Η μόδα της περιβαλλοντικής ηθικής

Στην ερώτηση «τι είναι τελικά οι παγκόσμιες ημέρες;» η απάντηση είναι πως πάντα αποτελούν μια καλή ευκαιρία για ευαισθητοποίηση, προβληματισμό και επαγρύπνηση. Η 5η Ιουνίου, ως Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, είναι η ετήσια αφορμή για την ενημέρωση σχετικά με περιβαλλοντικά ζητήματα, για το που βρισκόμαστε σε επίπεδο λήψης και τήρησης μέτρων προσαρμογής, και για την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας συνολικά, ώστε να γίνει αντιληπτό πως η προστασία του περιβάλλοντος είναι σήμερα πιο επιβεβλημένη από ποτέ, καθώς «περιβάλλον είναι ζωή»· περιβάλλον είναι το κλίμα που καθιστά τον πλανήτη κατοικήσιμο, είναι το νερό και η τροφή.

Το δυναμικό τρίπτυχο «Reimagine, Recreate, Restore» είναι το φετινό θέμα της 5ης Ιουνίου και αποτελεί το βασικό μήνυμα στο οποίο καλείται να προσαρμοστεί η ίδια η πορεία της ανθρωπότητας μέσα στον φυσικό κόσμο. Στη δική μας σπειροειδή εξέλιξη, σήμερα ενσωματώνουμε βιώσιμες συνήθειες και έξυπνες στρατηγικές για να γίνουμε πιο ανθεκτικοί και, το μήνυμα αυτό, που μας καλεί να ξανασκεφτούμε τον τρόπο δράσης, συμπίπτει χρονικά με την περίοδο όπου συζητείται ο κλιματικός νόμος, μια φιλόδοξη προσπάθεια στην κατεύθυνση θωράκισης της εθνικής μετάβασης σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία.

Όμως η κοινωνία μας είναι αρκετά συνειδητοποιημένη; Υπάρχει ευρύτερο ενδιαφέρον για τα περιβαλλοντικά ζητήματα και πόσο μακριά βρισκόμαστε από αυτό που αποκαλούμε «έξυπνο πολίτη» με ενδιαφέρον για την βελτίωση της ποιότητας ζωής και για την προστασία του περιβάλλοντος; Το βέλτιστο μονοπάτι στο οποίο σήμερα επιβάλλεται να κινηθούμε έχει κόμβο-αφετηρία την Τεχνολογία και μηχανισμό επιλογής την Πολιτική.

Η βελτίωση της ατομικής και συλλογικής περιβαλλοντικής συμπεριφοράς μπορεί να επιτευχθεί εάν οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε αντικειμενική πληροφόρηση, με τα ΜΜΕ να κατέχουν ρόλο-κλειδί για την επιτυχία της γενικότερης προσπάθειας για μια πιο βιώσιμη ΕΕ. Επιπλέον, τα σημερινά διαθέσιμα τεχνολογικά μέσα οφείλουν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην ενημέρωση και διαμόρφωση μιας βιώσιμης προσέγγισης μέσα από τα προβαλλόμενα πρότυπα προς μίμηση και στην υποστήριξη δραστηριοτήτων που βασίζονται σε αξιοποίηση ΤΠΕ και σύγχρονων εργαλείων, όπως οι πλατφόρµες συλλογικής ευαισθητοποίησης, ως μια μορφή ευρύτερης δράσης για ένα καλύτερο περιβάλλον.

Εντούτοις, οι κοινωνίες ζυμώνονται -και τελικά πείθονται- βλέποντας την ουσιαστική παραγωγή πολιτικής, οπότε, τη δεδομένη στιγμή, τα ίδια τα κόμματα και το πολιτικό σύστημα καλείται να αναλάβει το μεγαλύτερο βάρος στις προσπάθειες για την προστασία του περιβάλλοντος. Στα του οίκου μας, ανταποκρινόμενοι στις ευρωπαϊκές και διεθνείς εξελίξεις και στις ιδιαιτερότητες του τόπου, -καθώς η χώρα μας παραμένει ευάλωτη απέναντι στην κλιματική κρίση, όπου εκτός από την αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων και φυσικών καταστροφών, τα σενάρια δείχνουν αύξηση του κινδύνου απώλειας αγροτικής γης και των φαινομένων λειψυδρίας-, σήμερα διαφαίνεται η προοπτική θέσπισης ενός εθνικού κλιματικού νόμου· του οδικού χάρτη για τον βιώσιμο αναπτυξιακό μετασχηματισμό της χώρας. Μένει λίγος χρόνος ακόμα για να δούμε πως τελικά «τεχνολογία και πολιτική» από κοινού θα συμβάλλουν και στην διαμόρφωση ενός τολμηρού και ταυτόχρονα κοινωνικά δίκαιου νομικού κειμένου που θα στηρίζεται σε υγιείς αρχές και θα καθορίσει την άμεση εφαρμογή μέτρων και υλοποίηση πολιτικών, με στόχο μία κοινωνία ανθεκτική στη μεγαλύτερη σύγχρονη απειλή για τον πλανήτη.

Έχουν χυθεί τόνοι μελανιού για περιβαλλοντική ηθική και ευαισθητοποίηση, για τους κινδύνους και τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Αν δεν προχωρήσουμε όμως στις πράξεις, το παιχνίδι είναι χαμένο. Έχουμε μπροστά μας, λοιπόν, μια πρόκληση: ή θα σταθούμε ανάξιοι των καιρών και θα παραμείνουμε στα λόγια ή θα προχωρήσουμε στις πράξεις. Όμως για να προχωρήσουμε απαιτείται κάτι κομβικό και, δεν είναι άλλο, από την εγκαθίδρυση μιας νέας κουλτούρας, μιας νέας νοοτροπίας στην καθημερινότητα και στον τρόπο ζωής μας.

Η Δρ. Ελισσάβετ Φελώνη είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.