Η θλιβερή σύγκριση Ευρώπης – ΗΠΑ για την επόμενη ημέρα

Ηείδηση χαρακτηρίστηκε «ιστορική»: η Ευρώπη εκδίδει κοινό χρέος λόγω πανδημίας. Ενα «ορόσημο» για την Ενωση του μέλλοντος. Το πρώτο κοινό ομόλογο της ΕΕ έρχεται σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά την έναρξη της πανδημίας. Με ήδη περίπου 700.000 νεκρούς στις χώρες – μέλη της Ενωσης, οι οικονομίες των οποίων, ιδίως οι πιο αδύναμες, έχουν γονατίσει κατά τρόπο πρωτοφανή για περιόδους ειρήνης. Η ΕΕ πανηγυρίζει για το κοινό ομόλογο ύψους 670 δισ. ευρώ και για άλλα 80 δισ. ευρώ από ίδιους πόρους. Η ίδια η ΕΕ αναφέρεται σε «1.350 δισ. ευρώ αγοράς στοιχείων ενεργητικού», αλλά και αυτό δεν έχει ακόμα ξεκαθαρίσει. Σε αυτά μπορεί να προσθέσει κανείς κάποια επίσης ασαφή ακόμα τμήματα που θα συνδέονται με τις επιπτώσεις της πανδημίας από επιπλέον 1 τρισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ σε βάθος εξαετίας, μέχρι το 2027.

Την ίδια στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες, που έχουν σημαντικά μικρότερο πληθυσμό από το σύνολο εκείνου των κρατών – μελών της ΕΕ, έχουν ήδη διοχετεύσει πολλαπλάσια σε εκταμιεύσεις που έχουν γίνει εδώ και καιρό, ήδη επί Τραμπ. Και μάλιστα με απευθείας στήριξη στους πολίτες με γερές προσωπικές επιταγές. Επιπλέον, ο Μπάιντεν δίνει σχεδόν άλλα 3 τρισ. δολάρια που έχουν ήδη περάσει από το Κογκρέσο και προετοιμάζει ακόμα 3 τρισ. σε πακέτο επενδύσεων σε υποδομές και εκπαίδευση, με χρηματοδότηση κυρίως από αυξημένους φόρους στα υψηλά εισοδήματα, όχι με δημόσιο χρέος. Αλλωστε, μετρήσεις δείχνουν ότι οι πολύ ωφελημένοι της πανδημίας είδαν τα χαρτοφυλάκιά τους, μόνο στις ΗΠΑ, να αυξάνονται ήδη περισσότερο από 1 τρισ. δολάρια.

Ολα αυτά καθιστούν σαφές ότι ο… αρχαίος μύθος της κοινωνικής Ευρώπης έχει ήδη περάσει στην Ιστορία στην πιο κρίσιμη στιγμή που εκείνη τον είχε ανάγκη περισσότερο από ποτέ, ενώ ταυτόχρονα το στερεότυπο μιας Αμερικής που αδιαφορεί εντελώς για τους πολίτες της καταρρέει αύτανδρο. Οσον αφορά μάλιστα το πάλαι ποτέ ισχυρό μοντέλο μιας Ευρώπης που το κράτος έβαζε πλάτη, πρέπει να σημειωθεί ότι αυτό συνέβη κυρίως μεταπολεμικά και αρχικά κινήθηκε ουσιαστικά πάλι με αμερικανικούς πόρους: χωρίς το Σχέδιο Μάρσαλ θα ήταν απλώς αδύνατον γιατί αυτό χρηματοδότησε την ανοικοδόμηση και την επανέναρξη της Ευρώπης με θετική επίδραση που κράτησε για περίπου τέσσερις δεκαετίες.

Δεν είναι όμως μόνο το ζήτημα του πώς βοηθούν τα κράτη τους λαούς τους έπειτα από τέτοιες κρίσεις. Είναι κυρίως η ανάπτυξη. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, φέτος η ανάπτυξη στις ΗΠΑ αναμένεται να φτάσει στο 6,5% ακριβώς χάρη σε όλους αυτούς τους πόρους, ενώ στην ευρωζώνη, για το ίδιο διάστημα, κάτω από το 4%. Και αυτό με ανοιχτό το πολύ μεγάλο ερώτημα πώς θα κατανεμηθεί τελικά αυτή η ανάπτυξη στα κράτη.

Δίπλα στην αμερικανική διορθωτική οικονομική πολιτική για την πανδημία, εκείνη της Ευρώπης είναι, με μία λέξη, ένα τίποτα. Ομως, υπάρχει και κάτι που η Ευρώπη ξέρει να το κάνει πολύ καλύτερα από τις ΗΠΑ: να παρουσιάζει το τίποτα ως «κάτι». Να το βαφτίζει με διάφορα ωραία ονόματα, όπως αυτό το «Next Generation EU». Ακόμα χειρότερα, να φροντίζει το «κάτι» να είναι τελικά «κάτι άλλο» από αυτό που διαφημίζεται. Και, τελικά, να μην είναι «τίποτα», αλλά «κάτι», και μάλιστα πολύ πονηρό. Γιατί εδώ υπάρχει καθαρή και υπολογισμένη γερμανοκεντρική εθνική και όχι ευρωπαϊκή πολιτική. Με λογική και στόχο, αλλά με ψεύτικο περιτύλιγμα. Μέσα από αυτή την ακραία περιοριστική πολιτική στο Βερολίνο βλέπουν τη θέση τους να ενισχύεται επιπλέον δραματικά μετά την πανδημία, καθώς διαθέτουν αδιανόητα αποθεματικά πλεονάσματα, την ώρα που οι περισσότερες χώρες βιώνουν ελεύθερη πτώση. Και αυτό είναι κεφάλαιο…