Ευάγγελος Μουτσόπουλος: Ο διδάξας και ποιήσας

Αν η αγωνία της Ελλάδας εδώ και πολλές δεκαετίες, πέρα από ψευδοδιλήμματα και διάφορες αγκυλώσεις, ήταν η μόρφωση ενός πολιτισμικού προσώπου με τη σύνθεση διαχρονικών στοιχείων τόσο από το δικό της βίο όσο και από τις σύγχρονες ευρωπαϊκές και παγκόσμιες ζυμώσεις, τότε ο Ευάγγελος Μουτσόπουλος ευρίσκεται στην πρωτοπορία αυτού του αγώνα, επιλέγοντας ως βατήρα εκκίνησης τη δόμηση μιας οικουμενικής προσωπικότητας. Κλειδί προσέγγισης και κατανόησης αυτής της προσωπικότητας είναι η σύνθεση (compositio), απόπειρα που εξικνείται από την αγωνία της συνείδησης να κατορθώσει την ενότητά της, ώστε ομότροπη να είναι η συνθετική λειτουργία είτε πρόκειται για λόγο φιλοσοφικό είτε για λόγο μουσικό.

[…]

Αν, λοιπόν, η μουσική και η φιλοσοφία διαπλέκονται και αλληλοπεριχωρούνται στο έργο του, τότε ερμηνεύεται πληρέστερα το γιατί στη φιλοσοφία του έχει καίρια σημασία η έννοια του καιρού. Ενώ ο χρόνος έχει τρεις κατηγορίες, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, ο καιρός έχει δύο, το ούπω (όχι ακόμη) και το ουκέτι (ποτέ πια). Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι η κίνηση. Η μουσική είναι εν χρόνω τέχνη, και ο καιρός εκφράζει την προθετικότητα του υποκειμένου στην κίνησή του να προσποριστεί την ευκαιρία του καιρού, και να δημιουργήσει, δηλαδή να φθάσει σε μεγαλύτερο βαθμό ελευθερίας, στο πλέον-είναι. […]

Για τον Ευάγγελο Μουτσόπουλο δεν υπάρχουν στεγανά. Μετά από την εμπειρία του στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία είναι έτοιμος να μεταβεί προς μια «Χριστιανική αρχαιολογία του όντος», και σε προσωπικότητες της μέσης περιόδου του Ελληνισμού, όπως ο Νικηφόρος Γρηγοράς ή ο Δημήτριος Κυδώνης, ή σε νεοέλληνες φιλοσόφους, όπως ο Πέτρος Βράιλας-Αρμένης, του οποίου εξέδωσε με συνεργάτες του ολόκληρο το φιλοσοφικό έργο, ενώ θέματα άρθρων και μελετών καλύπτουν τα ευρωπαϊκά φιλοσοφικά ρεύματα από τους μέσους χρόνους μέχρι σήμερα. […] Επομένως, ο Ευάγγελος Μουτσόπουλος αντιμετωπίζει το πρόβλημα του νεοελληνικού πολιτισμικού προσώπου μέσα από μια σύνθεση των πολλαπλών και διαχρονικών επιτευγμάτων τόσο των Ελλήνων όσο και των ευρωπαϊκών λαών.

[…]

Τελικά, όταν ο ερευνητής προσεγγίσει τον Ευάγγελο Μουτσόπουλο αναζητώντας στο πρόσωπο και το έργο του την πραγμάτωση του αληθούς, του αγαθού και του καλού, θα διαπιστώσει την ισορροπίαν των επιδόσεών του και στα τρία αυτά μεγέθη, αφού όλοι έχουμε εμπειρία του ενάρετου ευπατρίδη, του ερευνητή της αλήθειας και του ποιητή του καλού, του διδάξαντος και ποιήσαντος.

*Αποσπάσματα από την έξοχη ομιλία που είχε εκφωνήσει ο κερκυραίος δόκτωρ Φιλοσοφίας και συνθέτης Αντώνης Δ. Βασιλάκης προς τιμήν του Ευάγγελου Μουτσόπουλου (τίτλος της ομιλίας: Φιλοσοφία και Μουσική: Τιμή στον Ε. Μουτσόπουλο) στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων την Τετάρτη 13 Απριλίου 2011.

Ο Ευάγγελος Μουτσόπουλος, που απεβίωσε σήμερα, 7 Ιουνίου 2021, είχε γεννηθεί στην Αθήνα το 1930.

Σπούδασε Kλασική Φιλολογία και Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Φιλοσοφία στο Παρίσι, όπου αναγορεύτηκε διδάκτορας (1958) και παρακολούθησε μαθήματα μουσικής και μουσικολογίας.

Το 1958 εξελέγη καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Aιξ Mασσαλίας, το 1965 τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το 1969 στο Πανεπιστήμιο Aθηνών, του οποίου διετέλεσε πρύτανης το 1977.

Δίδαξε σε ξένα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.

Οι έρευνές του στους τομείς της συστηματικής φιλοσοφίας και της ιστορίας της φιλοσοφίας τον οδήγησαν στη θεμελίωση και στη διεθνή επιβολή πέντε νέων φιλοσοφικών κλάδων: της καιρολογίας (ο ίδιος είναι διεθνώς γνωστός ως «ο φιλόσοφος της καιρικότητος»), της φιλοσοφίας της τέχνης (με ανανεωμένη σημασία του όρου), της φιλοσοφίας του ελληνικού πολιτισμού, της ιστορίας της νεοελληνικής φιλοσοφίας και, τέλος, της φιλοσοφίας του κοσμοχώρου.

Ο Μουτσόπουλος υπήρξε επίτιμος διδάκτορας πολλών πανεπιστημίων, τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις και διετέλεσε επίτιμο, τακτικό ή αντεπιστέλλον μέλος πολλών εθνικών ή διεθνών ακαδημιών του εξωτερικού.

Εξάλλου, ο Ευάγγελος Μουτσόπουλος υπήρξε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 1984.