Κοροναϊός: Τα 59 εργαστήρια τύπου «Ουχάν» που προκαλούν τρόμο για πιθανές διαρροές επικίνδυνων ουσιών

Για μεγάλο διάστημα ερευνητές και δημοσιογράφοι διατύπωναν εικασίες πως ο νέος κοροναϊός προήλθε από μια ψαραγορά στην κινεζική πόλη Ουχάν. Τώρα, διάφορα ΜΜΕ, καθώς και η αμερικανική κυβέρνηση διατυπώνουν την άποψη πως ο ιός ενδέχεται να προέρχεται από το επιστημονικό εργαστήριο Institute of Virology στην ίδια πόλη που βρίσκεται πολύ κοντά στη συγκεκριμένη ψαραγορά.

Το σενάριο φαντάζει πλέον πιθανό σε τέτοιο βαθμό που οι επιστήμονες έχουν χαρτογραφήσει τις συνολικά 59 «Ουχάν» του πλανήτη, εκφράζοντας μάλιστα φόβους για πιθανές διαρροές στο μέλλον.

Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, τα εργαστήρια υψίστης ασφαλείας, όπως το ερευνητικό Ινστιτούτο Ιολογίας της Ουχάν, τα οποία χρησιμοποιούνται για τις πιο «επικίνδυνες» βιολογικές έρευνες έχουν πολλαπλασιαστεί κατά την τελευταία δεκαετία και οι χαλαροί έλεγχοι σε ορισμένες περιοχές θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέα πανδημία.

Τουλάχιστον 59 εργαστήρια βιοασφάλειας επιπέδου 4 (BSL-4) βρίσκονται στα σχέδια, υπό κατασκευή ή σε λειτουργία παγκοσμίως, καλύπτοντας 23 χώρες, συμπεριλαμβανομένων του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ, της Κίνας, της Ινδίας, της Γκαμπόν και της Ακτής του Ελεφαντοστού. Σε αυτά περιλαμβάνεται η «επίμαχη» εγκατάσταση στην Ουχάν, η οποία αποτελεί το επίκεντρο των ερευνών σχετικά με το εάν το ξέσπασμα της Covid-19 ήταν αποτέλεσμα «διαρροής» των Κινέζων επιστημόνων.

Πάνω από 20 εργαστήρια κατασκευάστηκαν την τελευταία δεκαετία

Ο Γκρέγκορι Κόμπλεντς, αναπληρωτής καθηγητής βιολογικής προστασίας στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Μέισον, και η καθηγήτρια Φιλίπα Λέντζος του Βασιλικού Κολεγίου του Λονδίνου που χαρτογράφησαν τις εγκαταστάσεις, διαπίστωσαν ότι από τα 42 εν λειτουργία εργαστήρια, τα μισά κατασκευάστηκαν την τελευταία δεκαετία.

Η πλειονότητα όλων των εργαστηρίων (BSL-4) βρίσκεται σε αστικά κέντρα και μόνο τρεις από τις 23 χώρες έχουν εθνικές πολιτικές που παρέχουν εποπτεία για τη λεγόμενη έρευνα διπλής χρήσης, δηλαδή τα πειράματα που διεξάγονται για πολιτικούς σκοπούς και τα οποία μπορούν να προσαρμοστούν για στρατιωτική χρήση.

«Υπάρχουν καλύτερες αναφορές σε ορισμένες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, όπου υπάρχει μεγαλύτερη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης, αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί που θα θέλαμε» δήλωσε η Λέντζος, ειδικός στη διεθνή ασφάλεια. «Όσο μεγαλύτερος είναι ο φόρτος εργασίας, τόσο περισσότερα ατυχήματα θα συμβούν».

Ταχεία ανάπτυξη

Η ταχεία ανάπτυξη τέτοιων εγκαταστάσεων, ιδίως σε χώρες όπως η Κίνα, έχει αυξήσει τις ανησυχίες για διαρροές επικίνδυνων ουσιών. «Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των εργαστηρίων και ο αριθμός των ατόμων με πρόσβαση σε αυτούς, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος» λέει στους Financial Times ο καθηγητής χημικής βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ράτζερς, Ρίτσαρντ Ιμπράιτ.

«Τα ατυχήματα και οι διαρροές συμβαίνουν ήδη σε πολύ μεγάλο αριθμό, ειδικά σε μέρη με χαμηλότερα πρότυπα βιοασφάλειας. Πρέπει να ενισχύσουμε τους κανόνες σε όλο τον κόσμο» προσθέτει.

Αξιωματούχοι πληροφοριών των ΗΠΑ διερευνούν επί του παρόντος εάν το Ινστιτούτο της Ουχάν θα μπορούσε να είχε παίξει κάποιο ρόλο στην προέλευση της πανδημίας. Οι κινεζικές εγκαταστάσεις ήταν ένα από τα έξι εργαστήρια (BSL-4) στον κόσμο που διεξήγαγαν αμφιλεγόμενη έρευνα για παθογόνα που σχετίζονταν με τις νυχτερίδες πριν από την πανδημία.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ασφάλειας Υγείας, μόλις λίγο κάτω από το 1/4 των χωρών με εργαστήρια που λειτουργούν στο επίπεδο BSL-4 έχουν «υψηλή» ετοιμότητα βιοασφάλειας, όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Περίπου το 1/3, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, έχουν «μεσαία» επίπεδα, ενώ το 41% ​​έχει «χαμηλά» επίπεδα, όπως η Νότια Αφρική.

Η έρευνα των Κόμπλεντς και Λέντζος αυξάνει τις ανησυχίες πολλών επιστημόνων σχετικά με τον ήδη υψηλό αριθμό ατυχημάτων που αφορούν τη βιοϊατρική έρευνα, ακόμη και στις πιο ασφαλείς εγκαταστάσεις. Στις ΗΠΑ, το τμήμα υγείας και τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) παρακολουθούν από κοινού τη χρήση 67 διαφορετικών τύπων τοξινών και άλλων δυνητικά επικίνδυνων υλικών.

Απελευθερώθηκαν κατά λάθος ουσίες 219 φορές

Μάλιστα, η τελευταία έκθεσή τους διαπίστωσε ότι στις ΗΠΑ το 2019, τέτοιες ουσίες χάθηκαν 13 φορές και απελευθερώθηκαν κατά λάθος άλλες 219 φορές. Αυτό οδήγησε σε αναγκαστική υποβολή εξετάσεων σε πάνω από 1.000 άτομα, και για ορισμένους την προληπτική χορήγηση φαρμάκων. Ωστόσο, κανένας δεν προσβλήθηκε από ταυτοποιημένες ασθένειες.

Η παρακολούθηση και ο έλεγχος των αμερικανικών εγκαταστάσεων αυξήθηκε μετά το 2001, όταν ένας άνδρας σκότωσε πέντε άτομα με άνθρακα, που πιστεύεται ότι προήλθε από το εργαστήριο ιατρικής έρευνας του αμερικανικού στρατού στο Fort Detrick.

Εξάλλου, οι επιθέσεις με άνθρακα το 2001 δεν είναι το μόνο παράδειγμα αποτυχίας της εργαστηριακής ασφάλειας τις τελευταίες δεκαετίες. Το 2004, εννέα άτομα μολύνθηκαν με Sars και ένα άτομο πέθανε μετά από την «έκθεση» δύο ερευνητών στον ιό ενώ εργαζόταν στο κινεζικό Ινστιτούτο Ιολογίας του Πεκίνου.

Επιπλέον, τον Νοέμβριο του 2019, μόλις ένα μήνα πριν από το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα της Covid-19, περισσότεροι από 6.000 άνθρωποι στη βορειοδυτική Κίνα μολύνθηκαν με βρουκέλλωση, μια βακτηριακή ασθένεια με συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, μετά από διαρροή σε ένα εργοστάσιο εμβολίων.

Ο Μπάι Τσουνλί, πρώην πρόεδρος της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών που συνδέεται στενά με το κράτος, έγραψε ένα άρθρο πέρυσι προειδοποιώντας για τις «σαφείς ελλείψεις» της χώρας του στον αριθμό εργαστηρίων βιοασφάλειας υψηλού επιπέδου σε σύγκριση με τις ΗΠΑ. Το 2019, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ιολογίας της Oυχάν, έγραψε μια ανασκόπηση των ελλείψεων ασφαλείας στα εργαστήρια της Κίνας. «Αρκετά από αυτά έχουν ανεπαρκή κεφάλαια για ενέργειες ρουτίνας και άλλες ζωτικές διαδικασίες» προσθέτοντας ότι το κόστος συντήρησης «γενικά παραμελήθηκε».

Αρκετοί επικριτές του Πεκίνου λένε ότι το απόρρητο στην Κίνα σχετικά με τις δραστηριότητες σε τέτοιες εγκαταστάσεις καθιστά δύσκολο έως αδύνατο να γνωρίζουμε πόσο ασφαλείς είναι.

Πολλοί επιστήμονες αναφέρουν ότι η κινεζική προσέγγιση αναφορικά με τη διεθνή έρευνα για την προέλευση του κορoνaϊού αποδεικνύει όλα τα προβλήματα που υπάρχουν, με φόντο και την απόρριψη της πλήρους πρόσβασης σε αναγκαία δεδομένα και στοιχεία.

«Αυτό που έχουμε δει μέχρι τώρα σε σχέση με το Ινστιτούτο Ιολογίας της Oυχάν είναι ότι πρόκειται για ένα εργαστήριο που δεν είναι ανοιχτό και διαφανές για αυτό που κάνει» επεσήμανε η Λέντζος. «Όταν έχετε τέτοια είδη εργαστηρίων, πρέπει να βεβαιωθείτε ότι είναι ανοιχτά και διαφανή».