Προαγγελία επερχόμενης κρίσης

Συνταρακτικές εκπλήξεις δεν μας επεφύλασσαν οι βουλευτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής στην Κύπρο. Τα αποτελέσματά τους, όμως, προαγγέλλουν το τέλος μιας εποχής για την Κυπριακή Δημοκρατία.

Συνοψίζοντας τις μεταβολές που σημειώθηκαν, επισημαίνουμε την πτώση των ποσοστών των τριών γνωστών κομμάτων (ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ), κατά περίπου τρεις μονάδες το καθένα. Οι ψηφοφόροι αυτοί διεσπάρησαν στα μικρότερα κόμματα – ανάμεσά τους και το ΕΛΑΜ, το κυπριακό κλιμάκιο της Χρυσής Αυγής, που κατέλαβε την τέταρτη θέση. Το κεντροδεξιό ΔΗΣΥ παραμένει πρώτο, παρά τη μείωση της δύναμής του. Για το ΑΚΕΛ, όμως, η μείωση του εκλογικού ποσοστού του στο ιστορικά χαμηλότερο σημείο το βάζει σε περιπέτειες. Η αποχή, στο 34,28%, παρέμεινε υψηλή και μάλιστα αυξήθηκε κατά μία μονάδα εν σχέσει με τις εκλογές του 2016.

Ολα αυτά είναι βέβαια μικρές λεπτομέρειες και θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν αλλάζουν την κατάσταση των πραγμάτων. Ομως αν τις ενώσουμε και τις τοποθετήσουμε στο ευρύτερο πλαίσιο των εξελίξεων, σχηματίζουν μια ενδιαφέρουσα εικόνα, η οποία μας λέει ότι το πολιτικό σύστημα στην Κύπρο έχει φθάσει στα όριά του και χρειάζεται αλλαγή, προτού επιταχυνθεί η σήψη και η οσμή της (βλέπε ή, μάλλον, μύριζε ΕΛΑΜ). Οι δύο βασικές πληγές του συστήματος είναι η διαφθορά και, ασφαλώς, το Κυπριακό. Στις εκλογές της περασμένης Κυριακής, το πρώτο ζήτημα ετέθη κατά κόρον, ενώ το δεύτερο ελάχιστα.

Ωστόσο, παρότι η διαφθορά ήταν στην κορυφή της αντιπολιτευτικής ατζέντας, για σκάνδαλα που μάλιστα αγγίζουν προσωπικά τον πρόεδρο Αναστασιάδη, το ΔΗΣΥ παρέμεινε πρώτο. Γιατί; Διότι οι κύπριοι ψηφοφόροι γνωρίζουν ότι σχεδόν όλοι εμπλέκονται στο σκάνδαλο των χρυσών διαβατηρίων. Η διαφθορά είναι διακομματική, περιλαμβανομένης και της Εκκλησίας. Εν προκειμένω, το έθεσε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ο Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος, όταν στην κορύφωση του θορύβου για τα διαβατήρια, είπε το υπέροχο: «Να σταματήσουμε όλοι να κλέβουμε». Ηταν το αντίστοιχο του «όλοι μαζί τα φάγαμε» του Θ. Πάγκαλου και εξίσου εύστοχο.

Το Κυπριακό δεν απασχόλησε ιδιαιτέρως τον προεκλογικό διάλογο και όχι μόνον επειδή ήταν πολύ πρόσφατη η αποτυχία των συνομιλιών στη Γενεύη. Κυρίως επειδή η αποτυχία στη Γενεύη σημαίνει ότι το Κυπριακό μπήκε πια σε νέα φάση, στην οποία τα γνωστά τροπάρια δεν ωφελούν σε τίποτα. Μολονότι αντίθετη με τις αποφάσεις του ΟΗΕ, ο γενικός γραμματέας του οργανισμού δέχθηκε γραπτώς την τουρκική πρόταση για λύση δύο ανεξάρτητων κρατών. Τι άλλο μπορούσε να κάνει; Οι αποφάσεις του ΟΗΕ δεν είναι θεολογικές· είναι πολιτικές και η πραγματικότητα μπορεί να τις ξεπεράσει. Οι φενάκες, όπως λ.χ. η ενεργειακή περικύκλωση της Τουρκίας, τελείωσαν. Το Κυπριακό έχει φθάσει σε αδιέξοδο και μπροστά υπάρχει τοίχος. Πού να βρεθεί, λοιπόν, η όρεξη για συζήτηση;

Ο Νίκος Αναστασιάδης κυριάρχησε στην πολιτική ζωή της Κύπρου τα τελευταία χρόνια, επειδή αρχικά ταυτίστηκε με το αίτημα του εκσυγχρονισμού. Ξεκίνησε ως διάδοχος του Γλαύκου Κληρίδη και υποστηρικτής του σχεδίου Ανάν, συν τω χρόνω όμως εξελίχθηκε σε υπόδειγμα παλαιοκομματισμού και συντήρησης. Απογοήτευσε σε κάθε πεδίο. Ο κάποτε τολμηρός προπαγανδιστής του σχεδίου Ανάν κατέληξε να παίζει με την ιδέα των δύο κρατών, πιστεύοντας ότι έτσι πιέζει την άλλη πλευρά, ώσπου βρέθηκε αντιμέτωπος με τον χειρότερο εφιάλτη του: Οι Τούρκοι ζητούν δύο κράτη και δεν πρόκειται να υποχωρήσουν, ενώ η Κύπρος έχει κουράσει τους πάντες. Ακόμη και την Αθήνα, αφού το Κυπριακό δεν εθίγη καθόλου στην πρόσφατη συνάντηση του έλληνα υπουργού Εξωτερικών με τον τούρκο ομόλογό του.

Οι Κύπριοι, ωστόσο, είναι σοβαρότεροι των Ελλαδιτών σε θέματα συμφέροντος – το έδειξε άλλωστε η ώριμη αντιμετώπιση της χρεοκοπίας και του κουρέματος των τραπεζικών καταθέσεών τους. Αντιλαμβάνονται πολύ καλά ότι η Κύπρος κλωθογυρίζει στα ίδια και μπερδεύει την κατάστασή της ακόμη περισσότερο. Αντιλαμβάνονται, επίσης, ότι λύση δεν μπορεί να υπάρξει από το υπάρχον σύστημα ισορροπιών και συσχετισμών, ούτε από τις προσωπικότητες που βρίσκονται σήμερα στο προσκήνιο. Τα αποτελέσματα των εκλογών του 2021 αποτυπώνουν την κούραση του κόσμου και του συστήματος, δεν δείχνουν ωστόσο διέξοδο από την πολιτική κρίση που διακρίνεται στον ορίζοντα. Μεταθέτουν το πρόβλημα για τις προεδρικές του 2023. Τότε θα κριθεί η δυνατότητα ανανέωσης του πολιτικού σκηνικού…