Γερμανία: Γιατροί καταδικάζονται για «διαφήμιση των αμβλώσεων» επειδή πληροφορούν τις ασθενείς τους

Ο Δρ. Ντέτλεφ Μέρχελ δεν περίμενε να καταλήξει κατηγορούμενος για κάτι που ο ίδιος θεωρεί μέρος της δουλειάς του: Την πληροφόρηση των ασθενών για τις ιατρικές υπηρεσίες που είναι σε θέση να προσφέρει. Κι όμως, του συνέβη. Και μάλιστα η δίκη του, κατέληξε σε καταδίκη για «προώθηση των αμβλώσεων», το οποίο θεωρείται έγκλημα στη Γερμανία.

Τιμωρήθηκε με πρόστιμο €3.000 επειδή ανέφερε λεπτομέρειες για τα είδη των αμβλώσεων που μπορεί να παρέχει, αλλά και τις νομικές προϋποθέσεις για τη διενέργησή τους, στην ιστοσελίδα του ιατρείου του.

Η καταδίκη του Μέρχελ και η δίωξη αρκετών άλλων γιατρών για το ίδιο «έγκλημα» έχει προκαλέσει διαμαρτυρίες στη Γερμανία, φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο τη συζήτηση για τη στάση της χώρας απέναντι στον τερματισμό των κυήσεων.

Οι αμβλώσεις εμπίπτουν στον ποινικό κώδικα της Γερμανίας. Είναι νόμιμες έως και 12 εβδομάδες μετά τη σύλληψη, όμως τα άτομα που επιθυμούν να δώσουν τέλος στην εγκυμοσύνη τους είναι υποχρεωμένα να παρακολουθήσουν ένα συμβουλευτικό σεμινάριο και στη συνέχεια να περιμένουν για τρεις ημέρες.

Μετά το πέρας των 12 εβδομάδων, οι αμβλώσεις είναι νόμιμες μόνο σε πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα όταν η κύηση απειλεί τη σωματική ή ψυχική υγεία της εγκύου.

Όμως η νομοθεσία δεν ρυθμίζει μόνο την ίδια τη διαδικασία. Απαγορεύει επίσης την ανάρτηση πληροφοριών γύρω από τις αμβλώσεις εκ μέρους των ιατρικών παρόχων. Μέχρι το 2019 οι γιατροί δεν είχαν καν το δικαίωμα να αποκαλύπτουν ότι πραγματοποιούν πράγματι τη συγκεκριμένη ιατρική διαδικασία. Τώρα έχουν το δικαίωμα να το πουν δημόσια, όμως δεν επιτρέπεται να αναφέρουν τίποτα περισσότερο επάνω στο θέμα.

«Μπορώ να πω μόνο μια πρόταση: Πραγματοποιώ αμβλώσεις με τον όρο οι ασθενείς να τηρούν τη νομοθεσία. Όμως τίποτα παραπάνω», δήλωσε ο Μέρχελ στο CNN.

Άλλη μια γιατρός που καταδικάστηκε για το ίδιο… έγκλημα δήλωσε στο CNN ότι ανησυχεί για τις ασθενείς που δεν είναι σε θέση να λάβουν τις πληροφορίες που χρειάζονται για να πάρουν τις σωστές αποφάσεις για την υγεία τους.

«Οι ειδικοί – δηλαδή οι γιατροί – υποχρεώθηκαν να αποσύρουν κάθε σχετική πληροφορία, με αποτέλεσμα πλέον να μπορεί κανείς να βρει στο internet κυρίως ιστοσελίδες κατά της άμβλωσης», σημείωσε η Δρ. Κριστίνα Χένελ, σε email της προς το CNN. «Θέλω να είμαι σε θέση να ενημερώσω τους ασθενείς μου για τις διαφορετικές μεθόδους, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους, τις πιθανές επιπλοκές και τους κινδύνους, όπως συστήνει και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας».

Η Χένελ τιμωρήθηκε με πρόστιμο €6.000 το 2017 και έκτοτε έχει ξεκινήσει ένα δαιδαλώδες ταξίδι στο γερμανικό δικαστικό σύστημα, με στόχο την άρση της απαγόρευσης. Έχει ασκήσει έφεση επί της καταδικαστικής απόφασης και έχει υποβάλει μήνυση στο Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας.

«Δεν πιστεύω ότι ο νόμος αυτός συνάδει με το Σύνταγμά μας», τονίζει στο email της προς το CNN. «Οι γυναίκες σήμερα θα πρέπει να είναι σε θέση να εντοπίσουν λεπτομερείς και έγκυρες πληροφορίες. Δεν μπορώ να σου αποκρύπτω πληροφορίες για ένα θέμα που επηρεάζει το σώμα και την υγεία σου».

Άλλοι υποστηρικτές της αλλαγής της νομοθεσίας αναφέρουν ότι ο τρόπος με τον οποίο η Γερμανία ελέγχει τις πληροφορίες για την άμβλωση, είναι μοναδικός ανάμεσα στις δυτικές δημοκρατίες. Η Λι Χόκτορ, διευθύντρια του Κέντρου Αναπαραγωγικών Δικαιωμάτων για την Ευρώπη, τον περιγράφει ως «πολύ προβληματικό και εξαιρετικά επιβλαβή».

«Η ιδέα ότι μια ευρωπαϊκή χώρα ποινικοποιεί την παροχή ιατρικά έγκυρων πληροφοριών για την άμβλωση, χωρίς όμως παράλληλα να ελέγχει και να τιμωρεί τις παραπλανητικές πληροφορίες επάνω στο θέμα, απλώς δεν βγάζει νόημα», επισημαίνει, μιλώντας στο CNN.

Η Χόκτορ προσθέτει ότι το Κέντρο Αναπαραγωγικών Δικαιωμάτων πιστεύει πως η νομοθεσία αυτή δεν παραβιάζει μόνο τις συστάσεις του ΠΟΥ, αλλά και τα διεθνή ειωθότα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Γερμανίας όπως αυτές προκύπτουν από διεθνείς συμβάσεις.

Από την άλλη, οι ακτιβιστές κατά της άμβλωσης βλέπουν τα πράγματα κάπως διαφορετικά. Η Αλεξάντρα Λίντερ, επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Ένωσης για το Δικαίωμα στη Ζωή, ανέφερε ότι η οργάνωση της οποίας ηγείται αντιτίθεται σε κάθε αλλαγή της νομοθεσίας. Η ίδια δεν συμφωνεί με την άποψη ότι η άμβλωση αποτελεί ιατρική διαδικασία ή υπηρεσία υγείας.

Πιστεύει, μάλιστα, ότι δεν είναι αλήθεια πως στη Γερμανία υπάρχει έλλειψη πληροφόρησης, παραπέμποντας στην ύπαρξη της συμβουλευτικής που υποχρεούνται να παρακολουθήσουν οι έγκυοι πριν την άμβλωση, στο πλαίσιο της οποία ενημερώνονται και για τη διαδικασία.

«Ο μόνος λόγος να προσφέρεις άμβλωση στην ιστοσελίδα ενός οργανισμού που πραγματοποιεί αμβλώσεις είναι για να κερδίσεις χρήματα από αυτό», ανέφερε σε email της στο CNN.

«Κάποιος πρέπει να το κάνει»

Ο Μέρχελ είναι γυναικολόγος εδώ και 28 χρόνια. Έχει την έδρα του στη μικρή πόλη του Νότουλν που απέχει λιγότερο από μια ώρα από τα σύνορα με την Ολλανδία.

«Είμαι απλώς ένας φυσιολογικός γυναικολόγος, κάνω ό,τι κάνουν όλοι οι γυναικολόγοι στη χώρα», σημείωσε. «Και πραγματοποιώ τερματισμούς κυήσεων με χάπια από τη στιγμή που αυτό κατέστη εφικτό στη Γερμανία, πριν από 13 χρόνια».

Στην ιστοσελίδα του, ο Μέρχελ περιγράφει λεπτομερώς τις διαδικασίες και τις υπηρεσίες που παρέχει. Μετά την αλλαγή της νομοθεσίας το 2019, πρόσθεσε και άλλη μια γραμμή που αναφέρει ότι στο ιατρείο του πραγματοποιούνται αμβλώσεις. Και τότε ξεκίνησαν τα προβλήματα.

Κάποιος ενημέρωσε τις αρχές. Ο Μέρχελ δικάστηκε – και καταδικάστηκε. Εξηγεί ότι δεν έχει σκοπό να πληρώσει το πρόστιμο, γιατί διαφωνεί με την απόφαση. Προς το παρόν συζητά τα επόμενα βήματα με τον δικηγόρο του.

Η Γερμανία έχει σχετικά χαμηλό ποσοστό αμβλώσεων με 5,9 αμβλώσεις ανά 1.000 γυναίκες ηλικίας 15 έως 49 ετών, σύμφωνα με κρατικά στοιχεία για το 2020. Συγκριτικά, οι ΗΠΑ κατέγραψαν 11,3 αμβλώσεις ανά 1000 γυναίκες 15 έως 49 ετών το 2018, ενώ στη Βρετανία το αντίστοιχο ποσοστό κυμάνθηκε στις 18 ανά 1.000 γυναίκες για το 2019.

Παρόλα αυτά, κάθε χρόνο 100.000 γυναίκες στη Γερμανία επιλέγουν να τερματίσουν την εγκυμοσύνη τους. Ο Μέρχελ και η Χένελ υποστηρίζουν ότι είναι ζωτικό το κράτος να διασφαλίσει ότι μπορούν να έχουν πρόσβαση στη συγκεκριμένη ιατρική διαδικασία με ασφάλεια.

«Το πρόβλημα είναι η νομοθεσία, αλλά και το σύστημά μας», εξηγεί ο Μέρχελ. Γιατί μπορεί η άμβλωση να είναι νόμιμη στη Γερμανία, όμως η πρόσβαση σε αυτή είναι σχετικά περιορισμένη.

Μια από τις αιτίες για αυτό είναι το γεγονός ότι περίπου το ένα τρίτο των γερμανικών νοσοκομείων διοικούνται από χριστιανικές φιλανθρωπικές οργανώσεις και ΜΚΟ που δεν παρέχουν αμβλώσεις εξαιτίας των πεποιθήσεών τους. Οι γιατροί μπορούν να επικαλεστούν λόγους συνείδησης για να αρνηθούν να τερματίσουν μια εγκυμοσύνη.

Το σίγμα που τυλίγει την άμβλωση, λέει ο Μέρχελ, συνεπάγεται ότι ορισμένοι επαγγελματίες υγείας εξακολουθούν να διστάζουν να συζητήσουν το θέμα.

«Όλοι γνωρίζουν ότι κάποιος θα πρέπει να το κάνει γιατί είναι αναγκαίο, όμως δεν θέλουν να μιλήσουν για αυτό», εξηγεί, προσθέτοντας ότι η έλλειψη πληροφοριών μπορεί να αποτελέσει ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα όταν οδηγεί σε αχρείαστες καθυστερήσεις. «Μια γυναίκα θα πρέπει να έχει εγκαίρως όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται, προκειμένου όταν το κάνει να μην βρίσκεται στην ενδέκατη, αλλά στην έβδομη εβδομάδα, που έχει ακόμη χρόνο μπροστά της. Γιατί όσο ο καιρός περνά, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η διαδικασία».

Υποστήριξη και «αηδιαστική» παρενόχληση

Την ημέρα της καταδίκης του Μέρχελ, πλήθη υποστηρικτών του διαμαρτύρονταν για τη νομοθεσία μπροστά στο δικαστήριο. «Είχα μόνο θετικές αντιδράσεις», θυμάται. «Άνθρωποι μου έλεγαν ότι πρέπει να συνεχίσω κι ότι εκείνοι θα με βοηθήσουν. Ακόμη και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, γυναίκες που ήταν ασθενείς μου για 25 χρόνια και δεν γνώριζαν ότι πραγματοποιώ αμβλώσεις. Όλοι λένε ότι έχω δίκιο. Δεν είναι σωστός αυτός ο νόμος».

Και η Χένελ αναφέρει στο CNN ότι έχει δεχτεί «απίστευτα μεγάλη υποστήριξη και ενθάρρυνση» από ασθενείς, άτομα και ομάδες που διεκδικούν την αλλαγή της νομοθεσίας. Όμως έχει λάβει και πολλαπλές απειλές από άτομα που αντιτίθενται στις αμβλώσεις.

«Μου εύχονται να πεθάνω και μου στέλνουν αηδιαστικά email», εξηγεί. Από τη στιγμή που μετατράπηκε σε ένα από τα πρόσωπα του αγώνα για τις αμβλώσεις στη Γερμανία, η παρενόχληση έχει αυξηθεί.

Την έχουν αποκαλέσει «ανώμαλη» και «δολοφόνο παιδιών», ενώ μια συγκεκριμένη ιστοσελίδα τη συνέκρινε με τους Ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Η Χένελ έκανε μήνυση στον ιδιοκτήτη της ιστοσελίδας, έναν ακτιβιστή κατά των αμβλώσεων. Το δικαστήριο έκρινε ότι δεν είναι αποδεκτή η σύγκριση της άμβλωσης με το Ολοκαύτωμα. Όμως πρόσθεσε ότι το να υποστηρίζει κανείς ότι η Χένελ «έχει βάψει τα χέρια της με αίμα» εμπίπτει στο δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου.

Το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας πρόκειται να αποφασίσει σύντομα για την υπόθεση της Χένελ, κρίνοντας μέσα από αυτή και το κατά πόσον η παροχή πληροφόρησης για τις εκτρώσεις συνάδει με το σύνταγμα της χώρας.

Η ίδια είναι αισιόδοξη. Κατά την εκδίκαση μιας έφεσης το 2018, ο δικαστής που την καταδίκασες της είπε ότι θα πρέπει «να φέρει την απόφαση σαν τίτλο τιμής στη μάχη της για μια καλύτερη νομοθεσία».