Η Ευρώπη στη σύγχρονη Ελλάδα: Το συνεχές Ναυαρίνο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει προγραμματίσει μια σειρά εορταστικών εκδηλώσεων υπό τον τίτλο «Ελευθερία, μια αέναη αναζήτηση», με σκοπό την ανάδειξη της επετείου της Επανάστασης ως πηγή έμπνευσης και εθνικού αναστοχασμού.

Οι συγκεκριμένες εκδηλώσεις τέθηκαν υπό την αιγίδα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021».

Μετά τo πρώτο online event που διεξήχθη στις 14 Απριλίου με θέμα «Το όραμα της Ελευθερίας και το επίκαιρο μήνυμά της», σειρά χθες είχε η ομιλία του καθηγητή του LSE, Κέβιν Φέδερστοουν με θέμα: «Europe in Modern Greece: The constant Navarino» (Η Ευρώπη στη σύγχρονη Ελλάδα: Το συνεχές Ναυαρίνο), υπό τον συντονισμό του καθηγητή Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και Γενικού Διευθυντή του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), Γιώργου Παγουλάτου.

Ο Κέβιν Φέδερστοουν, κάτοχος της έδρας σύγχρονων ελληνικών σπουδών «Ελευθέριος Βενιζέλος» στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο και διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου, καθώς και του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου, στο London School of Economics and Political Science (LSE) πραγματοποίησε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιστορική αναδρομή με σχετικά με τις σχέσεις Ελλάδας και Ευρώπης.

Ελλάδα και Ευρώπη

Ο καθηγητής Φέδερστοουν ξεκινώντας την ομιλία του ανέφερε πως «είναι αναμφισβήτητο ότι η Ευρώπη υπήρξε ένας σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη της σύγχρονης Ελλάδας αλλά και πως η Ελλάδα καθόρισε την Ευρώπη με ποικίλους και καθοριστικούς τρόπους».

Αναφερόμενος στη σημασία των μαχών των Αρχαίων Ελλήνων ενάντια τους Πέρσες και στη σύγκρουση των μεγάλων πολιτισμών της εποχής εκείνης, ο Φέδερστοουν αναφέρθηκε και στην άποψη του βρετανού φιλοσόφου John Stuart Mill σύμφωνα με την οποία «η Μάχη του Μαραθώνα, ακόμα και ως γεγονός της αγγλικής ιστορίας, υπήρξε πιο σημαντική από τη Μάχη του Hastings (σ.σ. το 1066 μεταξύ Νορμανδών και Αγγλοσαξόνων)».

Ο καθηγητής Φέδερστοουν, ξεκινώντας από το ιστορικό γεγονός της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου, το 1827, επικεντρώθηκε στο «πώς η Ευρώπη ως ένας εξωτερικός παράγων διαμόρφωσε την πορεία ανάπτυξης των ευρωπαϊκών χωρών» και σημείωσε πως υπάρχει μια συνέχεια στους δεσμούς μεταξύ Ελλάδας και Ευρώπης, που θα υπενθυμίζει πάντα τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου.

Ανάγκη για νέους δεσμούς

Ο Κέβιν Φέδερστοουν αναφέρθηκε στην ανάγκη αναπροσαρμογής των δεσμών μεταξύ Ελλάδος και Ευρώπης, σημειώνοντας ότι μόνο έτσι, κράτη – μέλη σαν την Ελλάδα, θα μπορούσαν να επιτύχουν σημαντικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις χωρίς να χρειάζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση να δημιουργήσει νέους μηχανισμούς υποστήριξης και παρέμβασης στα εσωτερικά τους.

«Όπως διακήρυξαν οι Φιλέλληνες ότι η Ελλάδα καθόρισε την Ευρώπη, θα μπορούσαμε ίσως να προσθέσουμε ότι η Ελλάδα καθορίζει και το ανολοκλήρωτο της Ευρώπης. Το ότι δηλαδή υπάρχουν όρια στην ικανότητα της Ευρώπης να δράσει», ανέφερε ο καθηγητής Φέδερστοουν και συνέχισε χρησιμοποιώντας τη Ναυμαχία του Ναυρίνου ως ένα παράδειγμα για να αναλύσει τις μέχρι σήμερα σχέσεις Ελλάδας και Ευρώπης.

Το παράδειγμα της Ναυμαχία του Ναυρίνου

«Οι μεγάλες δυνάμεις αναμίχθηκαν στο ελληνικό ζήτημα σχεδόν καταλάθος και η επιτομή της εμπλοκής τους ήταν το Ναυαρίνο», συνέχισε ο καθηγητής Φέδερστοουν «Δεν θα μπορούσαν να είναι λιγότερο υποστηρικτικές, όμως πρόθεσή τους ήταν να απομονώσουν το ελληνικό “πρόβλημα” και να αποφύγουν μια αποσταθεροποίηση της διεθνούς τάξης»,

Παρ’ όλα αυτά, όπως αναφέρει ο καθηγητής του LSE, οι μεγάλες δυνάμεις προσέφεραν ελάχιστα για την «επιβίωση» του νέου ελληνικού κράτους.

«Ναι, η Ελληνική Επανάσταση δεν θα είχε πετύχει χωρίς τη διεθνή εξάπλωση του Φιλελληνισμού, όμως, εκτός από τους καλλιτέχνες και κάποιους άλλους ακόμα ιδιώτες, η αλήθεια είναι ότι οι μεγάλες δυνάμεις δεν έδρασαν από συναισθηματισμό αλλά από πολιτικό ρεαλισμό».

Ως προς τα δάνεια που παραχώρησαν οι ξένες δυνάμεις στην Ελλάδα την εποχή εκείνη, ο Κέβιν Φέδερστοουν ανέφερε ότι ανήκει σε αυτούς που βλέπουν το ποτήρι μισοάδειο και δεν θεωρεί τις οικονομικές αυτές συναλλαγές μεταξύ Ευρώπης και Ελλάδας ως ένδειξη φιλελληνισμού.

Οι Βρετανοί για την Ελλάδα το 1843

Το 1843, η Ελλάδα καλείται να αποπληρώσει χρεολύσια και τόκους για δάνεια που είχε εισπράξει τα προηγούμενα χρόνια.

Χαρακτηριστικό λοιπόν δείγμα, σύμφωνα με τον Φέδερστοουν,  για το πως έβλεπαν την Ελλάδα οι ξένες δυνάμεις, είναι η ομιλία του βρετανού πρωθυπουργού σερ Ρόμπερτ Πιλ, στη Βουλή των Κοινοτήτων, το καλοκαίρι εκείνο του 1843, όταν γίνεται φανερό ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες στην αποπληρωμή των δανείων.

Ναι μεν o βρετανός πρωθυπουργός δηλώνει πως «είναι αδύνατον για κάθε κάτοικο μιας χώρας όπου ο πολιτισμός γνωρίζει ανάπτυξη, να δείξει αδιαφορία για την τύχη της Ελλάδος, μιας χώρας στην οποία όλοι χρωστάμε ολόκληρο τον πολιτισμό και κάθε επίτευγμα εκτός Χριστιανισμού» δεν παραλείπει να αναφερθεί στις οικονομικές της υποχρεώσεις και στην ανάγκη «πρώτα [η Ελλάδα] να μας ξεπληρώσει όσα της έχουμε ήδη πληρώσει και κατόπιν να μας εξασφαλίσει μια πιο σταθερή πληρωμή στο μέλλον»

Ελλάδα και Ευρώπη σήμερα

Ερχόμενος στο σήμερα, ο Φέδερστοουν αναφέρθηκε στη στάση της Ευρώπης απέναντι στην Ελλάδα.

«Τις δύο πρώτες δεκαετίες της ΕΟΚ, υπήρξε ροή ευρωπαϊκού χρήματος χωρίς η Ευρώπη να κάνει πολλές ερωτήσεις. Όταν όμως ξέσπασε η ελληνική οικονομική κρίση το 2010, η Ευρώπη ήταν αυτή που έθεσε στην Ελλάδα αυστηρούς περιορισμούς. Όπως και στο Ναυαρίνο, η Ευρώπη ήθελε ξανά να απομονώσει το ελληνικό πρόβλημα».

Ο Φέδερστοουν έκλεισε την ομιλία του αναφερόμενος σε εκθέσεις διεθνών οργανισμών σύμφωνα με τις οποίες αποδεικνύεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εφάρμοσε λάθος πολιτική στη διαδικασία οικονομικής διάσωσης της Ελλάδας, γεγονός που συνδέεται άμεσα με τη γενικότερη αδυναμία διαχείρισης από την Ευρωπαϊκή Ένωση των κρίσεων που αντιμετωπίζουν κατά καιρούς τα κράτη – μέλη τους.