Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός «θα ενίσχυε το αντεμβολιαστικό κίνημα»

Η απροθυμία μερίδας του πληθυσμού να εμβολιαστεί κατά της Covid-19 αναγκάζει πολλές κυβερνήσεις να εξετάσουν την ιδέα του υποχρεωτικού εμβολιασμού. Όμως μια νέα μελέτη που ανέλυσε δεδομένα από τη Γερμανία προειδοποιεί ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός θα μείωνε την εθελοντική συμμόρφωση και θα ενίσχυε την απροθυμία εμβολιασμού.

Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός είναι μια ιδέα που δείχνει να κερδίζει την υποστήριξη της κοινής γνώμης σε αρκετές χώρες, σημειώνουν οι ερευνητές που υπογράφουν τη μελέτη στην επιθεώρηση PNAS.

Τον Μάρτιο, η τοπική κυβέρνηση της Γαλικίας στην Ισπανία κατέστησε υποχρεωτικό τον εμβολιασμό για τους ενήλικες με την απειλή υψηλών προστίμων για τους παραβάτες. Στην Ιταλία, ο εμβολιασμός έναντι της Covid-19 είναι υποχρεωτικός για το υγειονομικό προσωπικό, ενώ το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια ανακοίνωσαν τον Απρίλιο ότι από το νέο έτος δεν θα δέχονται ανεμβολίαστους φοιτητές.

Έλλειμμα εμπιστοσύνης

Η νέα μελέτη αποτελεί συνέχεια προηγούμενης έρευνας της Κάτριν Σμελτζ, ψυχολόγου του Πανεπιστημίου της Κωνσταντίας στη Γερμανία, έρευνα που έδειχνε ότι μια βασική αιτία της απροθυμία εμβολιασμού είναι η καχυποψία απέναντι στην κυβέρνηση. Η έρευνα διαπίστωνε ότι ο αναγκαστικός εμβολιασμός μειώνει την επιθυμία εμβολιασμού, ειδικά μεταξύ όσων δεν εμπιστεύονται την κυβέρνηση και τους θεσμούς.

Στη νέα μελέτη, η Σμελτζ συνεργάζεται με τον οικονομολόγο Σάμιουελ Μπόουλς του Ινστιτούτου της Σάντα Φε στις ΗΠΑ για να αναλύσει τις απαντήσεις των Γερμανών πολιτών σε online δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε στο πρώτο πανδημικό κύμα και ξανά στο δεύτερο.

Παρά το γεγονός ότι ο ημερήσιος αριθμός κρουσμάτων ήταν 15 φορές μεγαλύτερος στο πρώτο κύμα συγκριτικά με το δεύτερο, το ποσοστό των ερωτηθέντων που στήριζε τον υποχρεωτικό εμβολιασμό μειώθηκε μεταξύ πρώτου και δεύτερου κύματος. Αντίθετα, το ποσοστό των πολιτών που στήριζαν τον εθελοντικό εμβολιασμό παρουσίασε αύξηση.

Κομφορμισμός

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν επίσης δεδομένα για τη διάχυση νέων τεχνολογικών προϊόντων όπως οι τηλεοράσεις τον προηγούμενο αιώνα. Τα δεδομένα αποκαλύπτουν την ισχύ του λεγόμενου κομφορμισμού, της τάσης των ανθρώπων να μιμούνται τη συμπεριφορά των γύρω τους.

Το σκεπτικό είναι πως, ακόμα και όσοι αντιδρούν στους εμβολιασμούς μπορεί τελικά να μεταπειστούν βλέποντας τους γύρω τους να εμβολιάζονται εθελοντικά, κάτι που σημαίνει ότι η ανοσία της αγέλης ίσως είναι δυνατό να επιτευχθεί ακόμα και όταν το αντεμβολιαστικό κίνημα είναι αρχικά ισχυρό. Σε περίπτωση που ο εμβολιασμός ήταν υποχρεωτικός, λένε οι ερευνητές, το σινιάλο θα ήταν πιο αδύναμο.

Οι πολιτικές επηρεάζουν τη στάση των πολιτών

Ακόμα, η μελέτη επικαλείται πειραματικά δεδομένα από οικονομικές μελέτες, τα οποία υποδεικνύουν ότι τα κίνητρα που δίνουν οι κυβερνήσεις στους πολίτες –αρνητικά ή θετικά, καρότο ή μαστίγιο- εξουδετερώνουν, ή παραγκωνίζουν, τα ατομικά ηθικά κίνητρα.

Με άλλα λόγια, η νομική υποχρέωση εμβολιασμού (με την απειλή αρνητικών κινήτρων) μειώνει την επιθυμία για εμβολιασμό.

Όπως το θέτει η Σμελτζ, «το πώς νιώθουν οι άνθρωποι όσον αφορά τον εμβολιασμό επηρεάζεται από την υποχρεωτικότητα με δύο τρόπους: παραγκωνίζει τα συναισθήματα υπέρ των εμβολίων και μειώνει τη θετική επίδραση του κομφορμισμού αν ο εμβολιασμός είναι εθελοντικός».

Από την πλευρά του, ο Μπόουλς προειδοποιεί για επιπτώσεις «αν οι νομοοθέτες δεν εξετάσουν προσεκτικά το κόστος της υποψρεωτικότητας».

Οι υποχρεωτικοί εμβολιασμοί «θα μπορούσαν όχι μόνο να αυξήσουν την αντίθεση στους εμβολθασμούς αλλά και να εντείνουν κοινωνικές συγκρούσεις αποξενώνοντας τους πολίτες από τις κυβερνήσεις ή την επιστημονική και ιατρική ελίτ».

Παρόλα αυτά, ο ίδιος θεωρεί ότι ο υποχρεωτικός εμβολιασμός «μπορεί να είναι απαραίτητος όταν ο αριθμός των πολιτών που επιθυμούν να εμβολιαστούν είναι ανεπαρκής για τον έλεγχο της πανδημίας».

Οι ερευνητές τονίζουν πάντως ότι η μελέτη βασίστηκε σε δεδομένα από τη Γερμανία τα οποία ίσως δεν είναι αντιπροσωπευτικά σε άλλες χώρες.

Μέχρι σήμερα όμως δεν έχει υπάρξει μελέτη που να οδηγεί στο αντίθετο συμπέρασμα.