Το «τικ-τακ» της περιβαλλοντικής ωρολογιακής βόμβας

Στον σύγχρονο πολιτισμό, η κίνηση να ανοίξεις την τηλεόρασή σου το βράδυ, συχνά συνδέεται άμεσα με την εύλογη ανάγκη να ξεφύγεις από την αγχωτική καθημερινότητα.

Τις περισσότερες φορές το «κόλπο» πιάνει.

Ναρκώνεσαι με το χέρι στο τηλεκοντρόλ και ύστερα από μερικά σκαμπανεβάσματα του κεφαλιού σου παραδίνεσαι οριστικά στον ύπνο.

Υπάρχουν όμως και φορές που, τυχαία ή συνειδητά, ξεκινάς να παρακολουθείς κάτι που τελικά θα καταφέρει ακριβώς το αντίθετο: Θα σε κάνει να χάσεις τον ύπνο σου.

Όχι γιατί πρόκειται για σειρά ή ταινία μυθοπλασίας, αλλά επειδή πρόκειται για κάτι άκρως πραγματικό, που, όσο κι αν οι περισσότεροι από εμάς κάνουμε πως δεν το βλέπουμε, είναι απολύτως υπαρκτό.

Υπάρχουν μια σειρά από περιβαλλοντικά ντοκιμαντέρ που μέσα σε λιγότερο από δύο ώρες μάς εξηγούν αυτό που οφείλαμε να έχουμε αντιληφθεί και αποτρέψει εδώ και δεκαετίες:

Ο τρόπος με τον οποίο ζούμε οδηγεί ,με μαθηματική ακρίβεια, στην καταστροφή ενός ολόκληρου πλανήτη, που είναι βέβαιο ότι χωρίς την παρουσία του ανθρώπου θα βρισκόταν σήμερα σε πολύ ευνοϊκότερη θέση.

Οι προειδοποιήσεις για το πόσο καταστροφική είναι η παρουσία και η δραστηριότητα του ανθρώπου για περιβάλλον δεν είναι φυσικά κάτι καινούριο.  Πάντοτε υπήρχαν επιστήμονες, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, ακτιβιστές που φώναζαν για την καταστροφή που συντελείται. Οι έρευνές τους όμως, τα κείμενά τους, οι καταγγελίες τους, οι δράσεις τους, δεν αντιμετωπίστηκαν σοβαρά, παρά μόνο από ελάχιστους. Για τους περισσότερους ήταν μια υπερβολική γκρίνια απόκοσμων και αντισυστημικών ανθρώπων που θέλουν να σπέρνουν τον πανικό τους και στους άλλους.

Δυστυχώς όμως για όλους μας, το δίκιο το είχαν αυτοί οι πανικόβλητοι και όχι οι υπόλοιποι.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία τα τελευταία 40 χρόνια, ο παγκόσμιος πληθυσμός άγριων ειδών μειώθηκε κατά 60%, ενώ 1 εκατομμύριο είδη απειλούνται επίσης με εξαφάνιση.

Μάλιστα όπως αναφέρει η πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ και της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας της Φύσης (IUCN), «Protected Planet 2020», ο ρυθμός της απώλειας της βιοποικιλότητας συνεχίζεται σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητος.

Ο ορισμός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το τι είναι βιοποικιλότητα αποτυπώνει δραματικότητα της κατάστασης:

« “Βιοποικιλότητα είναι ένας όρος που χρησιμοποιούμε για να αναδείξουμε τον πλούτο του φυσικού κόσμου. Είναι η μεγάλη ποικιλία ζώων και φυτών, τα ενδιαιτήματα και τα γονίδιά τους. Η βιοποικιλότητα αλληλεπιδρά με το φυσικό περιβάλλον για να δημιουργεί τα οικοσυστήματα που στηρίζουν τους έμβιους οργανισμούς – όπως οι άνθρωποι. Χωρίς τον φυσικό κόσμο δεν μπορούμε να επιβιώσουμε, και δυστυχώς πολύ συχνά τον θεωρούμε δεδομένο»

Ακόμα και αν δεν δίνεις δεκάρα για τον πλανήτη, το φυσικό περιβάλλον και την άγρια ζωή, η προαναφερθείσα έκθεση «Protected Planet 2020» καταλήγει σε ένα συμπέρασμα που δύσκολα σε αφήνει ασυγκίνητο.

«Καθώς μπαίνουμε στη νέα δεκαετία, είναι σαφές ότι η απώλεια βιοποικιλότητας πρέπει να αντιμετωπιστεί όχι μόνο για χάρη των ειδών και των οικοσυστημάτων, αλλά και για να διασφαλιστεί η επιβίωση των ανθρώπινων κοινωνιών».

Το μήνυμα είναι σαφές. Απώλεια της βιοποικιλότητας σημαίνει απώλεια της ανθρώπινης ζωής.

Τον ερχόμενο Οκτώβριο έχει προγραμματιστεί στο Κουνμίνγκ της Κίνας η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τη βιοποικιλότητα (Cop15), η μεγαλύτερη διάσκεψη της δεκαετίας που, λόγω πανδημίας έχει ήδη αναβληθεί δύο φορές.

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των εκπροσώπων των χωρών έχουν ήδη ξεκινήσει μέσω τηλεδιασκέψεων, αν όμως οι βασικές εργασίες της Διάσκεψης αναβληθούν και πάλι ή δεν καταστεί δυνατό να οδηγήσουν σε κοινές δεσμεύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, τότε πολλοί αξιωματούχοι εκφράζουν τον φόβο ότι θα χαθεί οριστικά μία από τις τελευταίες μας ευκαιρίες ως ανθρωπότητα να σώσουμε τον πλανήτη.

Κράτη και όμιλοι επιχειρήσεων κάνουν τα πάντα για να αποφύγουν οποιαδήποτε περιβαλλοντική δέσμευση θα τους επέφερε κάποιο οικονομικό κόστος.

Ταυτόχρονα, εμείς οι απλοί πολίτες με περισσή ευκολία ανοίγουμε το παράθυρο του αυτοκινήτου μας για να ρίξουμε έξω ένα «μικρό σκουπιδάκι που θα λιώσει γρήγορα» και αφήνουμε πίσω μας σε δάση και παραλίες μικρούς και μεγάλους σωρούς σκουπιδιών «επειδή οι αρχές δεν φρόντισαν να υπάρχει ένας κάδος».

Σε μια αγαστή συνεργασία, κυβερνήσεις, επιχειρηματίες και πολίτες έχουμε πυροδοτήσει την περιβαλλοντική ωρολογιακή βόμβα και είτε κάποιοι θέλουν να ακούσουν το «τικ-τακ» της αντίστροφης μέτρησης, είτε όχι, το μόνο βέβαιο είναι ότι η στιγμή που θα ακούσουμε όλοι το μεγάλο μπαμ, δεν είναι, πλέον, μακριά.