετωπίσει τις ημικρανίες της. Σε καμία συζήτηση με κανέναν από τους πολλούς γιατρούς που είχε μέσα στα χρόνια «δεν αναφέρθηκαν ποτέ οι θρόμβοι», δήλωσε σε συνέντευξη.

Στο Twitter, ορισμένοι επικριτές αυτών των εξομολογήσεων ανέφεραν με θέρμη ότι οι οδηγίες στα κουτιά των φαρμάκων αναφέρουν ξεκάθαρα τον κίνδυνο θρόμβωσης. «Η απάντησή μου είναι ότι δεν μπορώ να δεχτώ αυτό το επιχείρημα», σημειώνει η Φάρις, που είναι πολιτική επιστήμονας στο Christian University του Τέξας, στο Φορτ Γουντ.

Τα φύλλα οδηγιών χρήσης των περισσότερων φαρμάκων αναφέρουν μια μεγάλη λίστα πιθανών παρενεργειών, και είναι «τεράστιος άθλος για τους περισσότερους ανθρώπους να προσπαθήσουν να καταλάβουν μέσα από ιατρική έρευνα, να εκτιμήσουν τι σημαίνουν οι πιθανότητες και τα στατιστικά».

Παρά το γεγονός ότι η ίδια είναι κάτοχος διδακτορικού, «δεν είμαι σε θέση να αξιολογήσω αυτούς τους κινδύνους», προσθέτει. «Πιστεύω ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί χρειάζονται κάποιον να τους εξηγήσει τι σημαίνουν οι νομικίστικοι όροι των φυλλαδίων στην πραγματικότητα».

Για την Τάιρελ, οι πληροφορίες ήρθαν υπερβολικά αργά. Όπως εξηγεί, οι πνεύμονές της δεν έχουν επιστρέψει μέχρι και σήμερα στην πρότερη κατάστασή τους, όμως η ίδια δεν μπορεί να είναι σίγουρη αν για αυτό ευθύνονται οι βλάβες που προκλήθηκαν από τους παλιούς θρόμβους, αν θα πρέπει να ανησυχεί για την πιθανότητα εμφάνισης νέων ή αν είναι απλώς θέμα ηλικίας, σημειώνει στους Times, ενώ προσθέτει:

«Δεν βγαίνει στιγμή από το μυαλό μου τώρα πια».