Έχουμε την πλουσιότερη γλώσσα – not

Η εντεκάχρονη κόρη μου βρίσκεται ακόμη στην ηλικία όπου η αλήθειες για τον κόσμο πρέπει να είναι απλές. Τα ιστορικά γεγονότα να μην είναι αμφιλεγόμενα ή πολύπλευρα και να υπάρχουν και στοιχεία υπερηφάνειας σ’ αυτά που μαθαίνει -αν μείνεις στις γνώσεις του δημοτικού κινδυνεύεις βέβαια, όμως είπαμε, στα παιδιά πρέπει να λέμε τα πράγματα απλά, ελπίζοντας πως μεγαλώνοντας θα αποκτήσουν κριτική σκέψη. Η κόρη μου λοιπόν θεώρησε σωστό να με ενημερώσει : «Μαμά έχουμε την πλουσιότερη γλώσσα του κόσμου! »

Ίσως θα έπρεπε να είχα συμφωνήσει μαζί της χωρίς πολλά -πολλά, όμως επειδή για το θέμα έχω  μαράζι της είπα την αλήθεια που ειδικά τελευταία βράζει μέσα μου : «Όχι ακριβώς. Όχι πια ! Υπάρχουν γλώσσες που αναπτύσσονται ακόμη. Τα ελληνικά δυστυχώς όχι .»

Δεν φοβάμαι πως η κόρη μου θα εγκαταλείψει τα ελληνικά επειδή της είπα την αλήθεια .Και δυστυχώς πιστεύω πως η δική μου πικρή αλήθεια για τη γλώσσα, δεν θα ίσχυε αν είχαμε το θάρρος να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους . Δεν μπορούμε να ισχυριζόμαστε πως  είναι πλούσια τα ελληνικά που μιλάμε, επειδή έχουμε και τα αρχαία ελληνικά που δεν μιλάμε και ένα σωρό λέξεις που δεν χρησιμοποιεί κανείς γιατί δεν τις ξέρουμε και δεν τις ξέρουν και οι άλλοι έτσι και αποφασίσεις να  τις χρησιμοποιήσεις.

Στον Έλληνα μάλιστα, προκαλεί δυσαρέσκεια να μιλήσεις λίγο πιο εξεζητημένα , μπορεί να φύγει από το ραντεβού (επαγγελματικό η προσωπικό) νομίζοντας πως έμπλεξε με καμιά , φαντασμένη, λόγια αφέντρα που θα τον διορθώνει στα θηλυκά τριτόκλιτα .

Το μεγαλύτερο γλωσσικό σοκ που έχω πάθει, συνέβη πρόσφατα όταν συμμετείχα σε μια εκδηλώσει  ελληνικού ΑΕΙ (όχι ιδιωτικού κολεγίου αλλά κανονικότατου ελληνικού δημοσίου ΑΕΙ ) και τα παιδιά μιλούσαν μια  γλώσσα που μου φάνηκε απαίσια : ελληνικά με διάσπαρτες μισές αγγλικές λέξεις. Diversity ,shout out, acknowledgement, socializing. Με τρόμο ανακάλυψα πως δεν καταλάβαιναν καθόλου  τους περισσότερους όρους που χρησιμοποιούσαν περίπου στη τύχη . Επειδή είχα «την ατυχία» να είμαι δίγλωσση λόγω μιας σειράς γεγονότων , τα ρώτησα αν θα τα βόλευε να μιλάμε  μόνο στα αγγλικά ή μόνο στα ελληνικά γιατί  δεν καταλάβαινα, στα αλήθεια τίποτα από όσα μου έλεγαν με στόμφο, φωστήρα ! Με κοίταξαν με απορία .

Πριν γνωρίσω φοιτητές που μιλάνε,  μισοαγγλικά -μισοελληνικά νόμιζα πως έτσι  μιλούσαν μόνο κάτι διαφημιστές , κάτι τύποι που ήθελαν να κάνουν επίδειξη πρώτου πτυχίου marketing και με στεναχώρησαν πολύ τα παιδιά των οποίων οι σπουδές ήταν και άσχετες με αυτούς τους κλάδους.

Θα προτιμούσα, χωρίς δεύτερη σκέψη να μιλάνε μια από τις δύο γλώσσες-ας ήταν τα αγγλικά , επειδή αυτό το μπέρδεμα τα αφήνει τελικά  με πολύ φτωχά εκφραστικά μέσα.

Είναι σαν να μας έχει κατακυριεύσει  ένα γλωσσικό κωμικοτραγικό μπαστάρδεμα , σαν νέα γλώσσα Παπαδιαμάντη όπου το ψάρι ,γινόταν ψάριον  με μια βίαιη σύγκλιση αρχαΐζουσας και «δημοτικιάς» για να μη  παρεξηγηθεί κανείς .

Τα ελληνικά πεθαίνουν, είμαι πεπεισμένη πως δεν θα τα μιλάει κανείς σε μερικές δεκαετίες και πιστεύω πως    αυτός ο αφανισμός θα συμβεί και λόγω του δέους που είχαμε πάντα απέναντι στη γλώσσα μας που αντιμετωπίζαμε με τύψεις.

«Καταφέραμε» να έχουμε ελληνικά καθωσπρέπει και τα «άλλα» που ήταν  κατάπτυστα και ενώ  παντού  υπάρχει ανεπίσημη και επίσημη γλώσσα , εμείς τη γλώσσα μας δεν την αφήσαμε να γίνει πλούσια  ,να αναπτύσσεται σαν ζωντανός οργανισμός να αποκτήσει λέξεις και εκφράσεις, εύχρηστες, χαριτωμένες, βγαλμένες από τη σύγχρονη καθημερινότητα.

Η αργκό έχει ακρίβεια .Τολμά να το εξηγήσει ένας δάσκαλος αυτό στα παιδιά; Τολμά να πει πως μια λέξη αργκό σε ένα προσεγμένο κείμενο μπορεί να προσδώσει δύναμη αντί για ξεπεσμό;  Δεν συμφωνώ με «την αποτυχημένη» καμπάνια τού να μιλάμε κατά το δυνατόν στους Έλληνες Ελληνικά. Δεν συμφωνώ με «την ενόχληση» των ειδικών και δεν νομίζω πως  δεν μπορείς να φυτέψεις μια ελληνική λέξη αν η διαδεδομένη είναι ξένη . Εδώ φυτεύουν ξένες λέξεις που δεν ξέρουν !Θυμώνουμε όμως και  με τις σωστές  ξένες λέξεις στα ελληνικά και αναλωνόμαστε σε αυτό το «πρόβλημα» ενώ είναι πολύ πιο βαθύ αυτό που έχουμε πάθει .Έχετε δει κανέναν Άγγλο να ενοχλείται από τις ελληνικές λέξεις στην γλώσσα του;  Πως θα αισθανόμασταν αν  Βρετανός  γλωσσολόγος έβγαινε , αηδιασμένος και κουστουμαρισμένος με ύφος ακαδημαϊκό και έλεγε πως υπάρχουν αγγλικές καλύτερες από αυτές στις ομιλίες του Ζολώτα;

Εστιάζουμε λοιπόν έκκεντρα στο πρόβλημα της γλώσσας.  Νέοι όροι πρέπει να εφευρίσκονται, να εντάσσονται πολύ γρήγορα και να είναι αποδεκτοί , όμως είναι σαν να μην έχουμε πια τον μηχανισμό για αυτό είναι πλέον μισοελληνικά αυτά που μιλάνε οι μοντέρνοι Έλληνες .

Γενιές ολόκληρες, φορτωμένοι με το κόμπλεξ του αγράμματου χωριατόπαιδου, νομίζαμε  πως τη γλώσσα έχει δικαίωμα να μας την υποδεικνύει μόνο ο γραμματιζούμενος του χωριού. Έτσι δεχτήκαμε μόνο τη στείρα ερμηνεία της .Όμως «καλά ελληνικά» , δεν μιλάει μόνο ο Μπαμπινιώτης  αλλά οποιοσδήποτε έχει το αίσθημα της γλώσσας που εκτείνεται πολύ πιο πέρα από τους κανόνες της γραμματικής που πρέπει να ξέρει και να έχει εξασκήσει.

Αν δεν υπάρχει άνθρωπος στο περιβάλλον σου που να  δεν μιλάει καλά ελληνικά, δεν φτάνει το καλύτερο σχολείο και τρία μεταπτυχιακά . Η ελληνικούρα πάει και έρχεται στα «καλά σχολεία» και δεν φταίνε.

Η απλοποίηση της γραμματικής, να σας πω την αλήθεια , εμένα με μπερδεύει αλλά αντιλαμβάνομαι την ανάγκη.

Μόνο το συντακτικό δεν μπορείς να πειράξεις  , γιατί είναι η μηχανική της γλώσσας συνεπώς και της  σκέψης, παλιά λέγαμε πως οι μαθηματικοί ήταν καλοί στο συντακτικό ,τώρα πια ούτε αυτό ισχύει .Το μόνο, ανακάτεμα  που μπορείς να κάνεις στο συντακτικό  είναι να μικρύνεις πολύ τις προτάσεις .Να τις κουτσουρέψεις εσκεμμένα για άσκηση ή γιατί θες  μινιμαλισμό στην έκφραση σου -μη σας «χαώσω» όμως (χαώνω, ωραία μοντέρνα  λέξη)

Μπορώ να συγχωρήσω ένα λάθος , γιατί λάθη κάνουμε όλοι , πολύ πιο εύκολα από μια παράγραφο που δεν βγάζει νόημα .Υπάρχουν φιλόλογοι που κατά την άποψή μου μιλάνε τραγικά ελληνικά. Ναι, υπάρχουν φιλόλογοι και «ειδικοί» που έχουν κάνει κακό στη γλώσσα-  να μην υπάρχουν ;

Είναι σαν να λες πως όλοι οι μηχανικοί αυτοκινήτων είναι ίδιοι , εκείνοι που επιδιορθώνουν Lada και εκείνοι στη formula1 της Ferrari. Τρέμουμε όμως τις διακρίσεις βάσει ποιότητας . Μας φαίνονται αυθαίρετες  .Προτιμούμε διακρίσεις βάσει θεσμών ,υπουργείων, να έχουμε μια σιγουριά .Έχουμε περάσει ιστορικά ένα γλωσσικό ζήτημα και πολλά μικρά , είναι κοινωνικοί και πολιτικοί οι λόγοι  .Τα σχολεία μας δίδαξαν και ελληνικά ΠΑΣΟΚ και ελληνικά Νέας Δημοκρατίας ,τι θλιβερό !

Ενα παιδί δεν μπορεί λοιπόν να μάθει καλά τη γλώσσα, επειδή υπάρχουν παντού  αποστάσεις  μεταξύ λογοτεχνίας , καθομιλουμένης και της σωστής γλώσσας που φοβάται σαν να είναι τέρας , γιατί οι  κανόνες της  του φαίνονται ξένοι ,επικίνδυνοι και δεν πάει φυσικά η γλώσσα του στις γενικές , στις αιτιατικές …

Αφήστε που δεν προχώρησε καθόλου η λογοτεχνία μας .Είναι ελάχιστοι οι Έλληνες μοντέρνοι λογοτέχνες και δεν έφτασαν για να φτιάξουν διαφορετικά στυλ , έναν πιο μοντέρνο τρόπο έκφρασης .

Αποκούμπι βρήκε ο Έλληνας στα life style περιοδικά των 80s και 90s, επειδή η ψυχούλα του διψούσε να διαβάσει- το έχουμε αυτό ποτέ αναλογιστεί ;  Λαχταρούσε λοιπόν , «κάτι» που ήταν πιο κοντά στη γλώσσα που μιλούσε -δεν ήταν μόνο οι φωτογραφίες γιατί η επανάσταση της κουλτούρας  των περιοδικών , συντελέστηκε από τότε που το ΚΛΙΚ είχε εξώφυλλο τον Ρομπερτ Ντε Νίρο . Και όταν τα ερεθίσματα σου είναι φτωχά, βυθίζεσαι εκεί που δεν υπάρχει ίσως μεγάλο βάθος  -και πάλι τα περιοδικά δεν είχαν λάθη αλλά δεν εξόπλιζαν με ελληνικά για να κάνεις διάλεξη σε πανεπιστήμιο . Όποιος ήθελε μπορούσε όμως πάντα  να διαβάσει Καραγάτση , συνεπώς τα περιοδικά δεν είναι δυνατόν να λέμε πως ευθύνονται για οποιονδήποτε  μαρασμό  κουλτούρας, αυτή την πιο μοντέρνα  κουλτούρα όμως αναζητούσαμε .

Είναι επίσης συναρπαστικό να διαβάζεις Καζαντζάκη μεγαλώνοντας  αλλά δεν σε βοηθάει να μιλήσεις καλύτερα ελληνικά στην καθημερινότητα σου, το 2021.

Δεν είναι όλα τα βιβλία βοηθητικά στην έκφραση-αυτό θέλω να πω . Αν προσπαθήσεις να γράψεις σαν έναν μεγάλο λογοτέχνη του προηγουμένου αιώνα που είχε την ευχέρεια «να ζωγραφίζει» με μεγάλες προτάσεις, κάηκες. Βατερλό .Εκεί την πάθαμε. Άλλη διαδεδομένη παράνοια είναι πως το πομπώδες είναι το ωραίο . Δεν αναπτύχθηκε η ελληνική γλώσσα σαν ζωντανός οργανισμός γιατί της κόβαμε τα χέρια και πόδια. Δεν μιλιέται και σε πολλές χώρες , δεν παράγουμε και τεχνολογία αλλά κυρίως φταίει πως ειχαμε πάντα κόμπλεξ απέναντι της,  συντηρητισμό , φόβο .Είναι φτωχά τα ελληνικά των περισσότερων Ελλήνων , γιατί δεν μπορούν να εκφράσουν αυτό που θέλουν και νιώθουν συνέχεια άβολα, παραλύει το πνεύμα όταν δεν μπορείς να εκφραστείς…Για να διευκολυνθείς πετάς λοιπόν μια αγγλικούρα να κάνει παρέα στην ελληνικούρα σου και καθάρισες.