«Υιοθέτησε μια παραλία» με τη βοήθεια των Onirama – Αποκαλυπτικά στοιχεία για τα πλαστικά στη Μεσόγειο

Το πρωί της Δευτέρας στην παραλία του Αλίμου, ανάμεσα στους λουόμενος ξεχώριζε μια ομάδα με άσπρα μπλουζάκια η οποία μάζευε σκουπίδια και μετά φαινόταν σαν να τα… μελετούσε. Στην πραγματικότητα, η ομάδα αυτή εντάσσεται στο πρόγραμμα «Υιοθέτησε μία παραλία», μια πρωτοβουλία του WWF Ελλάς για την καταμέτρηση και καταγραφή των απορριμμάτων στις ελληνικές παραλίες.

Το πρόγραμμα «Υιοθέτησε μία παραλία» είναι μία νέα πρωτοβουλία επιστήμης των πολιτών (citizen science) για την καταγραφή της παράκτιας πλαστικής ρύπανσης στη χώρα μας. Υλοποιείται με τη χρηματοδότηση του Πράσινου Ταμείου και στην «καρδιά» του βρίσκεται η νέα γενιά, με υιοθεσίες παραλιών από εθελοντικές ομάδες, σχολεία και συλλογικότητες.

Κάθε ομάδα υιοθετεί μία συγκεκριμένη παραλία και εκπαιδεύεται από στελέχη του WWF Ελλάς στη διαδικασία παρακολούθησης και καταγραφής των απορριμμάτων.

Ουσιαστικά, σε 100 μέτρα παραλίας η εκάστοτε ομάδα μαζεύει, καταμετρά και καταγράφει το είδος των απορριμμάτων (πχ. αποτσίγαρα, καλαμάκια, καπάκια, πλαστικά κτλ). Η δράση επαναλαμβάνεται περιοδικά 2 με 4 φορές τον χρόνο και τα δεδομένα από τις καταγραφές καταχωρούνται στην ιστοσελίδα adoptabeach.wwf.gr, ώστε να είναι δημόσια διαθέσιμα προς όλους.

Πώς βοηθάει αυτό;

Μέσα από το πρόγραμμα θα δημιουργηθεί μία ολοκληρωμένη εθνική πλατφόρμα καταγραφής της πλαστικής ρύπανσης στις ελληνικές παραλίες, γεγονός εξαιρετικά σημαντικό καθώς η συλλογή στοιχείων αποτελεί μία από τις σημαντικότερες προϋποθέσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Τα κύρια ευρήματα θα αποτυπώνονται σε ετήσια έκθεση, η οποία θα αποστέλλεται προς δημόσιες υπηρεσίες, δημοτικές αρχές και ερευνητικούς φορείς.

Παράλληλα, το WWF Ελλάς θα αξιοποιεί τα ευρήματα του προγράμματος «Υιοθέτησε μια παραλία» προκειμένου να ασκήσει πολιτική πίεση προς όφελος φιλόδοξων μέτρων περιορισμού των πλαστικών μιας χρήσης και ελαχιστοποίησης της διαρροής πλαστικών απορριμμάτων από το σύστημα διαχείρισης αστικών αποβλήτων

Αποκαλυπτικά ευρήματα

Το πρόγραμμα ξεκίνησε πιλοτικά τον Απρίλιο, με 22 εθελοντικές ομάδες να έχουν υιοθετήσει ήδη 26 παραλίες σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Οι πρώτες 11 καταγραφές που έγιναν εντός Απριλίου σε υιοθετημένες παραλίες, από την Καβάλα έως τα Χανιά, έδωσαν μια πρώτη εικόνα για το μέγεθος του προβλήματος.

Μέσα σε ένα μήνα, βρέθηκαν 10.158 ευρήματα και το 84% από αυτά ήταν πλαστικά.

Κατά μέσο όρο, καταγράφηκαν 925 απορρίμματα ανά 100 μέτρα ακτογραμμής, τη στιγμή που η ΕΕ έχει θεσπίσει ως ανώτατη οριακή τιμή τα 20 απορρίμματα ανά 100 μέτρα, προκειμένου να διατηρηθεί η καλή περιβαλλοντική κατάσταση της ακτογραμμής.

Οι καταγραφές έδειξαν επίσης πως τα συχνότερα απορρίμματα στις παραλίες είναι τα αποτσίγαρα, τα πλαστικά καπάκια και τα κομμάτια μικρού πλαστικού, τα καλαμάκια και τα μωρομάντηλα.

Ο μεγαλύτερος αριθμός απορριμμάτων ανά 100 μ. καταγράφηκε στην παραλία Κλαδισού Χανίων (3.790 τεμάχια), ενώ ο μικρότερος στην παραλία του Άη Γιώργη στη Νάξο (195 τεμάχια).

Με τη βοήθεια των ONIRAMA και όχι μόνο

Πέρα από το WWF Ελλάς, σύμμαχοι σε αυτή την προσπάθεια είναι το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, το ΕΛΚΕΘΕ και οι ONIRAMA.

To δημοφιλές μουσικό γκρουπ, ως πρεσβευτές του WWF Ελλάς, συμμετέχει ενεργά στον αγώνα για να βγάλουμε τα πλαστικά μιας χρήσης από τη ζωή μας. Μάλιστα, εθελοντική ομάδα μελών του WWF Ελλάς και των ONIRAMA έχουν υιοθετήσει την παραλία Θυμάρι Αττικής.

«Είμαστε πολύ υπερήφανοι που μας δίνεται η ευκαιρία, μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος του WWF Ελλάς να αποτελέσουμε κι εμείς μέρος της λύσης κατά της πλαστικής ρύπανσης, που αποτελεί μεγάλο πρόβλημα παγκοσμίως αλλά και στην Ελλάδα μας ειδικά, καθώς επηρεάζει ιδιαίτερα τις θάλασσες και τις παράκτιες περιοχές», δήλωσε ο frontman των ONIRAMA, Θοδωρής Μαραντίνης.

Στρατηγικός Εταίρος του προγράμματος «Υιοθέτησε μία παραλία» είναι το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, που συμμετέχει ενεργά από την πρώτη στιγμή στην προσπάθεια, κινητοποιώντας τα μέλη του σε ολόκληρη την Ελλάδα και ευαισθητοποιώντας τη νέα γενιά σχετικά με το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης.

Ο Γενικός Έφορος των Προσκόπων, Χριστόφορος Μητρομάρας, δήλωσε χαρακτηριστικά: «Οι Πρόσκοποι, ως πρωτεργάτες στην προστασία του περιβάλλοντος εδώ και 111 χρόνια και ως Υπερήφανοι Πρεσβευτές των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, στο πλαίσιο της παγκόσμιας συνεργασίας μεταξύ WWF και Προσκόπων, ενώνουν και πάλι τις δυνάμεις τους με το WWF Ελλάς. Μέσω του πρωτοποριακού, περιβαλλοντικού citizen science προγράμματος “Υιοθέτησε μία παραλία”, στοχεύουμε για τα επόμενα τουλάχιστον δύο χρόνια στη συλλογή ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων για την παράκτια και πλαστική ρύπανση επιλεγμένων παραλιών στην Ελλάδα, μέσω του δικτύου των 350 Προσκοπικών Συστημάτων».

Σημειώνεται ακόμη πως το πρόγραμμα υλοποιείται με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών και η διαδικασία της καταγραφής των θαλάσσιων απορριμμάτων διεξάγεται βάσει του κοινώς αποδεκτού πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Ομάδας για την παρακολούθηση της παράκτιας ρύπανσης από απορρίμματα.

«Το πρόγραμμα ενισχύει τη συμμετοχή των πολιτών στην επιστημονική διαδικασία, συμβάλλοντας στην απόκτηση γνώσης και εντέλει στη βελτίωση της συμβίωσης μας με τη θάλασσα», επισημαίνει η Χριστίνα Ζέρη, ερευνήτρια του ΕΛΚΕΘΕ.

Χιλιάδες πλαστικά κατακλύζουν τις ελληνικές παραλίες

Η πλαστική ρύπανση είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, με σοβαρές επιπτώσεις και στην Ελλάδα, η οποία εκτιμάται ότι παράγει περίπου 700.000 τόνους πλαστικών απορριμμάτων ετησίως ή 68 κιλά πλαστικών κατά κεφαλήν.

Το πρόβλημα εντείνεται ακόμα περισσότερο κατά τους θερινούς μήνες, με την εισροή τουριστών στις παραθαλάσσιες περιοχές της χώρας να αυξάνει την παραγωγή απορριμμάτων έως και 26% κατά την περίοδο αιχμής.

Από τα παραγόμενα πλαστικά απορρίμματα εκτιμάται ότι κάθε χρόνο σχεδόν 40.000 τόνοι διαρρέουν στο περιβάλλον. 11.500 τόνοι εξ αυτών καταλήγουν στη Μεσόγειο, εκ των οποίων το 28% προκύπτει από θαλάσσιες πηγές, όπως τα εγκαταλελειμμένα ή πεταμένα στους βυθούς αλιευτικά δίχτυα και άλλα προϊόντα αλιευτικού εξοπλισμού. Σχεδόν το 70% αυτών των πλαστικών απορριμμάτων ρυπαίνει κάθε χρόνο τις ελληνικές ακτές.

«Η πλαστική ρύπανση είναι ένα μείζον πρόβλημα και για την Ελλάδα. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο καταλήγουν στις θάλασσες μας πάνω από 11.500 τόνοι πλαστικών σκουπιδιών, ως αποτέλεσμα του κακού συστήματος διαχείρισης απορριμμάτων. Είναι τόσο μεγάλη η πλαστική ρύπανση των παραλιών που σχεδόν έχουμε εξοικειωθεί μαζί της. Το WWF  αναπτύσσει ένα συνολικό πρόγραμμα για αντιστροφή της κατάστασης, με άσκηση πολιτικής πίεσης, με δράσεις ευαισθητοποίησης και με μεγάλα προγράμματα κινητοποίησης της κοινωνίας», επισημαίνει ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος αποτυπώματος στο WWF Ελλάς.

Πλαστική «σούπα» η Μεσόγειος

Το πρόβλημα των πλαστικών είναι τεράστιο και όλοι βρισκόμαστε εκτεθειμένοι, καθώς ό,τι καταλήγει στο περιβάλλον δεν μένει εκεί, αλλά επιστρέφει στον ίδιο μας τον οργανισμό μέσω της τροφικής αλυσίδας.

Πρόσφατη έρευνα έχει δείξει πως καθένας μας καταναλώνει ακούσια περίπου 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα. Σαν να καταπίνουμε, δηλαδή, μια πλαστική πιστωτική κάρτα κάθε εβδομάδα. Δεν γνωρίζουμε ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και ποιος είναι ο ακριβής μηχανισμός κατάληξης στον οργανισμό μας

Όσον αφορά στους υπόλοιπους κατοίκους της Γης, παγκοσμίως 344 είδη έχουν βρεθεί παγιδευμένα σε πλαστικά. Στη Μεσόγειο, τα βασικά θύματα είναι πουλιά (35%), ψάρια (27%), ασπόνδυλα(20%), θαλάσσια θηλαστικά (13%) και θαλάσσιες χελώνες

Το πρόβλημα με τα πλαστικά μιας χρήσης και η ανύπαρκτη ανακύκλωσή τους στην Ελλάδα

Όπως είπαμε, η Ελλάδα εκτιμάται ότι παράγει περίπου 700.000 τόνους πλαστικών απορριμμάτων ετησίως ή 68 κιλά πλαστικών κατά κεφαλήν.

Από αυτούς τους 700.000 τόνους, μόνο το 8% των πλαστικών απορριμμάτων ανακυκλώνεται, εξαιτίας των χαμηλών ποσοστών διαλογής, των δυσκολιών ανάκτησης των πλαστικών από μικτά ρεύματα απορριμμάτων και των περιορισμένων υποδομών ανακύκλωσης. Το μεγαλύτερο μέρος των απορριμμάτων (84%) καταλήγει σε χωματερές.

Η ελληνική οικονομία εκτιμάται όχι χάνει περίπου 26εκατ. ευρώ ετησίως εξαιτίας της πλαστικής ρύπανσης, καθώς αυτή επηρεάζει την τουριστική, τη ναυτιλιακή αλλά και την αλιευτική οικονομία.

Στο πλαίσιο της συνολικής του δράσης για τα πλαστικά, το WWF Ελλάς συμμετέχει ενεργά στον εθνικό πολιτικό διάλογο για τον περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης και την αποφυγή της πλαστικής ρύπανσης, ενώ καταθέτει τεκμηριωμένες λύσεις.

Ήδη από τον Ιούλιο του 2020, είχε υποδείξει με σχετική έρευνα τα σημαντικότερα μέτρα πολιτικής που χρήζουν άμεσης εφαρμογής. Ένα από αυτά ήταν η φιλόδοξη ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904, που έγινε τελικά νόμος (ν. 4736/2020) και βάσει του οποίου θα σταματήσουν να κυκλοφορούν από τον Ιούλιο πολλά πλαστικά μιας χρήσης  στην Ελλάδα (όπως πχ μπατονέτες και καλαμάκια).

Σε αυτό το πλαίσιο, το αμέσως επόμενο διάστημα, το WWF Ελλάς θα δώσει στη δημοσιότητα την ανανεωμένη έκδοση του Οδηγού που έχει αναπτύξει με συμβουλές αντικατάστασης και ανακύκλωσης πλαστικών, καθώς και έναν νέο Οδηγό για καλοκαίρι χωρίς πλαστικά.

Ενόψει μάλιστα της επικείμενης έκδοσης νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ για την ανακύκλωση, το WWF Ελλάς έχει ετοιμάσει αναλυτικό σχολιασμό ζητώντας συγκεκριμένα πολιτικά μέτρα που θα καταφέρουν να αλλάξουν την οικτρή κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα αναφορικά με την ανακύκλωση πλαστικών αποβλήτων.