Κρις βαν Χόλεν: Η Τουρκία είναι ένας άπιστος σύμμαχος

Συνέντευξη στη Μαρία Βασιλείου

Οι δεσμοί ασφάλειας, εμπορίου, ενέργειας και επενδύσεων των ΗΠΑ με την Ελλάδα καθίστανται ολοένα και πιο σημαντικοί, δηλώνει ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Κρις βαν Χόλεν στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ». Ο γερουσιαστής από την Πολιτεία Μέριλαντ – συμμετείχε στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών – αναδεικνύει την ανάγκη περαιτέρω εμβάθυνσης της επενδυτικής παρουσίας των ΗΠΑ σε καίρια έργα υποδομής της Ελλάδας, κάνοντας ειδική αναφορά στο δίκτυο 5G. Ο αμερικανός πολιτικός, ο οποίος έχει πρωτοστατήσει με τροπολογίες και ψηφίσματα στο Κογκρέσο για να ασκηθεί πίεση στην Τουρκία, κατηγορεί την Αγκυρα ότι διαβρώνει τη συνοχή του ΝΑΤΟ, αποσταθεροποιεί την Ανατολική Μεσόγειο και τη χαρακτηρίζει «άπιστο σύμμαχο».

Ποιες πτυχές της εξωτερικής πολιτικής του Μπάιντεν ξεχωρίζουν;

Υστερα από τέσσερα χρόνια διοίκησης Τραμπ, στα οποία προωθήθηκαν αντιπαραγωγικές και λανθασμένες πολιτικές απομόνωσης, μειώνοντας τη θέση των Ηνωμένων Πολιτειών ως παγκόσμιου ηγέτη και εταίρου, χαίρομαι που ο πρόεδρος Μπάιντεν ισχυροποιεί το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και την Υπηρεσία Εξωτερικών για να ενισχύσουν τη διπλωματία, να συνεργαστούν με τους συμμάχους μας και για να αποκτήσουμε ακόμη μία φορά ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. Ο προηγούμενος πρόεδρος είχε τη συνήθεια να απομακρύνει τις ΗΠΑ από τους συμμάχους μας, ενώ βρισκόταν κοντά σε αυταρχικούς ηγέτες. Η διοίκηση του Μπάιντεν κάνει το αντίθετο.

Ο Μπάιντεν θα επισκεφθεί την Ευρώπη μέσα Ιουνίου για να συμμετάσχει στη σύνοδο ηγετών του ΝΑΤΟ και τη σύνοδο ΕΕ – ΗΠΑ. Πώς βλέπετε την αποκατάσταση των διατλαντικών σχέσεων;

Η ζημιά που έγινε τα τελευταία τέσσερα χρόνια δεν μπορεί να αποκατασταθεί εν μια νυκτί. Ο πρόεδρος Τραμπ και οι διορισμένοι πολιτικοί της εξωτερικής πολιτικής του υπονόμευσαν τη δύναμη και την αξιοπιστία μας στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα την αποδυνάμωση των σχέσεων με τους συμμάχους μας. Ο πρόεδρος Μπάιντεν πρέπει να εργαστεί για να επαναφέρει την εμπιστοσύνη.

Οσον αφορά την ελληνοαμερικανική συνεργασία, τι θα προτείνατε και ποιες ευκαιρίες βλέπετε για την περαιτέρω ενίσχυσή της;

Η σχέση ΗΠΑ – Ελλάδας είναι κρίσιμη, από τη σημασία της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ, στην ΕΕ και στην περιοχή έως τους ισχυρούς ιστορικούς δεσμούς μεταξύ των δύο δημοκρατιών. Καθώς η Ανατολική Μεσόγειος γίνεται μια ολοένα και πιο γεωστρατηγική περιοχή, οι δεσμοί ασφάλειας, εμπορίου, ενέργειας και επενδύσεων με την Ελλάδα καθίστανται ολοένα και πιο σημαντικοί. Είναι επιτακτική ανάγκη να εργαστούμε σε στενή συνεργασία με την Ελλάδα, την Κύπρο και την ΕΕ για να αντιμετωπίσουμε την επεκτατική και αντιπαραγωγική ατζέντα του προέδρου Ερντογάν στην περιοχή, εμβαθύνοντας την αμυντική μας συνεργασία με την Αθήνα και χρησιμοποιώντας με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα την οικονομική μας δεινότητα. Υπάρχει επίσης μια ευκαιρία να εμβαθύνουμε την εμπορική και επενδυτική μας σχέση με την Ελλάδα μέσω της ενίσχυσης καίριας σημασίας έργων υποδομής της χώρας. Συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία χρηματοδότησης και ανάπτυξης που διαθέτουν για να βοηθήσουν στη δημιουργία των υποδομών 5G στην Ελλάδα.

Πώς θα εξελιχθούν οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας μετά τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το πρόγραμμα των μαχητικών F-35 και την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων;

Παρακολουθούσα τον πρόεδρο Τραμπ να αρνείται επανειλημμένα να θεωρήσει υπεύθυνη την Τουρκία και τον πρόεδρο Ερντογάν και χάρηκα που είδα την κυβέρνησή του να επιβάλλει επιτέλους αυτές τις κυρώσεις στην Τουρκία, ακόμη και αν έγινε αφού το Κογκρέσο δήλωσε ότι θα αναλάβει περαιτέρω δράση. Οι κυρώσεις έστειλαν ένα σαφές μήνυμα στον Ερντογάν. Δεν θα του επιτρέψουμε να υπονομεύσει την εθνική μας ασφάλεια και αυτή των πιστών συμμάχων μας στο ΝΑΤΟ χωρίς συνέπεια. Αισθάνθηκα περηφάνια όταν ο πρόεδρος Μπάιντεν υπερασπίστηκε την αλήθεια, αναγνωρίζοντας τη Γενοκτονία του αρμενικού λαού. Η δέσμευσή μας για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν πρέπει να εξαρτάται από το τι είναι πολιτικά εύκολο και βολικό, και αυτή ήταν η σωστή απόφαση. Ημουν ένας από τους πρώτους υποστηρικτές του επιτυχημένου ψηφίσματος του Κογκρέσου που αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Αρμενίων το 2019. Ηγήθηκα της δικομματικής προσπάθειας στο Κογκρέσο να απομακρύνει την Τουρκία από το πρόγραμμα F-35 ως απάντηση στην απόφασή της να αγοράσει και να αναπτύξει το ρωσικό προηγμένο σύστημα πυραύλων επιφάνειας – αέρα S-400. Η προμήθεια από την Τουρκία του S-400 ήταν πράξη ενός άπιστου συμμάχου. Το S-400 δεν είναι μόνο μη συμβατό με το αεροσκάφος F-35, αλλά επίσης βλάπτει σοβαρά την πολιτική συνοχή και τη διαλειτουργικότητα των δυνάμεων του ΝΑΤΟ. Ο αποκλεισμός της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-35 και η επιβολή του νόμου CAATSA ήταν απαραίτητα για την προστασία των πιλότων και της ασφάλειας του ΝΑΤΟ καθώς και για να σταλεί ένα σαφές μήνυμα ότι υπάρχουν συνέπειες για εκείνους που με τη δράση τους υπονομεύουν τη Συμμαχία.

Απειλείται η προσπάθεια να παραμείνει η Τουρκία κοντά στη Δύση;

Οι δεσμοί των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ με την Τουρκία έχουν υποστεί φθορά κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του Ερντογάν. Η αγορά του συστήματος S-400, οι προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, η συνεχιζόμενη κατοχή της Βόρειας Κύπρου, οι επιθέσεις εναντίον των κούρδων συμμάχων μας στη Βόρεια Συρία, οι επιθετικές ενέργειες κατά της Αρμενίας, η δημοκρατική οπισθοδρόμηση και οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εσωτερικό της χώρας συνεχίζουν να βλάπτουν σοβαρά τη σχέση της Τουρκίας με τη Δύση. Ο Ερντογάν ή οι μελλοντικοί τούρκοι ηγέτες θα πρέπει να σταματήσουν τις προκλητικές και παράνομες ενέργειές τους και να συνεργαστούν με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ για την επιδίωξη αμοιβαία επωφελών συμφερόντων.

Η ψυχρή σχέση Ουάσιγκτον – Αγκυρας δημιουργεί ευκαιρίες ή κινδύνους για την Ελλάδα;

Είτε πρόκειται για στρατιωτικές προκλήσεις, όπως η παραβίαση του εναέριου χώρου της Ελλάδας, είτε για παράνομες γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου, είναι σημαντικό η Ελλάδα και οι ΗΠΑ να συνεργαστούν για την αντιμετώπιση της αποσταθεροποιητικής συμπεριφοράς του Ερντογάν στην περιοχή. Ως βασική χώρα τόσο των Δυτικών Βαλκανίων όσο και της Ανατολικής Μεσογείου, η Ελλάδα διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη διασφάλιση της σταθερότητας στην περιοχή.

Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για το Κυπριακό;

Το αποτέλεσμα του τελευταίου γύρου συνομιλιών στη Γενεύη ήταν εξαιρετικά απογοητευτικό και ενίσχυσε τις ανησυχίες για την απροθυμία της Τουρκίας να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο στις προσπάθειες διαπραγμάτευσης μιας διαρκούς πολιτικής διευθέτησης για το Κυπριακό. Είναι επιτακτική ανάγκη οι ΗΠΑ να διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο σε αυτήν τη διαδικασία και να αυξήσουν τη διπλωματική πίεση για να διευκολύνουν τις διαπραγματεύσεις για μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία στην Κύπρο.